40درصد دانشجویان علوم پزشكی به مشاوره سلامت روان نیاز دارند

محمدرضا فراهانی در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرنگار سلامت ایرنا، این بار از وضعیت سلامت روان دانشجویان و تهدیدهایی كه زندگی آنها را به مخاطره انداخته، ابراز نگرانی می‌كند. او می‌گوید: حدود 6.8 درصد دانشجویان علوم پزشكی دخانیات، مواد مخدر، مواد روانگردان یا الكل مصرف كرده‌اند كه به گفته او از میانگین كل جامعه كمتر است اما جای نگرانی جدی وجود دارد.
آمارهای رسمی نشان می‌دهد كه حدود 14درصد كل جمعیت مصرف كننده سیگار هستند، در مورد قلیان هنوز آمار رسمی از شیوع مصرف وجود ندارد اما دكتر محمدرضا مسجدی، دبیركل انجمن جهانی مبارزه با سل و بیماری های ریوی كه رئیس جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات در ایران نیز هست، گفته كه حدود 30 درصد دانشجویان دختر دانشگاه‌های كشور تجربه مصرف قلیان دارند و حدود 10درصد دانشجویان دختر به مرور زمان به مصرف این ماده كه مملو از انواع مواد شیمیایی، سموم و فلزات سنگین سرطان زاست، معتاد می‌شوند. افرادی كه در آینده مادران فرزندان ایران زمین هستند.
این آمار وقتی نگران كننده‌تر می‌شود كه به طور معمول شیوع مصرف قلیان و مواد اعتیاد آور در بین پسران و دانشجویان پسر بیش از دختران است.
در مورد اعتیاد به مواد مخدر آمارهای رسمی از شیوع 2.1 درصدی در بین جمعیت عمومی حكایت دارد. معاون فرهنگی- دانشجویی وزیر بهداشت به طور جزئی میزان شیوع اعتیاد و سوء مصرف مواد اعتیادآور را در بین دانشجویان رشته های پزشكی و پیراپزشكی اعلام نمی‌‌كند اما وجود این مسئله در بین افرادی كه فردا می‌خواهند، مراقب سلامت مردم باشند، مسئله‌ای تأمل برانگیز و نگرانی آفرین است.
هر چه هست زنگ خطر به صدا درآمده است، از گروهی كه نخبگان و باهوش‌ترین فرزندان كشور هستند و بالاترین رتبه‌های كنكور را گرفته‌اند، انتظار است كه سلامت آفرینان این مملكت باشند، اما اكنون خود در معرض انواع آ‌سیبهای اجتماعی و رفتاری قرار گرفته‌اند.
مشروح گفت و گوی خبرنگار ایرنا با معاون فرهنگی، اجتماعی وزیر بهداشت را با هم می‌خوانیم:

*وزارت بهداشت هر سال یا هر چند سال یكبار، تست غربالگری سراسری از وضعیت سلامت روان دانشجویان علوم پزشكی انجام می‌دهد، آخرین نتایج این بررسی‌ها چه می‌گوید؟

فراهانی: سال گذشته تست غربالگری سراسری از وضعیت سلامت روان دانشجویان علوم پزشكی كشور كه حدود 200 هزار نفر هستند، انجام شد، امسال هم درصدد بودیم این كار را تكرار كنیم و دنبال این بودیم ثبت نام دانشجویان جدید به انجام این تست منوط شود اما به علت هزینه‌های آن نتوانستیم البته داده‌های غربالگری كه سال گذشته انجام شد، استخراج شد و تحلیل داده هم شد.

* نتایج آن چه بود؟
فراهانی: این بررسی نشان داد كه حدود دو درصد دانشجویان علوم پزشكی از نظر سلامت روان دچار آسیبهای جدی هستند، 18درصد در معرض آسیبهای روانی و رفتاری هستند و حدود 40درصد دیگر دانشجویان، به لحاظ سلامت روان نیازمند مشاوره هستند و موارد مشكوكی در بین آنها وجود داشته كه باید با مصاحبه حضوری، نگرانی‌ها را بر طرف كنیم.

* یعنی در مجموع 60 درصد؟
فراهانی: البته افرادی كه به صورت جدی به لحاظ سلامت روان آسیب دیده هستند، دو درصد هستند كه از متوسط جامعه كمتر است.(وزارت بهداشت متوسط شیوع بیماری‌های روانی در ایران را 23 درصد اعلام كرد كه 2.1درصد معتاد و 12درصد افسرده هستند).

*وضعیت اعتیاد بین دانشجویان علوم پزشكی چگونه است؟
فراهانی: در مورد اعتیاد مطالعه دیگری درباره سیمای زندگی دانشجویی با همكاری وزارت علوم انجام می‌دهیم. وزارت علوم سال گذشته انجام داده بود، امسال به صورت وسیعتر این مطالعه را با جمعیت نمونه 25 هزار نفر در همه دانشگاههای كشور انجام می‌دهیم و قرار است در این تحقیق یك برش دانشگاه‌های علوم پزشكی، یك برش دانشگاه‌های وزارت علوم و یك برش دانشگاه آزاد داشته باشیم و یك تحلیل ملی هم داشته باشیم.

* در این تحقیق سلامت روان دانشجویان بررسی می‌شود؟
فراهانی: در این تست بخشی از وضعیت سلامت روان دانشجویان و اعتیاد و بخشی نیز درباره نگرش دانشجویان نسبت به مسائل فرهنگی و مسائل مختلف دیگر بررسی می‌شود، یك مطالعه استاندارد نیست ولی داده‌های آن به ما كمك می‌كند كه نمایی از وضعیت دانشجویان كشور داشته باشیم.

* امسال برای بهبود سلامت روان دانشجویان برنامه خاصی ندارید؟
فراهانی: امسال ایجاد شناسنامه سلامت الكرونیك كه قبلا برای روستائیان شروع شده بود، برای دانشجویان نیز اجرا می‌شود و فاز اجرایی آن امسال شروع می‌شود، در این طرح پرسشنامه‌ای توسط دانشجویان پر می‌شود كه وضعیت سلامت جسمی و روانی آنها نیز پرسیده می‌شود.

*وضعیت اعتیاد در بین دانشجویان را نگفتند، آخرین آ‌مارها از شیوع اعتیاد در بین دانشجویان چیست؟
فراهانی: آمار جدیدی غیر از آنچه ستاد مبارزه با مواد مخدر در سال 92 انجام داده بود، نداریم.

** در آن مطالعه شیوع اعتیاد 6 درصد بود؟
فراهانی: آمار شیوع 6.8 درصد بین دانشجویان علوم پزشكی بود كه از همه دانشگاه‌های دیگر كمتر است. البته آن تحقیق فقط مربوط به مواد مخدر نیست و جمع آمار اعتیاد به دخانیات، مواد مخدر، مواد روانگردان و مشروبات الكلی را نشان می‌دهد.

**آمار جدیدتری ندارید؟
فراهانی: نه، ولی دو مطالعه جدید را تعریف كرده‌ایم، چون یك مقدار مطالعات ما در وزارت بهداشت درباره وضعیت سلامت جسمی، روانی و آسیبهای اجتماعی در بین دانشجویان كامل نبود كه قطعات این پازل در حال كامل شدن است.

** شایع‌ترین آسیب اجتماعی و بیماری‌های روانی در بین دانشجویان كشور چیست؟
فراهانی: این آماری كه در ابتدا گفتم كه 40درصد دانشجویان باید مصاحبه شوند، باید انجام شود و این مطالعه تكمیل شود تا بتوانیم اجزای آن را اعلام كنیم.

**نكته‌ای كه گاهی از آن صحبت می‌شود این است كه چون طول دوره رشته‌های علوم پزشكی مانند پزشكی عمومی نسبتا طولانی است و در ضمن بازار كار برای پزشكان عمومی نیز خیلی مساعد نیست، برخی دانشجویان پزشكی به خصوص در سالهای آخر دچار افسردگی می‌شوند و حتی پیشنهادهایی هم مطرح شده است كه دانشجویان پزشكی از مقطع كارشناسی گرفته شود، این مسئله چقدر صحت دارد؟
فراهانی: من آمار جدی از شیوع بالای افسردگی در بین دانشجویان پزشكی ندارم.

**شما وضعیت شیوع افسردگی در بین دانشجویان پزشكی را بررسی كرده‌اید؟
فراهانی: تحقیقی كه برای دانشجویان ورودی انجام داده‌ایم و قرار است آن را تعمیم دهیم این آمار را خواهد داد، هنوز آمار دقیقی در این زمینه نداریم. باید مصاحبه‌ها با 40 درصد دانشجویان انجام شود تا بتوانیم به صورت نهایی این آمار را به شما اعلام كنیم. البته این آمار وضعیت ورودی‌ها به دانشگاه‌های علوم پزشكی است، امسال آمار وضعیت بیماریهای روانی را در بین ورودی ها اعلام می‌كنیم، اگر این تست و بررسی را در سال خروج این دانشجویان تكرار كنیم، بعد می‌توانیم این آمار را اعلام كنیم. اینكه می‌گویم باید پازل مطالعات را كامل كنیم برای همین است.
الان آمارها در حال تكمیل است و هفت سال آینده می‌توانیم اعلام كنیم كه وضعیت سلامت دانشجویان در زمان ورود چگونه بود و در زمان خروج از دانشگاه چه وضعیتی پیدا كرده است و آسیبهای روانی بین دانشجویان افزایش یا كاهش داشته است یا میزان افزایش آن چقدر بوده است. الان آماری از وضعیت هفت سال قبل دانشجویان پزشكی نداریم كه بتوانیم با آن مقایسه كنیم.

*آیا برای مصاحبه و مشاوره سلامت روان دانشجویان آنان به مراكز مشاوره خارج دانشگاه ارجاع می شوند، چون صحبت‌هایی هست كه در برخی مراكز مشاوره خصوصی آسیب‌هایی وجود دارد. از جمله اینكه در برخی مراكز مصرف برخی داروها مثل ریتالین به دانشجویان توصیه می‌شود؟

فراهانی: نه در تمام دانشگاه‌های علوم پزشكی مراكز مدیریت سلامت روان داریم و مراكز مشاوره در داخل دانشگاهها تعریف شده است و به هیچ وجه دانشجویان را به بیرون احاله نمی‌دهیم، یعنی اگر دانشجو به مشاوره نیاز داشته باشد، تا آخرین مراحل در خود دانشگاه انجام می‌شود. پیشنهاد این بود كه اكنون كه گفته‌ایم مثلا 40 درصد دانشجویان باید مشاوره شود، چون برخی دانشگاهها نیروی كافی نداشتند، می‌خواستند به بیرون ارجاع دهند كه ما مخالفت كردیم و قرار شد، خرید خدمت كنند و نیروی انسانی مشاور را در دانشگاه جذب كنند.

**مواردی بوده كه در مراكز مشاوره به دانشجویان مثلا مصرف ریتالین را در شب امتحان توصیه كنند؟
فراهانی: به هیچ وجه، اصلا و ابدا. استانداردترین مراكز مشاوره سلامت روان در دانشگاههای علوم پزشكی هستند. جالب است بدانید، دانشگاهها مختار هستند در تمام پست‌های سازمانی آدم هایی را كه می‌خواهند، بگمارند، تنها پستی كه در دانشگاههای علوم پزشكی كه باید بیاید به تهران و در ستاد وزارت بهداشت مصاحبه بدهد، مسئول مشاوره دانشگاه است در این زمینه خیلی نظم و سختگیری دقیقی وجود دارد.

گفت و گو از افشین شاعری
اجتمام(4)**3063 ** 1418
انتشار : مریم فراهانی