حل چالش های حقوق بشری با اروپا باعث سرریز منافع آن به حوزه مناسبات اقتصادی خواهد شد

«حسن روحانی» رییس جمهوری چندی پیش (چهارشنبه پنجم آبان ماه) در نشست مشترك هیات‌ های عالی‌ رتبه ایران و فنلاند ضمن اعلام آمادگی جمهوری اسلامی ایران برای گفت وگو با كشورهای اتحادیه اروپا در زمینه مباحث اجتماعی و حقوقی، از ‏جمله تبادل تجربیات در زمینه حقوق شهروندی، حقوق بشر و مبارزه با مواد مخدر، ‏اظهار كرد: آشنایی كشورها با قواعد حقوقی كشورهای دیگر از جمله قواعد اسلامی، كمك خوبی برای ‏درك مشترك و گسترش همكاری‌های بیشتر حقوقی است.‏
پیش از این نیز رییس قوه قضاییه در مراسم بزرگداشت روز حقوق بشر اسلامی و كرامت انسانی در سیزدهم مردادماه، برای گفت وگوهای دوجانبه با اروپا بر سر مسائل حقوق بشری اعلام آمادگی كرد. وی اصلی ترین شرط این گفت وگوها را بررسی همزمان حقوق بشر در ایران و غرب عنوان كرد به گونه ای كه ایران هم بتواند دیدگاه و انتقادهایش را از تعبیر غربی حقوق بشر ارایه كند.
اهمیت موضوع گفت وگو با اتحادیه اروپا درباره حقوق بشر، گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا را برآن داشت تا ابعادی از این گفت وگوهای احتمالی را با مولایی عضو هیات علمی دانشكده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران و مدرس حقوق بین الملل به بحث و بررسی بگذارد.
مولایی بر این باور است كه اكنون اروپا، حقوق بشر را با رویه ها و منافع اقتصادی پیوند زده است و ایران می تواند پس از رفع سوءتفاهم های حقوق بشری، از منافع گشایش در روابط اقتصادی با اروپا آن بهره مند شود. برای دستیابی به این هدف نیز باید یك گروه كارشناسی قوی، نظرهای حقوق بشری اروپا را رصد كند.
متن كامل گفت وگو با مولایی در زیر آمده است:

***ایرنا: بر اساس اعلام آمادگی مقام های جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اروپا، آغاز گفت وگوهای حقوق بشری را بین 2 طرف می توان انتظار داشت؟ آیا رایزنی ومناظره بین ایران و اروپا در مسائل اینچنینی دارای سابقه است؟
**مولایی: پیش از این نیز تجربه چنین گفت وگوهایی با عنوان گفت وگوهای سازنده، انتقادی و حقوق بشری وجود داشت و شروع آن بدون سابقه نیست. ایران و اروپا در این زمینه تجربه كامل دارند. البته مقام های عالی نظام خطوط اصلی این گفت وگوها را ترسیم و اعلام كرده اند. در این گفت وگوها نباید حالت تدافعی داشته باشیم و ایران نیز باید مواضع و انتقادهای خود را بیان كند.

***ایرنا: این گفت وگوها چه اهدافی را دنبال می كند و پیرامون چه محورهایی پیش خواهد رفت؟
**مولایی: می توان اهداف گوناگونی را برای این گفت وگو برشمرد. این گفت وگوها تشریفاتی و تجملی نیستند و به طور قطع برای آن ها مطالعه می شود و ضرورت ها و چارچوب آن طراحی شده است. باید دید هدف اصلی از این گفت وگوها برای 2 طرف چیست؛ آیا هدف كاهش فشار و پاسخ به انتقادهای حقوق بشری علیه ایران هدف است؟ یا ایران به دنبال نقش آفرینی و تاثیرگذاری بر سیاست های حقوق بشری اروپا است؟ البته پیش از این اتحادیه اروپا و دیگر نهادهای حقوق بشری چند قطعنامه علیه ایران صادر كردند كه باعث بروز چالش هایی در حوزه های سیاسی و اقتصادی كشور شد. از طرفی این احتمال وجود دارد كه هدف از گفت وگوها تبیین درست مواضع باشد تا سوءتفاهم ها با طرف اروپایی در این زمینه برطرف شود.

***ایرنا: از آنجایی كه اتحادیه اروپا مهمترین منتقد حقوق بشر در جهان به شمار می رود، پیامدهای این گفت وگوها برای ایران چه خواهد بود؟
**مولایی: ایران، هم اكنون به دنبال جذب سرمایه گذاری خارجی و ارتقای مناسبات اقتصادی است. در برابر، اتحادیه اروپا در سیاست های كلان خود موضوع هایی چون بررسی میزان خطر سرمایه گذاری در ایران، بیمه سرمایه گذاری و ... را با مسایل حقوق بشری پیوند زده است. به عبارت دیگر، حقوق بشر اكنون حوزه ای خاص و قابل تفكیك از دیگر حوزه ها نیست و در سبد مناسبات اتحادیه اروپا قرار دارد. به طور قطع، اگر بتوان سیاست ها در این حوزه را به درستی مدیریت كرد منافع آن به حوزه های اقتصادی سرریز خواهد شد.
این مساله، به ویژه در تقویت صنعت گردشگری كشور اهمیت زیادی خواهد داشت چرا كه تصویر بهتری از ایران در رسانه ها، محافل و مراجع تصمیم گیری كشورهای اروپایی ارایه خواهد شد. درنتیجه، اتباع و شهروندان اتحادیه اروپا برای سفر به ایران ترغیب خواهند شد.

***ایرنا: در صورت انجام گفت وگوهای حقوق بشری میان ایران و اتحادیه اروپا، چه پیش بینی از انتظارها و خواسته های كشورهای اروپایی دارید؟
**مولایی: با نگاه به سرفصل گزارش های شورای حقوق بشر، مجمع عمومی و قطعنامه های اتحادیه اروپا می توان به این محورها پی برد. این سرفصل ها بسیار است؛ برای نمونه مساله اعدام ها، حقوق اقلیت ها، حقوق زنان، دادرسی عادلانه، چگونگی حضور وكیل در فرایند قضایی و مصونیت های قانونی از جمله سرفصل های مورد تاكید در گزارش ها و اعلامیه ها بوده است. گرچه به برخی از آن ها به صورت موردی اشاره شده است اما به طور كلی حقوق اقلیت های دینی و قومی دركنار اعدام، پای ثابت موارد اعتراضی اروپایی ها است.

***ایرنا: ضرورت های پیش روی ایران در این گفت وگوها برای دوری از وضعیت انفعالی چیست ؟
**مولایی: ایران می تواند در این گفت وگوها انتظارهایی را مطرح سازد. مقام های عالی رتبه قضایی نیز اعلام كردند كه ما نباید حالت دفاعی داشته باشیم. باید از نظر كارشناسی مسلط عمل كنیم. بدنه كارشناسی ما باید به رای های صادرشده پیشین در دیوان حقوق بشر اروپایی توجه كند و در مواردی كه نقض حقوق بشر به ویژه در حوزه اقتصادی اتفاق افتاده، موشكافی صورت بگیرد.
باید به بحث ها آگاهی داشته باشیم و بتوانیم به خوبی آن را مطرح كنیم. در حوزه رعایت نشدن حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی انتقادهایی به كشورهای اروپایی وجود دارد. اروپایی ها به طور عمده به نسل اول حقوق بشر(مدنی و سیاسی) توجه می كنند در حالی كه اكنون نسل دوم حقوق در حوزه های فرهنگی و اقتصادی هم اهمیت یافته است. فاصله طبقاتی در اروپا به علت توجه نكردن به نسل دوم حقوق بشر زیاد شده است. رای ها دیوان نیز به تاثیر فاصله اقتصادی بر نوع زندگی و طردشدگی توجه كرده است.

***ایرنا: در چه شرایطی ایران دست برتر را در این گفت وگوها خواهد داشت؟
**مولایی: گروه فعال در این فرایند باید گروهی كارشناس و قوی باشد كه موضوع را نظام مند مطالعه كند. همانگونه كه آنان ما را رصد می كنند ما نیز باید آنان را با منطق قابل قبول رصد كنیم. به عنوان نمونه بررسی رای های دیوان كمك می كند تا به آنان بگوییم شما نیز در بسیاری موارد این حقوق را رعایت نمی كنید و باعث این محدودیت ها شده اید. باید استدلال كنیم كه نمی توان الگویی فراگیر برای حقوق بشر اجرا كرد. اكنون فراگیر یا یونیورسال (جهانی) بودنِ حقوق بشر محل انتقاد است اما این نقد باید به صورت علمی و فنی صورت بگیرد نه با مواضع سیاسی.
**گروه پژوهش و تحلیل خبری
خبرنگار: حسین عباسی نسب**انتشاردهنده:سیدمحمد موسی كاظمی**پژوهشم**9130**9279