نظارت بر كیفیت و خدمات ارایه شده در مدارس غیردولتی و اجبار در معرض دید قرار دادن شهریه مصوب برای خانواده ها نیز نتوانست كاری از پیش ببرد تا اینكه از چند سال قبل طرح رتبه بندی مدارس غیردولتی در راستای ساماندهی شهریه ها كلید خورد.
سازمان مدارس غیردولتی به دنبال اعتراض خانواده ها از دریافت شهریه های كلان وارد عمل شد و الگوی تعیین شهریه و رتبه بندی این مدارس از مهرماه سال 90 تنظیم شد.
مسوولان سازمان مدارس غیردولتی هدف از اجرای رتبه بندی این مدارس را در ابتدای امر و در سال 90 اینگونه عنوان كردند كه تعیین شهریه مدارس غیردولتی طبق ماده 15 قانون این مدارس، نیازمند الگوی واحدی است كه معمولا هشت قسمت دارد، این الگو شامل خدمات آموزشی، تجهیزات، فوق برنامه، نیروی انسانی، موقعیت محلی و نرخ تورم است.
در این رابطه كارگروه رتبه بندی مدارس غیردولتی به منظور تدوین شاخص های مورد نظر تشكیل شد تا با تعیین شاخص ها، مدارس غیردولتی دوره اول و دوم ابتدایی و دوره اول و دوم متوسطه به سه سطح عالی،خوب و متوسط رتبه بندی شوند.
از آنجا كه برخی از مدارس خود را به عنوان مدارس درجه یك با در نظرگرفتن رتبه بندی آموزش و پرورش معرفی می كردند، مسوولان وزارت آموزش و پرورش در ابتدای ارایه الگوی تعیین شهریه اعلام كردند چیزی به اسم رتبه بندی مدارس غیردولتی وجود ندارد و از نظر ما هیچ مدرسه ای درجه یك یا دو نیست و باید مدیران این مدارس تا مشخص شدن تعیین شاخص ها منتظر بمانند.
اما گذشت زمان ثابت كرد كه ارایه این الگو برای ساماندهی شهریه مدارس غیردولتی نیز نتوانست كاری از پیش ببرد و برغم تمامی این برنامه ها و نظارت ها باز هم در برخی مدارس غیردولتی شاهد افزایش بی رویه شهریه به بهانه های مختلف هستیم و گویا این درجه بندی به نتایج مورد انتظار نرسید.
این روند تا بدانجا پیش رفت كه رییس سازمان مدارس غیردولتی آموزش و پرورش تیرماه امسال اعلام كرد مدارس غیردولتی از مهرماه 95 براساس كیفیت و امكانات آموزشی به چهار رتبه عالی، ممتاز، خوب و متوسط تقسیم می شوند و شهریه دریافتی مدارس براساس این رتبه‌بندی انجام خواهد شد.
بر اساس اعلام معاون وزیر و رییس سازمان مدارس غیردولتی و توسعه مشاركت های مردمی آموزش و پرورش اجرای آزمایشی طرح رتبه بندی مدارس غیردولتی در 20 مدرسه آغاز شده است.
مرضیه گرد به خبرنگار ایرنا گفت: برنامه ریزی و تصمیم گیری های سازمان مدارس غیردولتی باید طبق سند تحول بنیادین صورت گیرد كه در همین راستا طرح پژوهشی رتبه بندی مدارس غیردولتی از دو سال قبل با همت اساتید معتبر امر تعلیم و تربیت شروع به كار كرد و امروز خروجی مطلوب طرح مورد تایید قرار گرفت.
وی افزود: اهداف نهایی طرح فراهم كردن زمینه مناسب برای شفاف سازی فعالیت های مدارس غیردولتی، ایجاد وحدت رویه در فعالیت های مدارس در راستای ارتقای مستمر كیفیت و بهبود عملكرد آنان، فراهم شدن زمینه های ارزشیابی عملكرد مدارس و ایجاد شرایط مناسب جهت تعالی و ارتقا كیفیت مستمر مدارس غیردولتی در راستای مفاد سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است.
وی ضمن اشاره به كلیات طرح گفت: كار بزرگ و بنیادین علمی در حوزه پژوهش صورت گرفته كه از مبانی نظری بسیار قوی برخوردار است و متناسب با شرایط كشور و طبق سند تحول بنیادین برای كیفیت بخشی مدارس غیر دولتی به اجرای آزمایشی در می آید.
رییس سازمان مدارس غیر دولتی افزود: در كنار طرح رتبه بندی مدارس، طرح نظارت و ارزیابی مدارس نیز درحال انجام است كه مكمل این طرح است و امیدواریم هرچه زودتر بتوان با اجرای آزمایشی آنان به نتیجه مطلوب رسید و برای اجرای سراسری آن در كشور برنامه ریزی كرد.
گرد با اشاره به نقش مهم نظارت و ارزیابی به عنوان مكمل طرح رتبه بندی مدارس ، یادآورشد: بخش مهمی از كار سازمان در این طرح تضمین كیفیت طرح است كه باید بطور ویژه و جدی دنبال شود و تلاش داریم با اجرای متناوب هر سه سال آن بتوانیم تضمین كیفیت آن را نیز افزایش دهیم.
وی اظهار كرد: سایر بخش های وزارتخانه نیز علاقه مند به اجرای طرح رتبه بندی در مدارس بوده و درخواست ارایه نتایج را داشتند كه با توجه به اینكه این طرح مختص مدارس غیر دولتی است و هنوز اجرای آزمایشی آن صورت نگرفته از انتشار طرح جلوگیری می شود.
رییس سازمان مدارس غیردولتی و مشاركت های مردمی وزارت آموزش و پرورش خاطرنشان كرد: در سال تحصیلی جدید دو میلیون دانش آموز مقاطع مختلف در 13 هزار مدرسه غیردولتی در سراسر كشور مشغول به تحصیل هستند.
گرد با بیان اینكه تعداد مدارس مشاركتی در سال جاری افزایش یافته است و تا پایان برنامه ششم توسعه، باید تعداد مدارس غیردولتی 20 درصد مدارس دولتی در كشور باشد، افزود: مدارس مشاركتی، هیات امنایی و آموزش از راه دور در مقایسه با سال تحصیلی گذشته 11درصد رشد داشته است.
كارشناس مسایل آموزش و پرورش نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با بیان اینكه رتبه بندی مدارس غیردولتی مبحث جدیدی نیست، گفت: اما به نظر می رسد كه تاكنون به طور درست و جامع اجرا نشده است.
علی پورسلیمان با اشاره به اینكه نظارت و ارزیابی در جامعه و آموزش و پرورش نیاز به بازخوانی دارد، افزود: به جرات می توان گفت كه بحث نظارت و ارزیابی سیستمی در ساختار آموزش و پرورش ضعیف است.
وی ادامه داد: مدعای این موضوع، دخالت و یا ورود سازمان های نظارتی خارج از آموزش و پرورش در موضوعات و مسایل درونی آموزش و پرورش است.
مدیر صدای معلم بیان داشت:به عنوان مثال در سال 94 گشت تعزیرات حكومتی استان تهران، نظارت بر ثبت‌نام دانش‌آموزان در مدارس غیر انتفاعی و میزان شهریه دریافتی از والدین را در دستور كار خود قرار داد.
پورسلیمان ادامه داد: تعزیرات حكومتی استان تهران، به یكی از مدارس غیرانتفاعی منطقه دو شهر تهران مراجعه كرد و به دلیل نصب نكردن تعرفه‌های مصوب وزارت آموزش و پرورش در تابلو اعلانات، پرونده‌ای با عنوان 'عدم درج قیمت' برای مدرسه تشكیل داد.
وی بیان داشت: در این مدرسه میزان شهریه دریافتی از والدین بالاتر از تعرفه‌های مصوب بود و قرار شد بعد از اظهارنظر كارشناس آموزش و پرورش، پرونده دیگری با عنوان گرانفروشی تشكیل شود.
در آن زمان رییس سازمان مدارس غیردولتی وزارت آموزش و پرورش به اقدام گشت تعزیرات واكنش نشان داد و گفت:'با توجه به سیاست‌های كلی ابلاغی و اسناد بالادستی وزارت آموزش وپرورش، تمام مراجع از جمله سازمان تعزیرات حكومتی و به تبع آن ادارات كل استان‌ها حق ورود به حوزه آموزش و پرورش را ندارند و هرگونه دخالتی در امور مدارس و مراكز غیر دولتی بدون مجوز وزارت آموزش و پرورش ممنوع است.' اما با این حال سازمان تعزیرات به این اخطارها توجه چندانی نكرده است.
وی با اشاره به اینكه رتبه بندی و یا درجه بندی مدارس غیردولتی قرار است بر اساس اصل نظارت صورت بگیرد، گفت: قرار است موسسان نیز به ارزیابی وضعیت مدرسه و كیفیت آموزشی بپردازند و یا بحث ' خودارزیابی ' مطرح است كه البته تاكنون هیچ یك از این مسایل عملی و یا اجرایی نشده است.
این كارشناس حوزه آموزش و پرورش یادآورشد: بر اساس شواهد و گفته های برخی مدیران و نیز موسسان مدارس غیردولتی، افرادی كه به عنوان بازرس و یا ناظر به این مدارس مراجعه می كنند خود در این زمینه توجیه نبوده و آموزش های لازم و كافی را ندیده اند و الزامات بخش خصوصی را نمی شناسند و نگاه آن ها مانند مدارس دولتی است.
پورسلیمان اضافه كرد: از سوی دیگر ، مدرسه ای كه به طور مثال در رتبه بندی در درجه بالا قرار می گیرد به علت یك پارچه و مستمر و به روز نبودن موضوع ' ارزیابی و نظارت '، با همان رتبه كه به مردم و اولیا گوشزد می شود ادامه كار می دهد در حالی كه ممكن است فاكتورها و ملاك های مدنظر را نداشته باشد و یا در طول زمان آن ها را از دست داده باشد.
وی بیان داشت: عكس این مساله نیز وجود دارد به این صورت كه ممكن است مدرسه ای در ارزیابی ها رتبه پایین تر را كسب كرده باشد اما با تلاش و برنامه ریزی مدیر و كادر آموزشی با استانداردهای لازم دست یابد.
مدیر صدای معلم با بیان اینكه ملاك های ارزیابی و رتبه بندی اعلام شده برای مدارس غیردولتی مشخص و قابل عملیاتی شدن نیست، گفت: این معیارها بیشتر ناظر به موضوعات سخت افزاری است در حالی كه كیفیت آموزشی ممكن است در نگاه اول خیلی به چشم نیاید.
پورسلیمان یادآورشد: ممكن است مدرسه ای از نظر سازمان مدارس غیردولتی در رتبه دو و یا سه قرار بگیرد در حالی كه آن مدرسه زحمات زیادی را برای آموزش فرزندان می كشد و از نگاه ناظران پنهان باقی بماند و این مساله ممكن است روی روحیه كاركنان و كادر آموزشی آن مدرسه تاثیر منفی بگذارد چرا كه احساس می كنند درست، دقیق و با رویكرد عدالت محور ارزیابی نشده اند.
وی ادامه داد: ممكن است مدارسی با استفاده از رانت و یا اینكه از قبل عنوان 'برند' گرفته اند و از مزایای آن بهره مند هستند مورد ارزیابی های دقیق قرار نگیرند و ناظران و بازرسان دچار 'خطای هاله ای' شوند.
این كارشناس مسایل آموزش و پرورش با اشاره به اینكه برخی از مدیران و موسسان مدارس غیردولتی عنوان می كنند كه این گونه نظارت ها و رتبه بندی ها متعلق به مدارس ضعیف و یا متوسط است، اظهار داشت: در برخی مدارس نیز هیچ گونه نظارتی بر شهریه آنها وجود ندارد و البته كسی هم نمی تواند فعالیت آنها را مورد پرسش قرار دهد.
پورسلیمان سیستم بوروكراتیك و سنگین نظام اداری را مانع از ارزش گذاری واقعی فعالیت ها دانست و گفت: نكته مهم آن است كه رتبه بندی مدارس باید در میزان شهریه تاثیرگذار باشد و این در حالی است كه در زمان حاضر 'تعیین الگوی شهریه ' بر اساس 'هزینه تمام شده ' برآورد و محاسبه می شود و این درجه بندی مدارس عملا در تعیین میزان شهریه بی اثر است.
وی یادآورشد: بحث نظارت و ارزیابی در كلیت آموزش و پرورش ضعیف است و البته مدارس غیردولتی هم منطقا نمی تواند تافته جدابافته ای از این مجموعه باشد.
مدیر صدای معلم اضافه كرد: همچنین موسسان و مدیران مدارس غیردولتی دائما عنوان می كنند كه وقتی دولت و وزارت آموزش و پرورش به بسیاری از تعهدات قانونی خود مانند مواد 11 و 12 و 13 قانون تاسیس مدارس غیردولتی عمل نمی كند چرا باید وارد بحث رتبه بندی مدارس جهت تعیین شهریه شود ؟
پورسلیمان اظهار داشت: رتبه بندی مدارس غیردولتی در كلیات مناسب و كار شایسته ای است به شرط آنكه نظارتی هوشمندانه و مدیریتی جامع نگر آن را هدایت كند و این اولیا دانش آموزان و ذی نفعان آموزشی هستند كه باید كیفیت آموزشی یك مدرسه را تعیین كنند و سپردن این كار به دست افراد نابلد و غیرمتخصص جز ناكارآمدی ، خروجی دیگری نخواهد داشت.
فراهنگ ** 1883 ** 1568 خبرنگار: مریم جلوداران ** انتشار دهنده: حسن فتحعلی
تهران - ایرنا - چند سالی است كه بحث شهریه های كلان مدارس غیردولتی ذهن مسوولان وزارت آموزش و پرورش و خانواده ها را درگیر كرده است، مساله ای كه بارها برای ساماندهی آن برنامه ریزی شده اما هنوز راه به جایی نبرده است.