ايران، دو رويكرد خدمت محور و فرصت محور به ايرانيان خارج از كشور دارد

'سيد جواد قوام شهيدي ' كه براي پاره اي ملاقات ها و گفت و گو ها به تركيه سفر كرده است،روز دوشنبه در مصاحبه اختصاصي با خبرنگار ايرنا در آنكارا ،نوع نگاه جمهوري اسلامي ايران به ايرانيان خارج از كشور و مشكلات حقوقي و اجتماعي و استفاده از ظرفيت هاي ايرانيان فرهيخته خارج نشين را تشريح كرد.

*** جمهوري اسلامي ايران دو رويكرد به ايرانيان خارج از كشور دارد
سيد جواد قوام شهيدي با اشاره به اينكه بحث مهاجرت منحصر به ايرانيان نيست، پديده بسيار مهم بين المللي است كه در تمام جهان اتفاق مي افتد و موج هاي مهاجرت معمولا با انگيزه ها و دلايل مختلف پس از وقوع جنگها و نابسامانيها، تغيييرات اقتصادي شرايط اقليمي، شرايط آب و هوا، اتفاق مي افتد، گفت: سازمان ملل با توجه به اهميت موضوع مهاجرت، در دستور كار خود يكي از عنوان هاي مهم فعاليت را بحث مهاجرت قرار داده است. طبيعتا كشورها هم بايد به موضوع مهاجرت و مهاجرين و شهرونداني كه از كشور به كشور مقصد ديگري مهاجرت مي كنند بايد اهميت بدهند و براي آن برنامه داشته باشند.
او گفت: برهمين اساس جمهوري اسلامي ايران براي مباحث مهاجرت يك دبيرخانه و يك شوراي عالي تشكيل داده كه اين شوراي عالي تمام دستگاههايي كه به نوعي با موضوع مهاجرت ارتباط كاري و خدماتي دارند، همه اين ها عضو شورا هستند. در شورا ده وزير، دو معاون رئيس جمهوري و رئيس سازمان صدا و سيما قرار داشت و در گذشته جلسات و مصوباتي داشته كه اين مصوبات مي تواند در جهت خدمت رساني به ايرانيان خارج از كشور و ساماندهي امور ايرانيان، فعال باشد. در همين راستا و در ارتباط با شوراي عالي ايرانيان، چهار محور اصلي تعريف شده كه توسط سياستهاي ابلاغي مقام معظم رهبري براي خدمت رساني و نوع تعامل با ايرانيان خارج از كشور است.
اولي، حمايت از هويت ايراني، اسلامي ايرانيان خارج از كشور، دومي، بحث ترويج خط و زبان فارسي، محور سوم هم دفاع از ايرانيان خارج از كشور است، كه در اين محور كليه موضوعات مربوط به حقوق ايرانيان اعم از حقوق فردي و اجتماعي و حقوق قضايي مدنظر است و چهارمين محور استفاده از ظرفيت ايرانيان خارج از كشور در جهت توسعه ملي مي باشد.
مديركل امور ايرانيان خارج از كشور گفت: به طور كلي دو رويكرد در جمهوري اسلامي ايران به موضوع مهاجرت وجود دارد. يك رويكرد خدمت محور و يك رويكرد فرصت محور. در رويكرد خدمت محور همان سه موضوع اصلي است، كه ذكر شد و در سياست هاي ابلاغي مد نظر است. خدمات شامل اسناد مربوط به هويت افراد است. خدمات مربوط به احياي شرايط شخصيت و هويت ايرانيان در سراسر جهان است. حمايت از آنها در عرصه هاي داخل و خارج مرزها است و كلا هرگونه خدمات كه به يك شهروند ايراني در داخل مرزها ارائه مي شود، خدمات مشابه و متناسب با نياز ايرانيان خارج از كشور نيز به آنها داده مي شود. اين سه محور در حقيقت محورهاي خدمات رسان و با نگاه خدماتي است و محور ديگر كه در حقيقت با ارائه اين خدمات مد نظر قرار مي گيرد، بحث استفاده از جايگاه ايرانيان است. جايگاه ايرانيان هم از نگاه اقتصادي و هم اجتماعي و هم حقوقي و هم در جهت منافع ملي است كه از اين محور بخوبي مي توان استفاده كرد.
قوام شهيد افزود: امروزه در دنيا بحث لوبي گري بحث بسيار مهمي است كه مي دانيم ايرانيان خارج از در كشورهاي توسعه يافته و در حال توسعه در تمام مراكز و مقاصد مهاجرتي تاثيرات جدي و وضعي در جهت لابي گري دارند. لذا از اين فرصت و اين خصوصيتي كه در ايرانيان خارج از كشور است در جهت منافع ملي و منافع بين المللي جمهوري اسلامي و خنثي سازي تبليغات سوء عليه ايران مي توان بخوبي استفاده كرد. آنچه كه مهم است بتوانيم اين ظرفيت ها را از بالقوه به بالفعل تبديل كنيم كه با آن سه محور اولي كه گفتم، خدماتي كه ارائه مي شود، در حقيقت با اعتماد سازي متقابل، به توان استفاده بهينه از جايگاه ايرانيان خارج از كشور در جهت منافع ملي داشت.


*** سند راهبردي ايرانيان خارج از كشور و بانك آماري
سيد جواد قوام شهيدي در ادامه در خصوص زيرساخت حقوقي و اداري ساماندهي خدمات رساني به ايرانيان خارج از كشور و استفاده از ظرفيت هاي آن ها در جهت منافع ملي كشورمان گفت: بايد در جهت ساماندهي درست و يك فعاليت ساختارمند، حركت كرد. براي اينكه تمام وظايف و مسئوليت ها در قبال ايرانيان خارج از كشور را ايفا كنيم، نيازمند يك سري اسناد پايه هستيم. از جمله سند راهبردي ايرانيان خارج از كشور. اين سند در حقيقت مي تواند حاوي قوانين پايه براي ايرانيان خارج از كشور باشد تا در حقيقت چارچوب و نوع وظايف دستگاههاي مختلف را در بر داشته باشد. براي اينكار دبيرخانه شوراي عالي ايرانيان در گذشته و اداره كل ايرانيان خارج از كشور وزارت خارجه در حال حاضر به طور جدي به دنبال تهيه سند و همچنين گرفتن اخذ نظرات و ايده هاي مختلف براي تدوين يك سند موبقم و قوي و پايدار و سازمان يافته براي ايرانيان خارج از كشور است كه اميدواريم با كمك دستگاههاي قانونگذاري و دستگاههاي حمايت كننده از اين موضوع به توانيم در كوتاه ترين زمان تهيه كنيم. با تهيه آن سند جايگاه هر دستگاه و نوع خدماتي كه بايد ارائه شود، در آنجا مشخص خواهد شد.
از ديگر اقدامات بنيادي و پايه كه بايد انجام داد و در گذشته فعاليت هايي در اين جهت انجام شده و الان هم در حال پيگيري است، موضوع بانك جامع آماري ايرانيان خارج از كشور است. پر واضع است كه براي هر اقدام كلان و ملي و جدي حتما نيازمند ديتاها و بانك اطلاعاتي هستيم كه تا بتوانيم از آمار و اطلاعات صحيح، تصميمات و تصميم سازي صحيح را پايه گذاري كنيم. اگر آن سند راهبردي را تهيه كنيم، قطعا اين سند نيازمند متصل شدن به يك بانك جامع آماري است كه بايد مولفه هاي مختلفي حداقل 25 – 20 مولفه محتلف از هر فرد را داشته باشد تا بتوان امورات و ظايف مختلف را برآن اساس سامان داد. اين بانك جامع آماري هم نيازمند همكاري گسترده و ملي است. يعني تمام دستگاههاي ذيربط كه به نوعي ارتباط با ايرانيان خارج از كشور دارند، بايد در اين اقدام ملي، مشاركت جدي و فعال داشته باشند.
بحث بانك جامع آماري، بحث مهم و حساس و فراگير است و يك دستگاه به تنهايي نمي تواند از عهده آن بر آيد. قطعا دستگاههاي مختلف بايد كمك كنند و بخش هايي هم بايد به صورت برون سپاري سامان داده شود تا بشود بانك جامع آماري دستگاه هاي موجود ما كه در ارتباط با تردد، بحث هاي مهاجرتي، بحثهاي تحصيلي، مسائل مربوط به اسناد هويتي، فعال هستند، اينها بخشي از كمك ها را مي توانند داشته باشند ولي دستگاههاي ديگري هم كه به طور غير مستقيم با موضوعات مربوط به ايرانيان خارج از كشور فعال هستند، آنها هم بايد در اين امر ملي مشاركت جدي داشته باشند. بنابراين يك اراده ملي و قوي و فراگير با مشاركت تمامي دستگاههاي مرتبط با ايرانيان خارج از كشور بايد در اين امر حضور فعال و موثر داشته باشند. در ارتباط با بانك جامعه آماري، چون معمولا، اطلاعات شخصي مي تواند شهباتي را براي افراد داشته باشد، بايد حتما، اين را در اجرا به نوعي عمل كرد كه اين اقناع وجدان براي همه كساني كه اطلاعاتشان را در اختيار مي گذارند، ايجاد بشود كه استفاده از اين اطلاعات در حقيقت در جهت ارائه خدمات و يك امر ملي است و هيچ استفاده خارج از چارچوب بحث مهاجرت و خدمت رساني به آنها نخواهد شد. همچنين در امر توسعه نيازمند هستيم كه ديتاهاي مربوط به افراد را داشته باشيم كه بتوانيم آنها را در بخش هاي فني، تخصصي، حرفه اي و بين المللي، مشاركت بدهيم. لذا بايد اين باور را زنده كرد و خودمان هم به اين باور ايمان داشته باشيم كه جمع آوري ديتاها در جهت منافع تك تك ايرانيان خارج از كشور است.

*** ايده تشكيل نهادهاي مدني ايرانيان خارج از كشور
قوام شهيدي در ادامه در خصوص نهادينه شدن موضوع وصل ايرانيان خارج از كشور به ميهن اسلامي و به نوعي ساماندهي اجتماعي ايرانيان خارج از كشور، گفت: يكي ديگر از مباحثي كه مي تواند ما را رهنمون بكند به اين سمت كه ايرانيان خارج از كشور را به سرزمين اصلي، وصل كنيم. يعني آرزوي ايرانيان خارج از كشور در برقراري ارتباط نزديك با زادگاه خود را تامين كنيم، به تشكيل يك سري حلقه ها و هسته هايي از ايرانيان در خارج از كشور داريم. اين هسته ها مي توانند با زبان و فرهنگ و ادبيات كشور خود ارتباط تنگاتنگ داشته باشند و هم مي توانند بخشي از توان و ظرفيت ايرانيان را در جهت كمك به هموطنان و توسعه استاني و ملي ساماندهي كنند. اين امر مي تواند با حضور فيزيكي و يا غير فيزيكي اقدامات و خدماتي كه خودشان سامان مي دهند، كمك رساني و خدمات را به كشورشان بكنند. ما معتقديم تشكيل هسته هاي ان.جي.او. ئي و پيوند آنها به هم در اقصي نقاط جهان مي تواند قدرت نرم قابل توجهي را براي كل كشور و وفاق ملي ايجاد كند. باز چتري مي تواند در بالاي سر اين هسته هاي مختلف كه بتواند كل اين ان.جي.او. ها را به سرزمين اصلي وصل كند، شكل داد.


***ديدار با ايرانيان مقيم تركيه
مديركل ايرانيان خارج از كشور وزارت خارجه جمهوري اسلامي ايران، در خصوص جلسه اي كه در آنكارا با گروهي از ايرانيان فرهيخته، بازرگانان، كارآفرينان، در محل سفارت جمهوري اسلامي داشت و موضوعات مطرح شده در اين نشست، گفت: جلسه با ايرانيان، ابراز علاقه اي را از هموطنان ايراني در تركيه را نشان مي داد كه در عرصه هاي مختلف آمادگي مشاركت و مساعدت به سرزمين خود و زادگاه خود داشتند. بخصوص با توضيحاتي كه در خصوص سفر هاي كاروان تدبير و اميد به استان ها توسط رياست جمهوري داده شد، اين توضيحات مورد توجه قرار گرفت و اظهار علاقه داشتند كه به توانند در سفرهاي هاي كاروان تدبير واميد براي ارائه خدمات و ايده هاي خود و آشنايي با ديدگاههاي روز مسئولان استانها و طرح هايي كه در استان ها در حال شكل گيري هستند، به توانند آشنا شوند. به نظر مي رسد ديدار با ايرانيان خارج از كشور و ارائه آخرين تحولات و دستاوردها به خصوص بعداز برجام، يك جو و فضاي مثبتي را نسبت به حضور ايرانيان در داخل كشور و كمك به توسعه ايجاد كرده كه مي تواند مورد حايز اهميت باشد. ايرانيان خارج از كشور تركيه ابراز علاقه كردند در هر تخصصي كه هستند به نوعي به توانند با دستگاههاي ذيربط و مرتبط با نوع تخصص و نوع سرمايه گذاري و فناوري كه با آن سر و كار دارند، وصل شوند.

*** ملاحظات امنيتي در سفر به تركيه
او در خصوص مشكلات دانشجويي و حقوقي و كاري و تجاري ايرانيان در مورد تركيه كه در دوره اخير با عديده اي از مشكلات امنيتي و تغيير ساختاري روبرو شده، چه موضوعاتي مطرح شد و آيا اصولا شهروندان ايراني كه به تركيه مي آيند، پيش از سفر بايد چه نوع آگاهي داشته و چه تدابيري براي جلوگيري از تضييع حقوق و به خطر افتادن موقعيت امنيتي خود اتخاذ كنند، گفت: با توجه به اينكه شرايط كشورها در زمان هاي مختلف مي تواند تغييراتي را داشته باشد و سفر به آن كشور را ملاحظاتي را طلب مي كند، بايد، مباحث مربوط به تصميم گيري به سفر و بيمه و همچنين نقاطي كه مي تواند خطر خيز باشد، بايد در برنامه ريزي هاي سياحتي لحاظ كنند كه اين صرفا مربوط به تركيه نيست و اصولا در سفر به خارج همواره بايد با آگاهي بيشتري حركت كرد.

*** مشكلات دانشجويي
قوام شهيدي در مورد كمك امور ايرانيان خارج از كشور به مشكلات عديده دانشجويان خارج از كشور گفت: امور ايرانيان خارج از كشور نه تنها مي تواند تسهيل كننده امور دانشجويان باشد، بلكه در حقيقت تمام مشكلات ايرانيان خارج از كشور به خصوص دانشجويان در طي ماههاي اخير به نوعي تدبير شده توسط وزارت خارجه و به دستگاههاي مختلف منعكس و پيگيري جدي شده است و مي توانم ادعا كنم كه بيش از حد انتظار براي امور مربوط به دانشجوياني كه با مشكلات مواجه بودند، وزارت خارجه تلاش و پيگيري داشته است.
وي گفت: مراجعات هم به طور مستقيم به اين اداره كل و هم از طريق نمايندگي ها و يا توسط ايميل هم صورت گيرد، پذيرفته است و اداره كل امور ايرانيان تا اخذ نتيجه موضوع را دنبال خواهد كرد. او با يادآوري اينكه اداره اي به نام اداره دانشجويي در وزارت خارجه است، گفت: وظيفه اين اداره ساماندهي و قرار گرفتن در مقاصد دانشجويي و رفع مشكلات دانشجويي چه در طول تحصيل و چه مشكلاتي كه در داخل كشور دارند، در اين زمينه تسهيل كننده جدي وزارت امور خارجه و اداره كل امور ايرانيان وزارت خارجه است.

*** تابعيت غيرايراني
سيد جواد قوام شهيدي در مورد مشكلات حقوقي محتمل افراد دو تابعيتي در ايران گفت: موضوع كلي اين است كه هيچ ايراني براي برخورداري از تابعيت غير ايراني در ايران متضرر نخواهد شد. اين موضوعي است كه در مصوبه اي در عالي ترين سطوح دستگاه دولتي، مورد تاييد و تاكيد قرار گرفته است. براي اينكه كسي تابعيت كشوري ديگري را دارد، به هيچ وجه در داخل كشور با مشكلي مواجه نخواهد شد. تمام كنسولگري هاي جمهوري اسلامي ايران در خارج توجيه هستند و مشكلي در اين زمينه نخواهد بود.

مديركل امور ايرانيان خارج از كشور در خاتمه در مورد انتقال دبيرخانه شوراي عالي ايرانيان از زير مجموعه رياست جمهوري و الحاق آن به وزارت خارجه گفت: اين دبيرخانه طبق مصوبه هيات دولت از نهاد منفك و به وزارت خارجه ملحق شد و در حقيقت كليه وظايف دبيرخانه كه ساماندهي امور ايرانيان خارج از كشور از طريق مصوبات شوراي عالي است و دستور كار شوراي عالي را تهيه و به شورا تقديم مي كند، در وزارت امورخارجه انجام خواهد شد و هيچگونه تغييري در وظايف و ماموريت هاي دبيرخانه با اين انتقال نخواهد شد.

وي دوباره تاكيد كرد كه نخبگان ما در خارج از كشور اقدام به ايجاد ان.جي.او هايي بكنند كه اين نهادها بتوانند اينرسي لازم و هم افزايي را با داخل انجام داده و بتواند منشا و منبع يك توسعه پايدار براي كشورمان باشد.
قوام شهيدي افزود: در مورد تركيه با توجه به برخوردها و مذاكراتي كه با افراد فرهيخته ايراني مقيم تركيه داشتيم، استنباط اين است كه افراد بالنده و توانمند در اين كشور كم نداريم و اين نخبگان با توجه به نزديكي به مرزهاي ايران و رابطه خوب با كشور تركيه و همچنين شباهت ها و قرابت هاي تاريخي كه با اين كشور داريم مي توانند حلقه وصل بسيار خوبي با مراكز علمي، پژوهشي و توسعه اي و مراكز توليد ثروت در داخل كشور باشند.
خاورم/2011**
گفت و گو از : صادق زنوزي * انتشار دهنده : مرضيه فاتحي عليشاه