مردم از نورپردازی های زیبای لیزری در مراسم هیجان زده می شوند و فروشندگان از تصاویر زیبای آن برای جلب توجه مشتری استفاده می كنند؛ اما در نگاه تخصصی تر، لیزر ابزاری است كه فلزات را به راحتی برش می دهد، می ساید و پرداخت می كند. به همین دلیل است كه صنایع كشور با صرف هزینه های سنگین در حال تجهیز خط تولید خود هستند.
فارغ از اندازه گیری های دقیق مهندسی با لیزر، پیشاهنگی رشد و توسعه پزشكی در كف این ابزار است و برش های ریز، تیز و قابل تنظیم لیزر، نور را جایگزین تیغ جراحی كرده است.
علاوه بر كاربرد فراوان لیزر در بخش های مختلف برای برش، این ابزار قوی توانایی دیگری نیز دارد، وصل و پیوند قطعات و به خصوص فلزات از جمله قابلیت های مهم این ابزار نوری است كه در صنعت كشور از آن استفاده نمی شود.
تاریخچه جوشكاری و تلاش بشر برای چسباندن فلزات به هم، همپای كشف و استفاده انسان از فلزات است، از كوبش مسگران و لحیم كاری چلنگران آغاز شده وهم اكنون در اوج كار خود به جوش الكترونی رسیده است كه در بدنه هواپیماهای جنگی از آن استفاده می شود.
در رده بندی جوش ها، جایگاه لیزر پایین تر از جوش الكترونی و بالاتر از دیگر جوش هاست. در قدیم چلنگرها دو فلز همجنس را به وسیله یك یا چند فلز غیر همجنس به هم جوش می دادند. در این روش فلز سوم ذوب می شد و بدنه دو قطعه را به همدیگر می چسباند، با پیدایش جوش گاز و جوش قوس الكتریكی (برق) بشر توانست لبه های فلزات را ذوب كرده و به هم بچسباند در واقع با ذوب كردن خود فلز و بدون استفاده از ماده دیگری، جوشكاری كرد.
كارشناس و عضو تیم سازنده ابزارهای لیزری مركز ملی علوم و فنون لیزر در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا با اشاره به قابلیت جوشكاری میكروسكوپی لیزر گفت: دستگاه های لیزری انواع مختلفی دارند و بسته به نوع كار و توان مورد نیاز تقسیم بندی می شوند.
محمدرضا تركمنی با بیان این كه ابزارهای لیزری روز دنیا در ایران طراحی و ساخته می شوند، داشتن حرارت بالا در یك نقطه و سرد بودن اطراف نقطه جوشكاری را از مزایای جوشكاری با لیزر دانست و اظهار كرد: تمیزی، ظرافت و سرعت در جوشكاری نیز از دیگر قابلیت های جوش كاری با لیزر است.
محقق مركز ملی علوم و فنون لیزر ایران، حسن دیگر جوش لیزر را قابلیت تنظیم شدت و توان اشعه جوشكاری عنوان كرد و گفت: چون در كار با لیزر حرارت در سطح و عمق فلز پخش نمی شود، به اطراف محل جوشكاری آسیبی وارد نشده و از شكستگی و تغییر حالت فیزیكی فلز جلوگیری می شود.
تركمنی افزود: هر چند هزینه ثابت به كارگیری ابزارهای لیزری در مقایسه با ابزارهای معمولی كمی بالاست اما به همان نسبت باعث كاهش هزینه های تولید می شود و در مقابل محصول تولید شده، ظریف، دقیق و مستحكم است.
وی با بیان این كه با لیزر می توان انواع فلزات را به هم جوش داد، گفت: جوش دادن دو فلز مختلف یكی از مزیت های خط تولید در صنعت است به طور مثال با این ابزار می توان فلزات آلومینیوم و مس را به هم جوش داد.
تركمنی جوش دادن دو ضخامت مختلف از یك فلز، به هم را از دیگر مزایای كار با لیزر معرفی كرد و افزود: در صنعت خودرو سازی كاستن از وزن خودرو در عین افزایش استحكام و ایمنی یكی از رموز موفقیت این صنعت به شمار می رود.
وی با بیان این كه در ایران حدود یك میلیون و 200 هزار خودرو در سال تولید می شود، گفت: كاهش وزن خودرو علاوه بر كاهش هزینه تولید نقش مهمی در كاهش مصرف سوخت و در نتیجه كاهش آلودگی هوا دارد.
محقق و سازنده ابزارهای لیزری ادامه داد: عمده وزن خودرو مربوط به بدنه ساخته شده از ورقه های فولادی است، در حالی كه نیازی به استفاده از ورقه های ضخیم در همه قسمت های اتاق خودرو نیست و می توان از ورقه های نازك نیز استفاده كرد. در صنایع خودرو سازی با استفاده از لیزر ورقه های نازك و ضخیم را در عین ظرافت و حفظ ایمنی و استحكام به هم جوش می دهند.
تركمنی بیان كرد: جوش لیزر همچنین كاربرد فراوانی در طلاسازی و تولید لوازم پزشكی پیدا كرده است و صنعتگران ایرانی نیز باید همگام با صنایع روز دنیا برای به كاری گیری لیزر در خطوط تولید خود اقدام كنند.
وی علت گرانی ابزارهای لیزری تولید داخل را تعداد كم تولید دستگاه ها و كیفیت بالای آن ها دانست و افزود: دستگاه های وارداتی به دلیل عمر مفید كم و تیراژ بالای تولید ارزانتر هستند اما با توجه به سرویس و پشتیبانی دستگاه های داخلی در میان مدت استفاده از ابزارهای ایرانی به صرفه تر است.
یك فعال دیگر حوزه لیزر نیز دلیل استفاده نكردن از ابزارهای لیزری در صنعت را ناشی از ناشناخته بودن این دستگاه نزد صنعتگران دانست و گفت: استفاده از لیزر در صنعت دنیا فراگیر شده اما صنایع داخلی به دلایل مختلفی همچون نداشتن اطلاعات كافی و گرانی از آن استفاده نمی كنند.
مهشاد غنی پور اظهار كرد: بسیاری از ابزارهای فلزی ظریف پزشكی با جوش لیزر ساخته و تعمیر می شوند.
كارشناس ارشد فیزیك گفت: می توان نمونه قطعات صنعتگران را با استفاده از فناوری لیزر تولید و در صورت تمایل خط تولید آنان با ابزارهای لیزری تجهیز شود.
دانشجوی كارشناس ارشد متالوژی كه برای لایه گذاری روی قطعه فلزی به یك كارگاه فعال در حوزه لیزر مراجعه كرده است، گفت: موضوع پایان نامه من مربوط به خوردگی لوله ها در صنایع پتروشیمی است و برای لایه گذاری و پوشش سطح فلز به این كار گاه مراجعه كرده ام، این كارگاه تنها مركز ارائه دهنده خدمات لیزر به دانشجویان در كشور است.
حاصل 12 سال فعالیت مركز ملی علوم و فنون لیزر ایران، تربیت نیروی انسانی و دستیابی به دانش تولید انواع دستگاه های پركاربرد لیزر در بخش های آموزش، سلامت و صنعت است.
لیزر ابزاری دانش بنیان است و استفاده از آن به تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی كمك می كند، می توان با اختصاص تسهیلات بانكی ارزان قیمت و سهل الوصول كاربرد آن را در صنعت ایران همگانی كرد.
علمی**1293** 2017 خبرنگار:محمد طاهری** انتشاردهنده:زهره محتشمی پور
تهران- ایرنا- فناوری برش با لیزر با وجود برخی كاستی ها جای خود را در صنعت كشور باز كرده است، اما بخش پرسود و مهم لیزر در جوشكاری از نظرها دور مانده است.
