اطلاعاتي كه درباره خطرپذيري شهر تهران در برابر زلزله منتشر شده باعث مي‌شود هر وقت زلزله‌اي در ايران يا حتي در نقطه‌اي ديگر از دنيا اتفاق مي‌افتد، بحث احتمال وقوع زلزله در پايتخت ايران مطرح شود؛ اتفاقي كه در صورت وقوع با توجه به نا ايمن بودن بسياري از ساختمان‌ها در شهر تهران خسارات جبران ناپذيري بر جا مي‌گذارد و به سادگي تبديل به فاجعه در ابعاد وسيع مي‌شود.
كشور ايران كشوري زلزله خيز است و هر لحظه وقوع زلزله در آن امكانپذير است،بنابراين ايمني سازي در برابر زلزله در شهر تهران امري ضروري است.
وضعيت شهر تهران نيز مانند ساير شهرهاي كشور است و نمي‌توان گفت كه تهران زلزله خيزتر از ساير شهرهاست، اما با توجه به اينكه كشور ايران كشوري زلزله خيز است بايد نسبت به وقوع زلزله در پايتخت آمادگي داشت. در تهران ظرفيت وقوع زلزله وجود دارد و ما بايد شرايط كار و زندگي خود را متناسب با زلزله خيزي تهران تنظيم كنيم.
اين در حالي است كه تاكنون در مورد ايمني سازي شهر تهران كار چنداني انجام نشده است و همين امر درجه زلزله خيزي و وقوع تلفات جاني و مالي را در صورت وقوع زلزله تهران تشديد مي كند. حتي شبكه گازرساني شهر تهران متناسب با زلزله خيز بودن اين شهر تنظيم نشده است و براي حفظ ايمني شهر تهران در برابر زلزله نيازمند مديريت بحران هستيم.
مقاصد احتمالي زلزله‌هاي‌مهلك
زلزله شناسان اعلام كردند كه با توجه به افزايش تنش‌ها در لايه‌هاي زيرين كره زمين، استانبول، تهران و لس‌آنجلس در معرض زلزله‌هاي احتمالي بعدي در جهان قرار دارند.
زلزله شناسان اعلام كرده اند كه طي سال جاري تنش ميان لايه هاي زيرين كره زمين و صفحات تكتونيكي آن نسبت به قبل افزايش يافته است. در حال حاضر جنوب شرق آسيا، آمريكاي جنوبي و اخيرا نيز، با زلزله مهلك در مركز ايتاليا، اروپا در حال حس كردن تاثيرات اين مساله است.
برهمين اساس نگراني‌هايي نسبت به احتمال وقوع زمين لرزه هاي مهلك تر در برخي نقاط جهان كه به از بين رفتن كل يك شهر منجر شود، گسترش يافته است. از اين نظر سه شهر در جهان با بيشترين احتمال وقوع زلزله بعدي، لس‌آنجلس، تهران و استانبول هستند. لس‌آنجلس بر روي گسل خطرناك سن‌آندرس واقع شده و ديگر وقوع زمين لرزه در اين شهر عجيب به نظر نمي رسد.
مركز آزمايشات نيروي جت ناسا اعلام كرده كه وقوع ريز لرزه ها در لايه هاي زيرين اين شهر فشار موجود بين اين لايه ها را افزايش داده است. در سال 2014، زمين لرزه اي به قدرت 5/1 درجه در مقياس ريشتر شهر لاهابرا در كاليفرنياي جنوبي و نزديكي لس آنجلس را لرزاند. كارشناسان ناسا معتقدند كه بخشي از فشار زمين لرزه قبلي باقي مانده است كه قطعا تا آوريل سال 2018 به وقوع زمين لرزه در لس‌آنجلس منجر خواهد شد.
بنا به گفته اين كارشناسان، قدرت فشار باقيمانده به قدري است كه مي‌تواند زلزله‌اي به قدرت تا 3/ 6درجه در مقياس ريشتر ايجاد كند.
تهران نيز يكي ديگر از مقاصد احتمالي زمين لرزه در جهان است؛ چرا كه اين شهر در نزديكي سه گسل بزرگ واقع شده است. از سوي ديگر جمعيت زيادي به سوي اين شهر آمده اند و جمعيت اين شهر به شدت افزايش يافته و در نتيجه ساختمان‌سازي‌هاي گسترده اي در تهران انجام شده است كه موارد ايمني نسبت به زلزله در بسياري از اين ساختمان ها رعايت نشده و همين امر جمعيت بسياري را دراين شهر نسبت به وقوع زمين‌لرزه آسيب پذير كرده است.
يك زلزله‌شناس و استاد دانشگاه آزاد اسلامي تهران، در گفت‌وگو با رويترز اعلام كرد كه احتمال وقوع زمين لرزه با حداقل قدرت شش ريشتر در تهران طي 50 سال آينده 90 درصد است. بهرام عكاشه تاكيد كرد: زمين‌لرزه ممكن است 50 سال ديگر و يا همين امشب رخ دهد.
اين در حالي است كه رئيس‌جمهور پيشين ايران، نيز پيشتر اعلام كرده بود كه جمعيت تهران بسيار بيشتر از آن است كه اين شهر بتواند در زمان زلزله از عهده آن برآيد. محمود احمدي نژاد تاكيد كرده بود: 13 ميليون نفر در تهران زندگي مي‌كنند كه پنج ميليون نفر از اين جمعيت بايد تهران را ترك كنند تا بتوان در زمان زمين لرزه احتمالي از عهده عواقب آن برآمد.
زلزله در كمين استانبول
استانبول نيز گزينه ديگري است كه احتمال وقوع زمين لرزه در آن بالاست. در قرن 20، حدود صد هزار نفر در استانبول به دليل وقوع زمين لرزه هاي كوچك و بزرگ جان خود را از دست داده اند.
به همين دليل كارشناسان نسبت به شرايط بخشي از جمعيت اين شهر تركيه كه در خانه هاي آسيب‌پذير و بدون ايمني كافي زندگي مي كنند نگران هستند.
بنا به تحقيقي كه در سال 2000 انجام شد، به احتمال 60 درصد اين شهر تا سال 2030 زمين لرزه اي به بزرگي هفت درجه در مقياس ريشتر را تجربه خواهد كرد. به گزارش فارس، براي آنكه بتوان عواقب اين زمين لرزه را بيشتر درك كرد بايد گفت كه وقوع زمين لرزه اي به بزرگي 5/7درجه در مقياس ريشتر در حدود 100 كيلومتري اين شهر به كشته شدن هزار نفر در استانبول انجاميد.
تهران شهري روي گسل
تهران روي گسل قرار دارد و بافت هاي فرسوده آن حدود چهار هزار هكتار است كه با بي توجهي مسئولان اين بافت نا ايمن به 12 هزار هكتار هم خواهد رسيد. بنابراين رسيدگي به بافت هاي فرسوده بسيار اهميت دارد. بسياري از بافت مسكوني در مركز تهران به ويژه در منطقه 12 فرسوده و كلنگي است.
پايين اين بافت‌ها در مقابل زلزله و ساير بلاياي طبيعي، ريزدانگي و كوچك بودن فضاهاي مسكوني از عمده مشكلات اين بافت‌ها است. اين در حالي است كه بافت هاي فرسوده شهري كه زماني براساس الگوهاي شهري و با تاثير از شرايط اقتصادي، اجتماعي ساكنان و ويژگي‌هاي محيطي به وجود آمده اند، امروزه بر اثر گذشت زمان و تغيير در الگوهاي فضايي ساخت و ساز، قابليت زندگي را از دست داده و داراي مشكلات زيادي از لحاظ شرايط كالبدي، عبور و مرور، اقتصادي و اجتماعي براي زندگي امروزي است.
بنابراين استفاده ازبرنامه هاي راهبردي در جهت بهسازي و نوسازي اين بافت هاي فرسوده داراي اهميت بسياري است. سازمان مديريت بحران شهر تهران نيز بارها اذعان داشته كه آمادگي لازم براي مقابله با زلزله و بحران‌هاي ناشي از آن، هنوز در پايتخت تامين نشده و شرايط موجود نمي‌تواند دغدغه خاطر مردم و مسئولان را در حوزه آمادگي و بسيج امكانات هنگام وقوع بحران برطرف سازد.
بافت‌هاي فرسوده تهران، دسترسي و امداد و نجات مصدومان زلزله تهران را در بسياري از نقاط پايتخت با مشكل جدي روبه‌رو مي كند، به طوري كه اگر يك زلزله بيش از پنج ريشتر رخ دهد، تراكم جمعيتي موجود در بافت‌هاي فرسوده مانع دسترسي به گروه‌هاي امداد و نجات به مناطق آسيب‌ديده مي شود.
ضمن اينكه مشكلات مشابهي مي تواند در جريان امدادرساني به مصدومان ساختمان‌هاي بلند مرتبه تهران رخ دهد.
تهرام 1625
تهران - روزنامه آرمان امروز - شماره 312 - زلزله شناسان مي‌گويند: پايتخت ايران در كنار دو شهر زلزله خيز لس آنجلس و استانبول مقاصد احتمالي زلزله هاي مهلكي هستند كه عنوان مي‌شود موج وقوع آنها آغاز شده است.
