پل های تاریخی، آبشارهای خروشان ، كوه های سر به فلك كشیده، جنگل های وسیع، چشمه های خروشان، طبیعت بكر و زیبا با وسعتی پهناور از دشت های لاله های واژگون و صدها جاذبه طبیعی و گردشگری از مواهبی هستند كه خداوند در این سرزمین به ودیعه گذاشته است.
در این میان تالاب های لرستان نیز از دیگر نعمت های الهی است كه با تاریخی چندین هزار ساله جلوه منحصر به فردی به طبیعت این سرزمین داده است.
تالاب ها به عنوان زیستگاهی مناسب برای انواع آبزیان و پرندگان بومی ومهاجر ازجمله جاذبه های طبیعی این استان است كه در فصل بارندگی زیبایی خاصی به منطقه می دهد.
این اكوسیستم های آبی از مولدترین محیط های كره زمین محسوب می شود و به همین دلیل ادامه حیات در روی زمین به شدت وابسته به تداوم شرایط بوم شناختی این اكوسیستم های بی نظیر دارد.
تالاب ها از مهمترین محیط های طبیعی برای تولید محصولات شیلاتی ، حفظ سطح آب برای مناطق كشاورزی ، تولید چوب ، ذخیره آب و كاهش بلایای طبیعی و به ویژه سیلاب بوده و بستر مناسبی برای حیات بسیاری از گونه های جانوری و گیاهی محسوب می شود.
تالاب های لرستان با وسعت بیش از 2 هزارهكتارمكان و زیستگاه مناسبی برای زیست انواع پرندگان بومی و مهاجر و انواع آبزی است.
براساس بررسی های زمین شناسی ، تالاب های یازده گانه معروف پلدختر بر روی آهك های خرد شده لنداسلاید سیمره (چل جایدر) واقع شده اند كه حدود 10 تا 11هزار سال پیش وقوع زلزله ای به بزرگی بیش از هفت ریشتر موجب رانش لایه های سنگی یال شمالی طاقدیس كبیر كوه و مسدود شدن رودخانه های سیمره و كشكان شده است.
تعداد تالاب های پلدختر بعد از وقوع لنداسلاید سیمره، بالغ بر 50 تالاب كوچك و بزرگ بوده كه از زمان تشكیل تا 100 سال پیش تحت تاثیر عوامل طبیعی، بیشتر آنها خشك و منقرض شده اند و تنها تعداد 11 تالاب كه از تغذیه بهتری برخوردار بوده باقی مانده اند.
وسعت این تالاب ها یا به اصطلاح 'گریها' بالغ بر 45 هكتار است كه 'گری جمجمه' بزرگترین و 'گری سیه' كوچكترین آنها است وهمگی به جز تالاب گرگر در همه فصول سال از طراوت قابل توجهی برخوردارند و هرگز خشك نمی شوند.
'گری پا به نار' و 'گری تاف' كنار هم قرار گرفته و 'گری كبود' حالتی شبیه جزیره به خود گرفته و 'گری جمجمه' به معنای جنبان كه حالت تحرك دارد.
آب شیرین تالاب تنگ فنی و گیاهانی چون بلمك ، نی، بلوط ، پونه و بابونه در حاشیه همه تالاب های این منطقه مناظر دل فریب و چشم نوازی را به وجود آورده اند.
در جنوب شرقی شهرستان بروجرد نیز تالابی به نام بیشه دالان وجود دارد كه زیستگاه پرندگان مهاجر و بومی است.
در شهرستان دررود نیز تالاب هایی وجود دارد كه در زمان حاضر میزبان پرندگان مهاجری همچون فلامینگوست.
تغییر كاربری این ظرفیت های غنی طبیعی و گردشگری به اراضی كشاورزی در سال های اخیر زنگ خطر نابودی و خشك شدن تالاب های لرستان را به صدا در آورده است.
این در حالی است كه در سال های اخیر كاهش 70 درصدی وسعت تالاب های لرستان برای توسعه اراضی كشاورزی، صیفی كاری در تالاب بروجرد و تعرض اراضی كشاورزی به تالاب دورود مشكلات بزرگ زیست محیطی در این اكوسیستم های آبی ایجاد كرده است.
مدیركل محیط زیست لرستان با تاكید بر لزوم احیای تالاب های استان می گوید: تالاب ها مواهب الهی هستند كه هیچگونه جایگزینی در طبیعت ندارند و ارزش اكولوژیكی آنها بیش از جنگل و اراضی كشاورزی است.
مهرداد فتحی بیرانوند بیان كرد :ارزش اكولوزیكی یك هكتار جنگل 10 برابر اراضی كشاورزی و یك هكتار تالاب 10 برابر جنگل است.
وی ادامه داد : در حال حاضر 14 تالاب در لرستان وجود دارد كه تالاب های 11 گانه پلدختر شاخص ترین این تالاب ها به شمار می روند.
وی با اشاره به تالاب های تنور در دورود و بیشه دالان بروجرد و تالاب گهر بیان كرد: متاسفانه تالاب های لرستان درسال های گذشته به دلیل اقدامات كارشناسی نشده در معرض تهدید قرار گرفته اند.
به گفته فتحی بیرانوند عدم توجه به تالاب ها به عنوان سدی در برابر پدیده گرد و غبار آنها را به تهدیدی برای ایجاد گرد و غبار بیشتر تبدیل خواهد كرد.
*** تغییر كاربری و زهكشی عمده ترین چالش تالاب های لرستان
مدیركل حفاظت محیط زیست لرستان همچنین گفت : در دهه 70 تالاب های لرستان دچار كم توجهی شدند و وسعت قابل ملاحظه ای از این تالاب های به دلیل زهكشی و تغییر كاربری از بین رفته است.
وی بیان كرد : تالاب های بیشه دالان ،تنوردر و گری بلمك در این سال ها بیش از سایر تالاب های استان دچار تهدید شدند و باوجود اینكه هركدام حدود یك هزار هكتار وسعت داشتند در حال حاضر از این تالاب ها حدود 100 هكتار باقی مانده است.
فتحی بیرانوند افزود :با توجه به شرایط خاص و اهمیت اكولوژیكی تالاب های استان ضرورت احیا این تالاب ها اجتناب ناپذیر است.
به گفته وی با سند دار شدن زمین های زهكشی شده برای كشاورزان حقی ایجاد شده است كه در راستای احیا تالاب ها باید با كشاورزان به توافق نهایی رسید.
***هشت میلیارد ریال در راستای احیا تالاب های لرستان هزینه شده است
معاون فنی حفاظت محیط زیست لرستان نیز می گوید: برای احیای تالاب های لرستان تاكنون هشت میلیارد ریال هزینه شده است
نبی الله قائدرحمت افزود: علاوه بر مطالعه حق آبه تالاب ها و حریم حقوقی آنها ،ساخت پاسگاه محیط بانی در تالاب های پلدختر ،بیشه دالان نیز در دست اقدام می باشد.
وی اظهار كرد : همچنین در صورت تامین اعتبار عملیات های آبخیز داری تالاب های استان به وِیژه در منطقه دریاچه گهر در سال جاری انجام می شود.
به گفته وی همچنین ایجاد تالابی در حاشیه غار ماهی كور و مطالعات مدیریتی این طرح در دستور كار حفاظت محیط زیست استان قرار دارد.
غار ماهی كور ازآثار طبیعی ملی لرستان است كه گونه اندمیك ماهی كور در این غار وجود دارد.
*** لزوم حفاظت از تالاب بیشه دلان بروجرد
رئیس اداره حفاظت محیط زیست بروجرد نیز با اشاره به نقش تالاب ها در حفظ جانوران و گیاهان اظهار كرد: تالاب ها به دلیل تنوع بالای گیاهی و زیستی میزبان پستانداران، آبزیان و پرندگان بطور همزمان هستند و می توانند از نظر اقتصادی و اقلیمی منافعی به جوامع محلی و روستاهای اطراف برسانند.
مصطفی مصطفی وند افزود: احیای تالاب بیشه دالان بروجرد باعث حضور پرندگان مهاجر در آن می شود كه این موضوع نقش مهمی در رونق گردشگری منطقه خواهد داشت.
وی با بیان اینكه هر هكتار تالاب 10 برابر جنگل ارزش اقتصادی و زیست محیطی دارد، گفت: تالاب ها به عنوان سیستم تصفیه طبیعی آب و تهویه هوا عمل می كنند و باعث تقویت آب های زیر سطحی شوند.
وی خواستار همكاری مردم و مسئولان برای حفظ تالاب بیشه دالان بروجرد شد و اضافه كرد: متاسفانه آب خواری و زمین خواری در اطراف بیشه دالان، این منطقه را به سوی نابودی كشانده است.
7274/6060
خرم آباد - ایرنا - لرستان سرزمین پهناور و زیبای دشت ها و جلگه های محصور در بین كوه ها و دره ها از مواهب طبیعی بسیارغنی بهره مند است.
