بررسی گزارش های وضعیت آب و خشكسالی بیانگر این است كه استان اصفهان بدترین روزهای خشكسالی در مقایسه با میانگین 40 سال اخیر را تجربه می كند، واقعیتی تلخ كه برون رفت از آن نیازمند همت و مشاركت ارگانها و مردم است.
استان اصفهان پس از استان های یزد، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان یكی از استان هایی است كه در سالجاری زراعی با پدیده خشكسالی دست پنجه نرم می كند.
شدت این پدیده در مركز، شرق و جنوب شرقی اصفهان بیشتر از دیگر نقاط این استان است،بگونه ای كه 64 درصد از مساحت استان دچار خشكسالی و 22.5 درصد گرفتار خشكسالی شدید و بسیار شدید است.
امسال میزان بارندگی ها در شهرهای این استان از جمله نایین 80 درصد، در اصفهان 55درصد و در سرشاخه های زاینده رود 20 درصد كاهش یافته است؛ براساس آمارهای اعلام شده بطور كلی بارش ها در استان اصفهان در سال آبی جاری نسبت به میزان بلندمدت(40 ساله ) 33 درصد كاهش یافته و در وضعیت قرمز قرار دارد.
كارشناسان و مسئولان می گویند: خشكسالی ضربات سختی را بر پیكره كشاورزی استان وارد كرده است، اگرچه خدمات بیمه ای بخشی از این خسارات را جبران كرده است، اما باز هم حجم خسارات بسیار بالاست و این روند درحال تشدید شدن است.
طبق گزارش ها در سال 94 بیش از 620 میلیارد ریال خسارت از طریق بیمه به كشاورزان این منطقه پرداخت شد و هم اكنون بیش از 60 درصد از باغ ها و مزارع استان تحت پوشش بیمه قرار دارد.
كشاورزان حاشیه زاینده رود بویژه در مناطق پایین دست و شرق اصفهان با مشكلات جدی تر روبرو هستند و تالاب گاوخونی كه همواره موهبتی برای ساكنان این منطقه و كانون كشت و كار و درآمد این منطقه بوده اكنون خشك و به كانون بالقوه ریزگردها و آلاینده های زیست محیطی تبدیل شده است.
زاینده رودبه عنوان تنها منبع تامین كننده آب تالاب گاوخونی مطرح بود كه آب مورد نیاز كشاورزان این منطقه را نیز تامین می كرده است اما اكنون به یك رود خانه فصلی تبدیل شده است.
بدون شك عوامل متعدد مانند مصارف صنعتی، افزایش جمعیت شهرها، سوء مدیریت و بی تدبیری و البته كاهش نزولات آسمانی سبب كم آبی و خشكی تدریجی این رود بزرگ در فلات مركزی ایران شده است.
زاینده رود مهمترین رودخانه در مركز فلات مركزی ایران به طول حدود 350 كیلومتر از سراب در زاگرس مركزی تا پایاب در گاوخونی است.
حوضه زاینده رود از دو استان اصفهان و چهارمحال و بختیاری تشكیل شده كه 93 درصد از مساحت و 98 درصد از جمعیت تحت پوشش این حوضه در استان اصفهان و هفت درصد از مساحت و 2 درصد از جمعیت تحت پوشش آن در استان چهارمحال و بختیاری قرار دارد.
بخشی مهم از آب زاینده رود از سد زاینده رود تامین می شود كه میزان حجم آب ذخیره شده در پشت این سد هم اكنون كمتر از 260 میلیون مترمكعب برآورد می شود كه نسبت به مدت مشابه سال قبل 110 میلیون مترمكعب كاهش داشته است.
احیای زاینده رود، زنده كردن تالاب گاوخونی و مقابله با بحران كم آبی و خشكسالی در سال های اخیر به عنوان مهمترین دغدغه مسئولان استان اصفهان مطرح بوده و در این زمینه تلاش های جدی صورت گرفته است .
در این زمینه از طرح انتقال آب ' بهشت آباد ' به فلات مركزی ایران می توان به عنوان یكی از راهكارهای حل مشكل آب منطقه نام برد كه طبق وعده دولت با جدیت در حال انجام است.
هدف این طرح تأمین آب شرب بر اساس پیش بینی جمعیتی برای استان های اصفهان، كرمان و یزد است كه متشكل از سه بخش مجزا شامل احداث سد 1.5 میلیارد متر مكعبی به ارتفاع 178 متر، سامانه انتقال آب تا منطقه ' شلمزار' در چهار محال و بختیاری و خطوط انتقال از سامانه انتقال آب از شلمزار به اصفهان، یزد و كرمان است.
حجم آب انتقالی این طرح، در مجموع 580 میلیون مترمكعب خواهد بود كه 250 میلیون مترمكعب آن برای اصفهان، 180 میلیون متر مكعب برای كرمان و 150 میلیون متر مكعب برای یزد اختصاص خواهد یافت و این ارقام به صورت مصوبه قانونی ابلاغ شده است.
به گفته رسول زرگرپوراستاندار اصفهان، آخرین برآوردهای پیمانكاربرای این طرح بدون محاسبه خط انتقال یزد و كرمان، حدود 750 میلیون دلار هزینه سد، حدود 300 میلیون دلار سامانه انتقال ، 470 میلیون دلار خط لوله انتقال از شلمزار به اصفهاندر جمع یك میلیارد و 520 میلیون دلار هزینه خواهد داشت.
پییش از این طبق این طرح پیش بینی شده بود كه تونل 60 كیلومتری برای انتقال آب در نظر گرفته شود اما وزیر نیرو و كارشناسان وزارتخانه، به تركیبی از تونل و خط لوله اعتقاد دارند، بنحوی كه 11 كیلومتر توسط تونل كوتاه و مابقی بوسیله خط لوله پوشش داده شود.
همچنین طرح 9 ماده ای احیای حوضه آبریز زاینده رود كه در سال 93 با هدف هماهنگی و اعمال مدیریت واحد بر این حوضه آبریز در موضوعات منابع، مصارف و حقابه ها به تصویب شورای آب كشور رسید نیز می تواند گامی مؤثر دربهبود اوضاع ایفا كند.
استاندار اصفهان به تازگی در این ارتباط گفت: تاكنون بیش از 90 درصد منابع و مصارف در حوضه زاینده رود مشخص شده و تكلیف تخصیص آب صنعت، شرب و كشاورزی نیز احصا و مشخص شده و تا آخر شهریورماه سال جاری تخصیص تك تك روستاها نیز تعیین خواهد شد.
بندهای «طرح 9 ماده ای احیای حوضه آبریز زاینده رود» به شرح زیر است:
بند نخست: وزارت نیرو مكلف است نسبت به تاسیس واحد مدیریت یكپارچه حوضه آبریز زاینده رود اقدام كند.
بند دوم: تشكیل شورای هماهنگی حوضه آبریز زاینده رود با حضوراستانداران اصفهان، چهارمحال و بختیاری و یزد و معاونان وزرای نیرو، جهاد كشاورزی، صنعت معدن و تجارت و نمایندگان اصناف كشاورزی؛ وزارت نیرو مكلف شده است تا درمدت سه ماه نسبت به تشكیل این شورا اقدام كند.
بند سوم: تعیین میزان حقابه ها، سهم آبه ها و صاحبان حق اشتراك و حقابه زیست محیطی رودخانه زاینده رود و تالاب گاوخونی توسط وزارت نیرو.
بند چهارم: ممنوعیت بارگذاری جدید بر منابع آب زاینده رود تا پیش از تعیین تكلیف در این حوضه.
بند پنجم: ساماندهی برداشت آب در استان های اصفهان، یزد و چهارمحال و بختیاری و جلوگیری از برداشت های غیرمجاز.
بند ششم: فراهم كردن تسهیلات لازم برای تغییر شیوه های آبیاری توسط وزارت جهادكشاورزی در منطقه .
بند هفتم: تأسیس صندوق تأمین خسارت خشكسالی در حوضه آبریز زاینده رود بر اساس این بند مصرف كنندگان بخش صنعت كه در زمان خشكسالی بدون كاهش سهم خود آب دریافت می كنند باید خسارات كمبود آب سایر مصرف كنندگان حوضه را پرداخت كنند.
بند هشتم: انجام مطالعات تونل آبرسانی به اصفهان با عنوان طرح گلاب(انتقال آب) توسط وزارت نیرو.
بند نهم: وزارت نیرو باید در باره طرح انتقال آب بهشت آباد كه تنها به منظور تأمین آب شرب طراحی شده است، بررسی دقیق انجام داده و ضمن ارزیابی زیست محیطی ، طرح را به اجرا در آورد.
هر چند دورنمای احیای زاینده برای بیشتر ساكنان خطه نصف جهان تیره و تار و شاید دست نیافتی باشد ولی متولیان امور آب منطقه و كشور امیدوارند با اجرای طرح های انتقال آب و نیز طرح 9 ماده ای كمی بر این زخم مزمن مرهم شفا بخش بگذارند.
گ / 6020 / 1339
اصفهان - ایرنا - این روزها بر كرانه خشك زاینده رود وقتی به آسمان بی ابر اصفهان نگاه می كنی گویی خورشید با گرمای بیشتری بر پهنه خشك این خطه كم آب می تابد تا نامهربانی طبیعت را هر چه بیشتر به رخ گندم گون اهالی نصف جهان بكشد.
