هدررفت سالیانه سه میلیارد دلار آب از طریق ضایعات محصولات كشاورزی

به گزارش پایگاه خبری اتاق ایران، این تحقیقات زیان اقتصادی ناشی از ضایعات را سه میلیارد دلار برآورد كرده است كه 24 درصد متوسط كل ارزش واردات محصولات كشاورزی و صنایع غذایی در سال‌های 1390 تا 1393 را شامل می شود.
بحران آب و اهمیت تولیدات كشاورزی به لحاظ تامین امنیت غذایی باعث شد مركز ملی مطالعات راهبردی كشاورزی و آب به این مساله ورود كند.
بر اساس این گزارش، جمعیت ایران در سال 93 برابر با 77 میلیون و 856 هزار نفر بود و ضایعات كشاورزی می‌توانست انرژی و پروتئین روزانه 2 میلیون و 700هزار نفر را تامین كند یا می‌توانست از واردات حدود پنج میلیون تن محصولات كشاورزی جلوگیری كند.
در همین پیوند راهكارهایی مانند ساماندهی، تجهیز، نوسازی، اصلاح ساختار مكانیزاسیون كشاورزی و بهینه‌سازی مصرف غذا باید در دستور كار قرار بگیرد.
البته پیش از این در سطح جهان، سازمان خواربار و غذای ملل متحد (فائو) به كمك انستیتو بین‌المللی زیست‌فناوری و غذای سوئد در سال 2011 گزارشی در این زمینه ارایه كرد و به موضوع ایجاد ضایعات و دورریز غذا در كشورهای پردرآمد، درآمد متوسط و كم‌درآمد پرداخت.

**غذای دورریز كشورهای صنعتی معادل كل غذای جنوب صحرای آفریقا
یافته‌های گزارش فائو در سال 2011 نشان می‌دهد میزان ضایعات غذا در كشورهای صنعتی مثل كشورهای در حال توسعه بالاست اما تفاوتی بین این دو وجود دارد.
در كشورهای «در حال توسعه» بیش از 40 درصد ضایعات در مراحل پس از برداشت محصول تا فرآوری آن ایجاد می شود اما در كشورهای «صنعتی» بیش از 40 درصد غذا در خرده‌فروشی‌ها و در دست مصرف‌كننده نهایی دور ریخته می شود.
بر اساس مطالعات فائو، دورریزی غذا به دست مصرف‌كننده در كشورهای صنعتی معادل 222میلیون تن است كه این حجم از غذای دور ریخته شده تقریبا به اندازه كل غذای تولید شده در كشورهای جنوب صحرای آفریقاست.

** اهمیت ضایعات غذایی
در ایران تقریبا همه با «دورریز غذا» آشنایند اما شاید از معنای واژه «ضایعات غذایی» زیاد اطلاع نداشته باشند.
گاهی بخشی از محصول در مراحل برداشت یا پس از آن به دلایل مختلفی از دست می‌رود؛ گاهی این محصول به دلیل سیستم نگهداری یا حمل‌ و نقل كیفیت خود را از دست می‌دهد و به مواد دورریختنی تبدیل می‌شود و گاهی خسارتی به آن وارد می‌شود اما برای این ضایعات غذایی مقادیری آب صرف شده و قرار بوده است سود اقتصادی به دنبال داشته باشد.
در همه كشورهای جهان كاهش ضایعات بر افزایش درآمد، بهبود امنیت غذایی، توسعه اقتصادی و حفظ محیط ‌زیست اثرگذار است و در گزارش‌های فائو نیز این موارد به قدری اهمیت دارد كه هیچ كشوری نمی‌تواند در برابر آن‌ بی‌تفاوت باشد.
همچنین روش‌ها و الگوهای تولید مواد غذایی و زیرساخت‌های داخلی هر كشور از مواردی است كه روی ضایعات غذایی اثر می‌گذارد یعنی سطح توسعه و بلوغ سیستم اقتصادی كشورها هر اندازه باشد، همه باید تلاش كنند ضایعات غذایی را به حداقل برسانند و آن را در پایین‌ترین سطح ممكن نگاه دارند.
البته یكی دیگر از دلایل این موضوع به درآمد كشاورزان مربوط می شود و با توجه به اینكه ضایعات تاثیری مستقیم و منفی روی درآمد كشاورزان می‌گذارد، كاهش ضایعات محصولات كشاورزی و غذا در جهان، سرمایه‌گذاری سودآور محسوب می شود و می‌تواند راهی برای كاهش هزینه‌های تولید غذا باشد.

** 11.8 درصد محصولات باغی و زراعی به ضایعات تبدیل می‌شود
مركز ملی مطالعات راهبردی كشاورزی و آب 17 محصول مهم و عمده زراعی و 6 محصول عمده باغی را كه بیشترین مصرف آب را به خود اختصاص داده‌اند، انتخاب كرد و مورد بررسی قرار داد.
گندم جزو محصولات زراعی مورد بررسی بود كه طبق این مطالعه، هفت درصد از آن در زمان برداشت و هشت درصد از آن در زمان حمل‌ و نقل و نگهداری به ضایعات تبدیل می‌شود. به این ترتیب گندم به عنوان یك محصول زراعی 15 درصد از حجم خود را از دست می‌دهد و به ضایعات تبدیل می‌شود.

**زیان اقتصادیِ آب تلف‌شده چقدر است؟
ارزیابی‌ها به محصولات محدود نمی‌َشود. ماجرای اصلی بر سر «آب» است یعنی پس از برآورد ضایعات، آب تلف‌ شده و زیان اقتصادی آن بررسی می شود.
ارزش بهره‌وری اقتصادی هر مترمكعب آب طبق آمار رسمی بانك مركزی، 10 هزار و 889 ریال یا 33 درصد دلار محاسبه شده‌ و میزان تلفات آبی ناشی از ضایعات محصولات زراعی در سال 1392 تا 1393 برابر با 6.26 میلیارد مترمكعب بوده‌ است.
این میزان برای محصولات باغی سه میلیارد و 40 میلیون مترمكعب بوده و در مجموع در شرایط كنونی میزان تلفات آب ناشی از ضایعات كشاورزی معادل 9 میلیارد و 300 میلیون مترمكعب برآورد شده است.
برای درك میزان انرژی كه از این طریق هدر می‌رود، باید گفت با توجه به اینكه در سال 1393 جمعیت ایران 77میلیون و 856 هزار نفر بود، ضایعات كشاورزی تلف ‌شده می‌توانست انرژی و پروتئین روزانه 2 میلیون و 700هزار نفر را در كشور تامین كند یا می‌توانست از واردات حدود پنج میلیون تن محصولات كشاورزی جلوگیری كند.
اقتصام **1070**1961