لیزر از مدرسه تا صنعت/اهمیت شركت های دانش بنیان در ترویج كاربرد لیزر

استفاده از فوتون های نور خورشید و تبدیل انرژی آن به الكتریكی، گرمایی صنعت جدیدی را به وجود آورده است، ساخت نیروگاه های خورشیدی تنها با استفاده از اندكی از انرژی نور خورشید كار می كند، اما علاوه بر نورافشانی خورشید هر عنصر در شرایطی خاص با طول موج مشخصی، از خود نور ساطع می كند.
اما مهم تر از تولید نور در عناصر، نحوه تحریك و مدیریت اجزای اتم برای تولید نور دلخواه ماست، هر نوری دارای فركانس خاص خود است در واقع هر رنگی با یك فركانس مشخص ساطع می شود، در منبع تولید، لیزر با شیوه های خاصی انرژی های تابشی از عناصر را به یك فركانس هدایت می كنند، به زبان ساده تر نوری تك رنگی با انرژی فوتونی و نفوذ بسیار زیاد تولید می كنند، این نور قادر است با ظرافت به درون مواد نفوذ كند و برش ها، جوش ها و سایش های میكرونی انجام دهد.
سایش نوازش گونه فلزات تا پوست آدمی، جراحی های پزشكی و بریده شدن آسان فلزات سخت، و اندازه گیری های دقیق و انتقال نور گونه اطلاعات در اینترنت تنها بخشی از كاربردهای لیزر در پیرامون ماست.
دكتر محمدصادق ذبیحی در گفت و گوی اختصاصی با خبرنگار علمی ایرنا با بیان این كه كارهایی كه لیزر انجام می دهد، از عهده سایر فناوری ها بر نمی آید، گفت: فناوری لیزر به واسطه سادگی كار و كیفیت بالا در زمان كمتر دنیای جدیدی به روی بشر گشوده است.
وی افزود: خصیصه شناخت پدیده های طبیعی بشر و كنجكاوی او در نحوه به وجود آمدن نور، باعث پدید آمدن علم فوتونیك شد' به وسیله آن لیزر كشف و در اندازه گیری های دقیق و برش مواد به صنعت راه پیدا كرد.

***در حال تدوین نقشه راه استفاده از لیزر هستیم
دبیر ستاد توسعه فناوری‌های لیزر، فوتونیك و ساختارهای میكرونی معاونت علمی گفت: ستاد توسعه فناوری‌های لیزر، فتونیك و ساختارهای میكرونی از ابتدای سال 95 كار خود را شروع كرده و مشغول ساماندهی اركان خود است مهمترین ركن نیز شورای ستاد است دارای اعضای حقوقی و حقیقی است.
ذبیحی ادامه داد: در حال حاضر روی چارت و برنامه ستاد كار می كنیم و در حال تنظیم برنامه و بودجه برای فعالیت های كوتاه مدت و بلندمدت هستیم، مذاكرات برای تنظیم سند اجرایی ستاد در زمینه لیزر و فتونیك با شركت های تخصصی آغاز شده و فعالیت های مقدماتی در جریان است.

***لیزر، فتونیك و ساختارهای میكرونی جداناپذیر هستند
وی با اشاره به این كه لیزر و فوتونیك از هم قابل تفكیك نیستند، گفت: یكی از ابزارهای اصلی فتونیك لیزر است و در اغلب كارهایی كه برای فتونیك انجام می دهیم نمی توانیم لیزر را جدا كنیم و یا نقش لیزر را در نظر نگیریم. وقتی كه از توسعه فناوری لیزر حمایت می كنیم، در واقع از فناوری های پیشرفته فتونیك حمایت كرده ایم.
دبیر ستاد توسعه فناوری‌های لیزر، فوتونیك و ساختارهای میكرونی معاونت علمی علت اینكه در عنوان این ستاد حوزه لیزر و فوتونیك از هم تفكیك شده است، ویژگی های حوزه لیزر دانست و گفت: ویژگی هایی در لیزر هست كه شاید در سایر فناوری های فتونیك وجود نداشته باشد. به همین خاطر، لیزر را با توجه به ویژگی‌ها و كاربردها و اثرات خاصی كه در زندگی امروز و به خصوص در كشور ما دارد، جدا كردیم.
وی افزود: اگر به دقت نگاه كنیم هر سه مورد عناوین یعنی لیزر، فتونیك و ساختارهای میكرونی در ستاد به نوعی همه با هم مرتبط بوده و از هم جدا ناپذیر هستند.
ذبیحی بیان كرد: كارهایی كه در میكروالكترونیك‌ها انجام می دهیم در راستای استفاده از فتونیك است، این سه شاخه دارای ویژگی های خاص و مرتبط با هم هستند.

***جایگاه فتونیك ایران در مقایسه با كشورهای دیگر جهان
وی در توضیح جایگاه فوتونیك ایران در مقایسه با دیگر كشورهای جهان گفت: فتونیك حوزه های مختلفی دارد، در پزشكی گرچه فعالیت هایی انجام می شود اما به روز نیست، در این بخش كه به آن بیوفوتونیك گفته می شود، ممكن است فاصله ما با جهان زیاد باشد. اما در زمینه به كارگیری ارتباطات نوری، كه نوع فتونیك ارتباطات در انتقال داده هاست، با وجودی كه از نظر صنعتی نزدیك نیستیم، اما از نظر كاربردی بهره بسیاری از آن می بریم.
ذبیحی ادامه داد: همچون سایر كشور ها ما نیز در صحنه فتونیك فعال هستیم. در صنعت كه عمده كار به استفاده از لیزر برمی گردد، گام هایی برداشته ایم، صنعت ما اندكی با با كاربردهای لیزر و فتونیك آشنا است، می توان گفت حركت هایی كه شروع شده امیدوار كننده است. اما استفاده از آن نیازمند ترویج و تبلیغ لیزر در صنعت است.

**لیزر و كاربرد آن در صنعت و پزشكی
جوش و برش انواع مواد در صنعت با كمك لیزر انجام می شود در این روش علاوه بر كاهش تلفات و بالا رفتن سرعت و دقت نیز بسیار بیشتر است.
در پزشكی نیز انجام اعمال جراحی مختلف با كمك لیزر و با عوارض جانبی كمتری انجام می شود.
تولید منابع لیزری و به كار گیری آن در حوزه های درمان، صنعت و تجاری سازی آن دو شاخه جدا اما به هم وابسته اند.

***ضرورت توسعه شركت های دانش بنیان میكروالكترونیك
ذبیحی بیان كرد: بخش زیادی از آثار و كارهایی كه در میكروالكترونیك‌ها انجام می دهیم، به فتونیك برمی گردد. البته همه اینها صد درصد همدیگر را پوشش نمی دهند. ولی بیشتر كارهایشان به هم مرتبط است.
وی با اشاره به این كه شركت های دانش بنیان در این زمینه فعالیت ندارند، گفت: در زمینه ساختارهای میكرونی به دلیل این كه ساختارهایش در كشور كم و بسیار محدود است، هنوز در این زمینه شركت دانش بنیانی را نتوانسته ایم شناسایی كنیم. با این حال توسعه این فناوری یكی از ضرورت های كشور است كه باید با كمك معاونت علمی و فناوری آن را ایجاد كنیم.
دبیر ستاد توسعه فناوری‌های لیزر، فوتونیك و ساختارهای میكرونی معاونت علمی علت نبود شركت دانش بنیان در حوزه ساختارهای میكرونی را هزینه بر بودن زیر ساخت های آن عنوان كرد و افزود: این كار هزینه بر است و نیازمند سرمایه گذاری های سنگینی برای ایجاد زیرساخت آن هستیم. با این وجود، استقلال صنعتی در بخش میكروالكترنیك، هزینه بر بودن آن را توجیه می كند.

***ترویج و توسعه كاربرد لیزر
دبیر ستاد توسعه فناوری‌های لیزر، فوتونیك و ساختارهای میكرونی معاونت علمی گفت: كاربرد لیزر نیازمند فرهنگ سازی است، آشنایی با لیزر و كاربردهای باید از سنین پایین تر و از مدارس آغاز و با پرورش آن در دانشگاه ها در صنعت و درمان كاربردی شود.
ذبیحی افزود: ناشناخته بودن لیزر و كاربرد آن در جامعه، استفاده از آن را محدود كرده است آشنایی دانش آموزان با این ابزار مهم افراد علاقمند به این رشته را افزایش می دهد.
وی ادام داد: صنعت كشور نیز آشنایی كافی با كاربرد لیزر و منافع اقتصادی آن ندارند و ناشناخته بودن این ابزار مانعی برای استفاده از آن شده است.باید ضمن آشنا كردن دانش آموزان با لیزر، صنعتگران گران را نیز با كاربرد آن آشنا كرد.

***كاربردی كردن لیزر باید توسط شركت های دانش بنیان انجام شود
دبیر ستاد توسعه فناوری‌های لیزر، فوتونیك و ساختارهای میكرونی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، استقلال در هر بخش صنعتی نیازمند سرمایه گذاری سنگینی است.
ایجاد و توسعه بخش میكروالكترنیك یكی از ضرورت ها و اهداف این ستاد است كه بر اساس سیاست های كلان نظام پیگیری و اجرا خواهد شد.
وی با بیان این كه تمام فناوری هایی كه به نحوی با فوتون مرتبط می شوند در حوزه فوتنیك قرار می گیرند، افزود: از مخابرات نوری تا لیزر در بخش فناوری های فتونیك قرار دارند.
وسعت و گستردگی حوزه فوتونیك بیشتر از لیزر است در مخابرات نوری، لیزر نقش اصلی را بازی می كند. لیزر و فتونیك مكمل هم هستند اگر چه ما لیزر را جزیی از فتونیك میدانیم.
ذبیحی در راستای شركت های دانش بنیانی كه در زمینه فوتونیك فعالیت دارند گفت: شركت هایی كه در زمینه لیزر كار میكنند در زمینه فتونیك هم فعال هستند. اما خیلی از شركتها هستند كه در زمینه سخت افزارها یا نرم افزارهایی كار میكنند كه مربوطه به حوزه فناوری های فتونیك است.
از جمله شركت های دانش بنیانی را داریم كه قطعات مخابرات نوری را می سازندو یا كسانی روی آشكار ساز نوری و اپتو الكترونیك كار میكنند و تعداد اینها بیشتر از لیزری ها است. در حال حاضر آنهایی كه مستقیم روی لیزر كار میكنند تعداد شان محدود و شاید كمتر از ده تا است و در زمینه فتونیك این تعداد بیشتر است.
دبیر ستاد توسعه فناوری‌های لیزر، فوتونیك و ساختارهای میكرونی معاونت علمی گفت: صنعت لیزر را می توان به دو بخش تولید و كاربردی كردن لیزر تقسیم كرد.
ذبیحی افزود: مهمترین قسمت یك منبع تولید لیزر 'محیط فعال' یا فضای تولید لیزر است، قسمت های دیگر منبع لیزر قطعات اپتیكی، اپتو مكانیكی، منبع تغذیه هستند كه این چهار قسمت در شركت های دانش بنیان طراحی و تولید می شوند.
وی بیان داشت: بخش مهم دیگر این صنعت كاربردی كردن آن و به كار گیری منبع لیزر در صنعت و پرشكی است. كاربردی كردن لیزر با ایجاد علاقه در تولید كنندگان و فعالیت شركت های دانش بنیان و ایجاد خوشه های صنعتی امكان پذیر است، این ستاد قصد دارد با رفع موانع قانونی و تامین اعتبار با دعوت از نخبگان و صنعتگران این صنعت را رونق دهد.
سایت اطلاع رسانی ستاد توسعه فناوری‌های لیزر، فوتونیك و ساختارهای میكرونی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با آدرس اینترنتی:http://slpm.isti.ir آماده تبادل دو سویه اطلاعات با پژوهشگران و صنعتكاران است.
مطالعات در این رشته از 40 سال پیش در ایران آغاز شده و هم اكنون چهار شركت دانش بنیان در تولید منابع لیزر و قطعات آن فعال هستند.
علمی**1293**2017