بازخوانی حمله ناوگان آمریكا به هواپیمای ایرباس ایران

28 سال از وقوع حادثه تلخ سقوط هواپیمای مسافربری جمهوری اسلامی ایران به وسیله ناوهای آمریكایی می گذرد، واقعه ای ناگوار كه هیچ گاه از خاطره مردمان این دیار پاك نخواهد شد و همچون زخمی عمیق در تاریخ پربار ایران باقی خواهد ماند.
12 تیر 1367 خورشیدی در حالی كه هنوز 10 دقیقه از حركت هواپیمای مسافربری شماره ۶۵۵ شركت هواپیمایی ایران‌ایر از فرودگاه بندرعباس به مقصد دبی نمی‌گذشت و در ارتفاع 12 هزار پا و در مكانی نزدیك تنگه هرمز بر روی آب ‌های نیلگون خلیج فارس قرار داشت، مورد هجوم دو موشك از ناو یو اس اس وینسنس نیروی دریایی آمریكا قرار گرفت و این آغازی بر سفر ابدی 290 مسافر بی‌ گناه بود.
نیروهای نظامی، امداد و نجات جمهوری اسلامی ایران پس از وقوع این حادثه، راهی منطقه خلیج فارس شدند تا عملیات های لازم را انجام دهند اما تمامی سرنشینان جان خویش را از دست داده بودند. اجساد قربانیان این رخداد به وسیله نیروهای امدادی به بندرعباس منتقل شد و مردم انقلابی بندرعباس چند روز پس از آن با حضور باشكوه خود، پیكر شهدای این رخداد را تشییع كردند.
آمریكاییان نخست بیان كردند، یك فروند هواپیمای اف 14 جمهوری اسلامی ایران را هدف موشك قرار داده اند، در حالی كه ناو یو اس اس وینسنس به پیشرفته ترین تجهیزات و دستگاه های راداری مجهز بود و می توانست نوع هواپیمای نظامی از هواپیمای غیر نظامی را به آسانی تشخیص دهد. پس از آشكار شدن نوع هواپیما، دولت وقت آمریكا مدعی شد، هواپیمای ایرباس خارج از دالان هوایی پرواز كرده و ناو آمریكایی بارها اخطار رادیویی برای آن فرستاده اما از هواپیمای مسافربری ایران پاسخی دریافت نكرده است!
بنابراین هدف قرار دادن هواپیمای مسافربری ایران از طرف ناو دریایی آمریكا یكی دیگر از مراحل رویارویی استكبار با جمهوری اسلامی به شمار می رفت و بیانات مقام های آمریكایی برای توجیه این رخداد، قابل پذیرش نبود و احتمال وقوع اشتباه وجود نداشت.
وزارت دفاع آمریكا با ارایه گزارشی در این باره نوشت: «پرواز 655 ایران ایر از بندرعباس شروع شد و به پرواز خود در مسیری عادی ادامه داد تا اینكه هفت دقیقه پس از پرواز به وسیله موشك پرتاب شده از طرف ناو وینسنس مورد اصابت قرار گرفت… آخرین تماس خلبان برای گزارش دهی درباره موقعیت هواپیما نیز در 9 و 58 دقیقه بود.»
این موضوع نشان می دهد كه ناو آمریكایی از نوع هواپیمای مسافربری و غیرنظامی بودن آن، آگاهی داشته است اما نه تنها آنان هیچ گاه به این موضوع اعتراف نكردند بلكه پس از گذر مدتی، مدال شجاعت را بر گردن ویلیام راجرز فرمانده ناو جنگی انداختند و بدین سان حمایت خود را از این جنایت اعلام داشتند.
كاپیتان «كارلسون» فرمانده پیشین ناو سایدز در این باره معتقد است:«ایرباس ایران علاوه بر علایمی كه مبنی بر غیرنظامی بودن خود می‌فرستاده است، با سرعتی كم در حال اوج گرفتن بود و حتی اگر در چنین شرایطی نیز آن را به عنوان یك جت اف 14 شناسایی می‌كردند، باز من تردید دارم كه یك هواپیمای اف 14 می‌توانست تهدید سطحی را متوجه ناو وینسنس، سایدز یا هر شناور دیگری كند. همچنین اپراتور‌های رادار ناو هواپیمابر فورستال نیز هواپیمای ایرانی را به عنوان یك هواپیمای مسافری شناسایی كردند.»
پس از مخابره تصاویر این حادثه دردناك به وسیله خبرنگاران داخلی و خارجی تمامی جهانیان با ابعاد این فاجعه آشنا شدند و به مظلومیت سرنشینان این هواپیما پی بردند اما باز هم همگان شاهد موضع گیری های منفعلانه نهادهای بین المللی در برابر این موضوع شدند.
جمهوری اسلامی ایران در 14 تیر یعنی دو روز پس از این ماجرا در نامه ای به رییس شورای امنیت، خواستار تشكیل جلسه فوری شورا برای رسیدگی به این موضوع شد. در این جلسه علی اكبر ولایتی وزیر امور خارجه وقت ایران و جرج بوش معاون وقت رییس جمهوری آمریكا حضور داشتند.
سرانجام پس از سخنان نمایندگان جمهوری اسلامی ایران و آمریكا، شورای امنیت با ابراز تاسف عمیق از اینكه یك هواپیمای غیر نظامی «ایران ایر» در پرواز برنامه ریزی شده بین المللی 655، بر فراز تنگه هرمز به وسیله موشك شلیك شده از ناو جنگی ایالات متحده آمریكا «وینسنس» منهدم شده است بر ضرورت تبیین حقایق سانحه به وسیله بازرسی بی طرفانه در منطقه خلیج فارس تاكید و نظر خود را به شرح زیر اعلام كرد:
1- تاسف عمیق خود را از ساقط ساختن هواپیمای غیرنظامی ایران به وسیله موشكی كه از یك ناو جنگی آمریكا شلیك شده و تسلیت عمیق خود را به دلیل از دست رفتن غم انگیز جان انسان های بی گناه ابراز می دارد.
2- همدردی صمیمانه خود را به خانواده های قربانیان سانحه غم انگیز،‌ دولت ها و كشورهای آنان اعلام می دارد.
3- از تصمیم سازمان بین المللی هواپیمایی كشوری در پاسخ به درخواست جمهوری اسلامی ایران مبنی بر تصمیم شان برای همكاری با بررسی سازمان هواپیمایی كشوری استقبال می كند.
4- از تمامی اعضای كنوانسیون 1944 شیكاگو، درخواست می كند كه در همه شرایط مقررات و رویه های سلامت هوانوردی كشوری به ویژه ضمائم آن كنوانسیون به منظور جلوگیری از چنینی پیشامدهایی را به طور دقیق مراعات كنند.
5- لزوم اجرای فوری و كامل قطعنامه 598 شورا به به عنوان تنها مبنای حل جامع، عادلانه، شرافتمندانه و پایدار، منازعه میان ایران و عراق ابراز و پشتیبانی خود را از دبیر كل برای اجرای این قطعنامه اعلام و خود را ملتزم به همكاری با دبیر كل برای تسریع در اجرای طرج اجرایی او می كند.
دولت ایران همچنین برای پیگیری حقوقی این رویداد به شورای سازمان بین المللی هواپیمایی كشوری «ایكائو» شكایت كرد اما این سازمان بین المللی نیز از سیاسی كاری مصون نماند و تنها به صدور یك بیانیه اكتفا كرد.
سرانجام با گذشت چند سال پرونده حمله ناو آمریكایی وینسنس به هواپیمای مسافربری ایرباس جمهوری اسلامی ایران بسته و به دلیل ضعف جامعه بین المللی، دولت آمریكا تنها به پرداخت غرامت ملزم شد.
امام خمینی(ره) معمار بزرگ انقلاب در واكنش به این رویداد در پیامی در 13 تیر 1367 خورشیدی فرمودند: «... انفجار هواپیمای مسافربری زنگ خطری است برای تمامی مسافرت‌های هوایی. باید با تمام وجود تلاش كنیم تا چنین صحنه‌های دردناكی پیش نیاید.»
*گروه اطلاع رسانی
پژوهشم**9117**2002**9131