فقر زنانه زمینه ساز بروز آسیب های اجتماعی

كارشناسان امور اجتماعی و جامعه شناسان بر این باورند كه طی یك دهه گذشته زنان هم فقیرتر شده اند و هم میزان فقر مطلق در میان آنها بیشتر شده است.
بنا به گفته جامعه شناسان تعداد زنان سرپرست خانوار بیكار افزایش داشته وعلاوه بر این نیز شمار زنان بی خانمان و اصطلاحا كارتن خواب و حاشیه نشین نیز رو به افزایش گذاشته است.
هم اكنون 60 درصد افراد زیرپوشش كمیته امداد امام خمینی (ره) در كشور را زنان سرپرست خانوار تشكیل می دهند و در استان لرستان نیز از مجموع حدود 69 هزار خانوار تحت پوشش كمیته امداد، 42 هزار خانوار را زنان سرپرست خانوار تشكیل می دهند.
زنانی كه به دلایل مختلف مسئولیت سرپرستی خانوار را عهده دار شده اند.
آنچه كه در این خصوص باید مورد توجه قرار گیرد این است كه تنها بخشی از این زنان سرپرست خانوار همسر خودر را بر اثر مرگ و میر از دست داده اند و بخش قابل توجهی از این زنان كسانی هستند كه بر اثر برخی آسیب های اجتماعی از جمله طلاق ، اعتیاد همسر و یا زندانی شدن همسر عهده دار مسئولیت سرپرستی خانوار شده اند.
به عبارتی بخشی از زنان كه اكنون مسئولیت سرپرستی خانوار را بر دوش دارند خود قربانی معضلات و مشكلاتی اجتماعی هستند كه بدون داشتن شغل و درآمد خاصی ، مسئولیت بیشتری كه همان تامین نیازهای خانواده و فرزندان است را هم عهده دار شده اند كه این ها نیازمند كمك و حمایتی فراتر از مستمری نهادهای حمایتی هستند.
بنا به گفته و نظر كارشناسان امور اجتماعی ، زنانی كه مهارت و توانمندی لازم برای بدست آوردن شغلی كه تامین كننده درآمد و نیاز خانواده تحت سرپرستی شان را ندارند ، به ناچار وارد بازار كار غیر رسمی و ناامنی می شوند كه مقدمه برای ورود آنها به چرخه ای از آسیب های اجتماعی است.

*** 42 هزار زن سرپرست خانوار تحت پوشش كمیته امداد لرستان
مدیركل كمیته امداد امام (ره) لرستان در گفت و گو با ایرنا گفت:در حال حاضر 69 هزار و 200 خانوار تحت پوشش و حمایت كمیته امداد امام خمینی (ره) استان هستند كه از این تعداد 42 هزار خانوار نفر زنان سرپرست خانوار می باشند.
جاسم محمدی فارسانی افزود: بیشترین آسیب حوزه زنان سرپرست خانوار، فقر مالی شدید است كه با در نظر گرفتن عواملی همچون بیكاری و نداشتن حرفه تخصصی این عامل می تواند آسیب هایی را در پی داشته باشد.
مدیركل كمیته امداد امام خمینی(ره) لرستان به موضوع اعتیاد سرپرست خانوار اشاره كرد و گفت: این موضوع باید مورد توجه بیشتری واقع شود زیرا بخش زیادی از افرادی كه تحت حمایت كمیته امداد قرار دارند دچار اعتیاد هستند.
وی یادآور شد: از بین زنان سرپرست خانوار تحت پوشش كمیته امداد لرستان ، سه هزار و 694 خانوار به علت طلاق، 122 خانوار به علت متاركه همسر، 904 خانوار به علت زندانی شدن سرپرست، 133 خانوار سربازان، هشت خانوار از معدومین، 10 خانوار سرپرست متواری، 53 خانوار بد سرپرست تحت حمایت قرار دارند.

***حدود 46 هزار زن سرپرست خانوار در لرستان
مدیركل امور بانوان استانداری لرستان نیز می گوید: حدود 46 هزار زن سرپرست خانوار در این استان وجود دارد كه این بانوان تحت پوشش نهادهای حمایتی همچون كمیته امداد و سازمان بهزیستی قرار دارند.
لیلا سلاحورزی یادآور شد: در استان لرستان زنان جوان زیادی بین 20 تا 30 وجود دارند كه قربانی اعتیاد همسران شده‌اند اما همین زنان كه دارای همسران معتاد هستند به دلیل مطلقه نبودن نمی توانند تحت پوشش نهادهای حمایتی همچون كمیته امداد قرار گیرند و با مشكلات فراوانی روبرو هستند.
وی در خصوص لزوم توانمندسازی زنان سرپرست خانوار گفت: دریافت مبلغی در حد ماهیانه 60 هزار تومان از سوی كمیته امداد به زنان سرپرست خانوار نمی تواند تامین كننده مخارج زندگی آنها باشد بنابراین توانمند سازی زنان سرپرست خانوار برای خود اشتغالی باید مورد توجه قرار گیرد.

**نگاه جامعه شناس: در یك دهه گذشته زنان فقیرتر شده اند
دكتر سیمین كاظمی جامعه شناس و استاد دانشگاه گفت: فقر مساله ای است كه همیشه دامن گیر زنان بوده به طوری كه زنان همیشه نسبت به مردان بیشتر در معرض فقر قرار داشته اند، ثروت و منابع جامعه همواره در تملك مردان بوده و درصد مالكیت زنان همواره ناچیز بوده است به عنوان مثال در مناطق روستایی زنان با آنكه سهم عمده ای در كار كشاورزی دارند اما مالك فقط یك درصد زمین های كشاورزی هستند.
وی افزود: می توان گفت در سال های اخیر یعنی طی یك دهه گذشته زنان هم فقیرتر شده اند و هم میزان فقر مطلق در میان زنان بیشتر شده است.
این استاد دانشگاه اظهار كرد:تعداد زنان سرپرست خانوار بیكار افزایش داشته وعلاوه بر این نیز شمار زنان بی خانمان و اصطلاحا كارتن خواب و حاشیه نشین نیز رو به افزایش است.

***عوامل فقر زنان
كاظمی گفت: با افزایش شكاف درآمدی و اختلاف طبقاتی و توزیع غیرعادلانه منابع در هر جامعه فقر گسترش می یابد و بخش بیشتری از جامعه برای تامین ضروریات زندگی دچار محرومیت و زحمت می شوند كه نیمی از این جمعیت فقیر ، زنان خواهند بود.
این جامعه شناس اضافه كرد: علاوه بر این، تقسیم كار جنسیتی كه طی آن كار خانگی كه یك كار بی مزد و منزلت اقتصادی است به زنان محول شده و كار بیرون كه كاری با درآمد و مزد مشخصی و تعیین شده ای است به مردان سپرده شده كه همین محرومیت زنان از درآمد را رقم می زند.
كاظمی ادامه داد: تقسیم كار جنسیتی باعث می شود زنان برای گذران زندگی متكی به درآمد مردان باشند و اشتغال آنها مهم و ضروری شمرده نشود.
وی گفت: با چنین وضعیتی زنان وقتی به بازار اشتغال راه پیدا می كنند از طرفی وضعیت شغلی آنها متزلزل است و از طرف دیگر مشاغل بی منزلت و رده پایین به آنها داده می شود كه درآمد كمتری دارند.
عضو انجمن جامعه شناسی ایران اضافه كرد:زنان ممكن است به علت محرومیت و ستم جنسیتی از سواد و مهارت پایین تری نسبت به مردان برخوردار باشند كه این مساله نیز می تواند بر وضعیت اشتغال و درآمد آنها تاثیر منفی داشته باشد.
این استاد دانشگاه یادآور شد: علاوه بر این مساله ای همچون سهم الارث نابرابر زن و مرد در فقر زنان نقش دارد با قانون ارث توزیع ثروت میان زن و مرد بطور غیرعادلانه صورت می گیرد و همین مساله نیز در فقیر شدن زنان نسبت به مردان اثر گذار است.

***نقش دولت ها و حكومت ها در جایگاه اقتصادی زنان
عض انجمن جامعه شناسی ایران گفت: حكومت ها با سیاست هایی كه در پیش می گیرند در تعیین جایگاه اقتصادی زنان مسئولیت و اثرات مستقیم دارند به عنوان مثال در دولتی كه حق اشتغال زنان به رسمیت شناخته نشود و یا در آن مانع ایجاد شود و برای پیشبرد سیاست های خاصی بر خانه نشینی زنان تاكید شود ، نتیجه مستقیم چنین سیاست هایی ، فقر و بیكاری زنان خواهد بود.
كاظمی اضافه كرد: چنین سیاست هایی بر خلاف واقعیت های اجتماعی است و ما در جامعه با شمار روز افزون زنانی مواجه هستیم كه خواسته یا ناخواسته به هیچ مردی متكی نیستند و خودشان مسئول تامین معیشت زندگی شده اند كه این زنان ممكن است شامل زنان همسر فوت شده،زنان مطلقه و یا زنان مجرد باشند.
وی ادامه داد: چنانچه جامعه نقش حمایتی در قبال این زنان نداشته باشد، گرفتاری این تعداد از زنان به ورطه فقر و پیامدهای آن دور از انتظار نیست.
این جامعه شناس اظهار كرد: محروم شدن زنان از حق اشتغال و یا سهم نابرابر آنها در ورود به بازار كار، و اتخاذ سیاست های خیریه ای همانند كمك هزینه های ناچیزی كه بعضی نهادهای حمایتی به آنها می دهند، تنها درمان موقتی بر مساله فقر زنان است و نمی تواند راهكاری موثری برای رفع فقر در زنان باشد.

***سواد و مهارت اندك زنان سرپرست خانوار در لرستان
كاظمی در خصوص شمار قابل توجه زنان سرپرست خانوار در لرستان گفت: زنان تحت پوشش نهادهای حمایتی در این استان از سواد و مهارت اندكی برخوردار هستند كه همین عامل در ورود آنها به بازار كار مشكل ایجاد می كند.
عضو انجمن جامعه شناسی ایران ادامه داد: فقر و بیكاری زنان سرپرست خانوار باعث طرد این زنان از جریان اصلی جامعه و رانده شدن به حاشیه خواهد شد كه حاشیه ها در واقع فضاهایی هستند كه قابلیت جرم و كجروی در آنها وجود دارد.
وی ادامه داد: زنان سرپرست خانوار برای تامین معاش وارد بازار كاری می شوند كه برای ورود آنها نه ظرفیتی دارد و نه جایگاهی برای آنها تعیین شده است.
این استاد دانشگاه ادامه داد: در چنین شرایطی زنان مجبور به قبول شرایط كارفرماها و ورود به بازار كار غیر رسمی و ناامن، مشاغل پست و كم درآمد هستند و به دنبال چنین وضعیتی به راحتی مورد استثمار، سوءاستفاده و خشونت قرار می گیرند.

***فقر با ظاهری زنانه و آسیب های اجتماعی
عضو انجمن جامعه شناسی ایران گفت: وقتی جامعه راهكاری برای حل مساله فقر زنان نداشته باشد این زنان مجبور به حل مشكل فقر بصورت فردی خواهند شد كه این راه حل های فردی ممكن است همیشه با ارزش های اجتماعی و انسانی منطبق نباشد.
كاظمی افزود: فقر اقتصادی می تواند زمینه ساز انحراف و كجروی شود و زنان را به سمت مشاغلی بكشاند كه هم برای خود آنها و هم برای جامعه آسیب زا باشد و ورود به مشاغل غیر رسمی و غیرقانونی بصورت معضلاتی همچون تن فروشی، فروش نوزاد، فروش مواد مخدر، دستفروشی، كار در اماكن ناامن و پر خطر عواقب خود را نشان می دهد.
وی اضافه كرد: همچنین افراد تحت سرپرستی این زنان شامل كودكان ممكن است به دلیل فقر از چرخه تحصیل خارج و برای تامین هزینه های خانوار وارد بازار كار شوند كه این خود یك آسیب اجتماعی جدی خواهد بود.

***مشاركت اقتصادی و اجتماعی زنان زمینه ای برای كاهش فقر زنانه
كاظمی در خصوص راهكارهای موثر در كاهش فقر زنان گفت: فقر زنان تابعی از فقر در جامعه است كه با بهبود وضعیت اقتصادی و توزیع عادلانه منابع و كاهش فاصله طبقاتی می توان از شدت آن كاست، علاوه بر این ، عوامل جنسیتی فقر زنان نیز باید مورد توجه قرار گیرد.
وی افزود: زنان باید به عنوان افرادی از جامعه بصورت مستقل و نه متكی به مردان دیده شوند و زمینه اشتغال آنها فراهم و برای حذف موانع اشتغال در آنها تدابیر لازم اندیشیده شود.
این جامعه شناس اضافه كرد: باید در جهت حذف موانع اشتغال تدابیر لازم اندیشیده شود ، توانایی های زنان شناخته شود و فرصت مشاركت اقتصادی و اجتماعی به آنها داده شود و برای زنانی كه مهارت و سواد پایین تری دارند ، علاوه بر كار، آموزش و توانمند سازی آنها در نظر گرفته شود.
كاظمی یادآور شد: زنان حاشیه شهرها كه در فقدان حمایت اجتماعی و حمایت دولتی به حال خود رها شده اند باید به جریان اصلی جامعه جذب شوند و با ارائه خدمات بهداشتی ، تغذیه ای و آموزشی به آنها و فرزندان تحت تكفل شان كمك شود.
1920/6060
خبرنگار: مهری میردریكوند**انتشاردهنده: محمد علیدوستی