به گزارش خبرنگار ایرنا، محیطی كوهستانی با پوشش گیاهی ویژه، وجود رودخانه ها در عمق دره ها، خانه هایی پلكانی در شیب كوه با مصالحی از سنگ و بدون استفاده از هیچ ملاتی و باغ هایی در شیب كوه، همه نشانه هایی از منطقه اورامانات است كه آن را ویژه می كند، نشان هایی كه هر روز كم رنگتر می شود.
نشان ها، فرهنگ، روش زندگی، شیوه های امرار معاش و بسیاری از رفتارها در این منطقه و بویژه اورامان تخت كه به محل اقبال گردشگران تبدیل شده بود در حال تغییر است.
گردشگرانی كه به دنبال شرایط ویژه و متفاوت و منحصر بفرد این منطقه به آن سفر می كردند، بیم آن می رود كه با تغییرات گسترده از آن روی برگردانند از زمانی كه در دولت گذشته اوارامان تخت تبدیل به شهر شد سرعت این دگرگونی افزایش یافت.
امروز تلاش هایی برای حفظ آنچه اورامان دارد، در حال انجام است اما به نظر می رسد این تلاش های پراكنده نتواند این منطقه را از تغییر گسترده و دگرگونی حفظ كند، دگرگونی هایی كه با خود نشان های شهرنشینی و زندگی مدرن را به همراه دارد و با آمدن خود همه نمادهای اورامان را زیر و رو می كند.
ساخت و سازهایی با استفاده از تیرآهن، آجر و سیمان عمده عاملی است كه در حال تغییر منظر این منطقه است؛ ساخت و سازهایی كه به گفته چنور بیگزادی سرپرست شهرداری اورامان و فتحی بخشدار منطقه هیچ دستورالعملی برای آن به آنها داده نشده است و بنابراین نمی توانند مانع آن شوند.
همین ساخت و سازها البته نخستین مانع ثبت جهانی منظر فرهنگی اورامان خواهد بود در حالی كه مسئولین به دنبال توضیح مزیت های ثبت جهانی اورامان برای ساكنین اورامان و توجیه آنها برای ساخت و ساز با مصالح بومی و به سبك قدیمی این منطقه هستند اما از سوی دیگر خبر می رسد كه اعتبار كافی برای ثبت جهانی اورامان اختصاص داده نشده است.
معاون میراث فرهنگی اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری كردستان در این رابطه گفت: علاوه بر ثبت جهانی منظر فرهنگی به دنبال ثبت منظر طبیعی آن نیز هستیم.
محمد رشیدی افزود: ثبت منظر طبیعی آسان تر است و آن را جلوتر از ثبت فرهنگی انداخته ایم اما همین هم نیاز به اعتباری دست كم 2 میلیارد ریالی دارد.
وی با اشاره به اینكه اعتباری از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به این امر اختصاص داده نشده است اظهار كرد: نیاز است كه استانداری كردستان به طور مستقیم و یا دیگر دستگاه های اجرایی استان برای ثبت جهانی ما را یاری كنند.
پیگیری ثبت جهانی منظر فرهنگی اورامان یكی از تلاش ها برای حفظ اورامان است كه البته نیاز به همت بخش های مختلف در تهران و استان كردستان دارد.
حال با اینكه حتی 2 میلیارد ریال برای ثبت منظر طبیعی آن هم اختصاص داده نشده است ثبت منظر فرهنگی كه كاری دشوارتر و نیاز به ساماندهی وضعیت اورامان است آرزویی دور دست می نمایاند.
رشیدی البته از نیاز به حمایت و همكاری مردم منطقه نیز سخن گفت و اظهار كرد: ضوابطی با كمك بخشداری و شهرداری ایجاد و ابلاغ شده است تا در ساخت و سازها رعایت شود.
وی ادامه داد: بحث اصلی توجیه خود مردم اورامان برای حفظ شرایط كنونی آن است كه در این راستا تلاش می كنیم نتایج و بهره های ثبت جهانی را برای آنها توضیح دهیم.
معاون میراث فرهنگی اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری كردستان افزود: كارگاه ها و كلاس های آموزشی همایش سكونتگاه های محلی را نیز در خود اورامان اجرا كردیم كه مردم به صورت مستقیم حضور داشته باشند.
رشیدی در حالی از مزیت برگزاری كارگاه در اورامان صحبت كرد كه قریب به اتفاق شركت كنندگانی كه در این كارگاه های آموزشی حضور داشتند از دانشجویان دانشگاه پیام نور و عمدتا از رشته معماری بودند.
از سوی دیگر دانشگاه پیام نور كه پیگیر بهره گرفتن از اساتید برجسته تر در این حوزه بود به تنها استادان پیام نور سنندج برای برگزاری این كارگاه ها رضایت داد.
رئیس شورای شهر اورامان نیز معماری پلكانی، چیدمان معابر در شیب و كارگزاری سنگ به شكل خشك چین در معماری اورامان را در كشور كم نظیر دانست و گفت: طبیعت گردی هم در اورامان مورد توجه است و طبیعت بكر در كنار فرهنگ ویژه اورامان بسیاری را به این منطقه می كشاند.
ماكوان مرادی با بیان اینكه مصالح بومی بسیار گران تر از مصالح دیگر برای مردم تمام می شود، افزود: لازم است تسهیلاتی برای حفظ اصالت معماری اورامان در نظر گرفته شود.
وی با پیشنهاد اینكه می توان از تسهیلات گردشگری برای كمك به ساخت منازل توسط مصالح بومی استفاده كرد، گفت: قرار است معدن سنگی را در نزدیكی اورامان بیابیم تا با بهره گرفتن از آن سنگ هایی با نیمه قیمت به مردم داده شود تا مشوقی برای استفاده از مصالح بومی باشد.
وی ضمن تشكر از خدمات رسانی دستگاه ها در اورامان گفت: برخی از دستگاه ها نیز مشكلاتی ایجاد كرده اند به عنوان مثال لوله كشی گاز از طریق لوله های هوایی به منظر اورامان آسیب زده است.
مسئول پایگاه منظر فرهنگی، تاریخی اورامانات نیز گفت: وجود گونه های خاص و نادر جانوری و پوشش گیاهی ویژه اورامان می تواند به ثبت منظر طبیعی این منطقه كمك كند.
پویا طالب نیا، افزود: اگر ثبت جهانی منظر طبیعی اورامان انجام شود نمی توان به راحتی درختی را قطع كرد و یا كوه را تراشید و به ساخت و ساز پرداخت.
وی با اشاره به توسعه پایدار، بیان كرد: معیشت و فرهنگ منطقه باید حفظ شود و سپس به سراغ معماری رفت، چون وقتی نحوه معیشت مردم تغییر می كند معماری نیز تغییر خواهد كرد.
وی به راه اندازی پایگاه فرهنگی، تاریخی، اورامانات اشاره كرد و گفت: این پایگاه كمتر از هفت ماه است كه راه اندازی شده است.
وی ادامه داد: تلاش ما در این پایگاه در سه بخش حفاظت و مرمت، آموزش و پژوهش خواهد بود.
طالب نیا اظهار كرد: حوزه حفاظت و مرمت به ویژه با توجه به اینكه برای توافق رسیدن با صاحبان خانه های قدیمی نیاز به هزینه هایی است اما این بخش اعتبارات لازم را نداشته است.
وی خواستار گسترش دید نسبت به منطقه اورامانات شد و گفت: نباید اورامانات را تنها اورامان تخت دید بلكه بر اساس بررسی هایی كه داشته ایم اورامان نزدیك به 70 روستا در بر می گیرد.
میراث جهانی یونسكو نام عهدنامه‌ای بین‌المللی است كه موضوع آن حفظ آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی بشر است كه اهمیت جهانی دارند و متعلق به تمام انسان‌های زمین، فارغ از نژاد، مذهب و ملیت خاص است.
بر پایه این كنوانسیون كشورهای عضو یونسكو، می توانند آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی كشور خود را نامزد ثبت به‌عنوان میراث جهانی كنند حفاظت از این آثار پس از ثبت در عین باقی ماندن در حیطه حاكمیت كشور مربوطه، به عهده تمام كشورهای عضو خواهد بود.
مكان‌های میراث جهانی ثبت شده در سازمان یونسكو، مكان‌هایی مانند جنگل، كوه، آبگیر، صحرا، بقعه، ساختمان، مجموعه و یا شهر هستند.
ثبت فرهنگی و طبیعی یك منطقه نیاز به همت گسترده و حمایت های مادی و معنوی چه در مركز و چه استان مورد نظر است كه تاكنون به نظر نمی رسد به آن اندازه رسیده باشد.
6108/1904
**گزارش: امید بهمنی/** انتشار دهنده: مسعود احمدی
سنندج- ایرنا- «اورامان تخت» از بخش های اورامانات كردستان است كه با بافت و منظر طبیعی و فرهنگی خاص، تبدیل به یك منطقه منحصر بفرد در كشور شده است.