در اين گفت و گو كه در شماره دوشنبه پنجم مهر 1395 خورشيدي با متخصص اورولوژي و استاديار دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي انتشار يافته است، مي خوانيم: از آنجا كه آب و هواي ايران، بيشتر گرم و خشك است، افراد بيشتر تعريق مي‌كنند و با تعريق بالا امكان سنگ آوري كليه بالا مي‌رود. از سوي ديگر، مصرف غذاهايي مانند نمك و گوشت قرمز به ميزان بالا در ايراني‌ها باعث بروز سنگ كليه مي‌شود.
مدتي مصرف بالاي آب معدني در كشور ما عامل موثر در بروز سنگ كليه شناخته مي‌شد كه البته متخصصان كليه اين مساله را به طور كامل تاييد نمي‌كنند يعني نمي‌توان گفت، مصرف آب معدني و آب املاح‌دار به صورت قطعي باعث بروز سنگ كليه مي‌شود.
با اين تفاسير، دلايل شيوع سنگ كليه در ايرانيان را نسبت به بسياري از كشورهاي دنيا از دكتر سيد فرزاد علامه، متخصص اورولوژي و استاديار دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي جويا شده‌ايم. وي معتقد است، شيوع سنگ‌هاي سيستم ادراري در سراسر دنيا در حال افزايش است و مهم‌ترين دليل آن صنعتي شدن كشورهاست.
اين متخصص به جام‌جم توضيح مي‌دهد: اين‌گونه نيست كه شيوع سنگ در كشور ما از بسياري كشورها بيشتر باشد. به‌طور مثال در كشورهاي عربي اين شيوع بيشتر است، اما شيوع سنگ در اروپا و برخي ايالت‌هاي آمريكا كمتر از ايران است. آنچه در تشكيل سنگ موثر است، به نژاد، منطقه جغرافيايي، سن و چاقي و برخي بيماري‌ها مربوط مي‌شود. البته در پاره‌اي مطالعات رژيم غذايي نيز به عنوان فاكتور خطر معرفي شده است.
**سنگ كليه، ارثيه خانوادگي
به گفته دكتر علامه، وراثت نقش عمده‌اي در تشكيل سنگ ادراري دارد و بيماران مبتلا به سنگ دستگاه ادراري به احتمال زياد در اقوام خود سابقه اين بيماري را مي‌يابند.
اين اورولوژيست مي‌افزايد: رژيم غذايي با موادي كه اگزالات بالايي دارند، يكي از عوامل بالقوه براي تشكيل سنگ است. البته در كنار آن استعداد ژنتيك نيز لازم است. اين مواد شامل چاي پررنگ، قهوه، شكلات، آجيل، نوشابه مشكي، اسفناج، كلم و كلم بروكلي است. از سوي ديگر، مواد حاوي سيترات مانند مركبات بخصوص آب پرتقال و ليمو و نوشيدني گازدار مي‌تواند پيشگيري‌كننده باشد.
**سبك زندگي غلط، سنگ كليه مي‌آورد
زندگي در مناطق گرمسير و خشك، نقش عمده‌اي در ابتلا به بيماري دارد. به همين دليل هرچه به سمت جنوب كشورمان برويم، ميزان شيوع بيشتر مي‌شود و در جهان نيز در مناطق استوايي و همچنين كوهستاني خشك، ميزان ابتلا بيشتر است.
اين متخصص با اشاره به مشاغل پرخطر از نظر آسيب رساني به كليه‌ها مي‌گويد: افرادي كه مشاغل مرتبط با كوره يا تنور دارند، در معرض ابتلا به سنگ هستند. رژيم پركالري و چرب و ابتلا به ديابت و چاقي نيز بسيار تعيين‌كننده است. لذا ورزش و رسيدن به وزن مناسب مي‌تواند كمك كننده باشد. برخلاف تصور، سختي آب آشاميدني كه به ميزان كربنات كلسيم (آهك) آب گفته مي‌شود، نقشي در تشكيل سنگ ندارد و مهم‌ترين عامل پيشگيري‌كننده، نوشيدن آب فراوان در كساني است كه مستعد تشكيل سنگ هستند.
**نشانه‌هـاي سنگ كليه
معمولا بيماران با درد ناگهاني ايجاد شده براي دفع سنگ متوجه اين بيماري مي‌شوند، ولي در برخي افراد سنگ داخل كليه بدون اين كه انسداد اوليه ايجاد كند، تشكيل مي‌شود كه ممكن است در تصويربرداري به طور اتفاقي رويت يا بتدريج به اندازه‌اي بزرگ شود كه كم‌كم كاركرد كليه را كاهش دهد. دكتر علامه با بيان اين مطلب تاكيد مي‌كند: افرادي كه سابقه خانوادگي سنگ كليه دارند، بهتر است به‌طور دوره‌اي بررسي شوند.بي شك بيماران چاق، مبتلايان ديابت، نقرس و افراد داراي مشكلات غدد پاراتيروئيد در معرض خطر بيشتري هستند. همچنين كساني كه سابقه خانوادگي دارند، بهتر است مراقبت بيشتري داشته باشند.
وي هشدار مي‌دهد: چاقي و ديابت با اسيدي كردن ادرار و افزايش دفع كلسيم و اسيداوريك در معرض انواع سنگ‌ها هستند. در پركاري غده پاراتيروئيد نيز دفع كلسيم افزايش مي‌يابد و منجر به تشكيل سنگ مي‌شود. افرادي كه داروهاي خاص مصرف مي‌كنند نيز ممكن است دچار اين عارضه شوند. پس به هيچ وجه نبايد سرخود براي مصرف دارو اقدام كنيم .
**مصرف لبنيات، نه كم و نه زياد
خيلي‌ها مي‌پرسند، چگونه است كه بر خلاف ديگر كشورهاي دنيا مصرف مواد غذايي حاوي كلسيم به پيشگيري از سنگ كليه در ايراني‌ها كمك مي‌كند؟
دكتر علامه در پاسخ مي‌گويد: در بيماران مبتلا به سنگ ادراري مصرف لبنيات بايد در حد معمول باشد، زيرا مصرف بيش از حد آن منجر به دفع كلسيم در ادرار و متعاقبا تشكيل سنگ مي‌شود و مصرف كم آن نيز با جذب بيشتر اگزالات از روده‌ها همراه است كه باز هم خطر افزايش سنگ‌سازي را به همراه دارد.
**درمان بدون عود ممكن است؟
به گفته دكتر علامه در بسياري از افراد با يك بار سنگ‌سازي، عود بيماري اتفاق نمي‌افتد ولي در بيماراني كه عود دوباره دارند، با بررسي متابوليك اختلال منجر به سنگ‌سازي شناخته مي‌شود كه مي‌توان درمان موثر را تجويز كرد، ولي گاه درمان صددرصد جلوگيري‌كننده نيست.
وي تاكيد مي‌كند: در بيماراني كه سنگ بزرگ در كليه دارند يا سنگ در حالب باعث انسداد شده، به جراحي نياز است و مراجعه ديرهنگام گاه منجر به نارسايي كليه مي‌شود.
**فقر ميزان كلسيم در بدن ايراني‌ها
سنگ كليه در كشور ما در 8 درصد مردم شيوع دارد. تحقيقات اوليه‌اي كه در ارتباط با اين مساله در مركز تحقيقات اورولوژي انجام شده است، نشان مي‌دهد كه ميزان كلسيم مجاز ادرار ايرانيان پايين‌تر از مردم اروپا و آمريكاست.
در اروپا و آمريكا مشخص شده كه بيشترين علت سنگ‌سازي، ميزان كلسيم ادرار است و چنين افرادي بايد مواد غذايي حاوي كلسيم به مقدار بسيار كم مصرف كنند، ولي در كشور ما بيشترين علت، اگزالات ادرار است و اين افراد براي پيشگيري از سنگ كليه بايد مواد حاوي كلسيم مصرف كنند كه اين رويه كاملا برعكس مردم اروپاست. توصيه مي‌شود، افرادي كه كليه‌هاي آنها سابقه سنگ‌سازي دارد، به كلينيك پيشگيري از سنگ مراجعه و علت سنگ‌سازي كليه‌هاي خود را بررسي كنند.
**پيشگيري از سنگ كليه
روش‌هاي زير به پيشگيري از ابتلا به سنگ كليه كمك مي‌كند:
ـ مصرف مايعات فراوان، فعاليت بدني، رژيم غذايي مناسب، استعمال نكردن دارو بدون تجويز پزشك و بررسي دوره‌اي مي‌تواند كمك كننده باشد.
ـ در افرادي كه سنگ سازي مكرر دارند، بهتر است آزمايش‌هاي تكميلي انجام و داروهايي براي عود نكردن بيماري تجويز شود. اين افراد بايد به جراحان و متخصصان اورولوژي مراجعه كنند تا بررسي صورت گيرد.
*منبع: روزنامه جام جم
**گروه اطلاع رساني **9370**9131**انتشار دهنده: شهربانو جمعه
تهران- ايرنا- روزنامه جام جم در صفحه سلامت در گفت و گو با سيد فرزاد علامه نوشت: بررسي‌ها نشان داده است، ايران در نقشه جهان روي كمربند سنگ كليه قرار دارد، شاهد اين موضوع تعداد بالاي مبتلايان سنگ كليه در كشور است. مناطقي در دنيا وجود دارند كه مردم به علل ژنتيك، آب و هوا و تغذيه بيشتر از ديگر مناطق به سنگ كليه دچار مي‌شوند.
