براساس قانون، روستا واحد مبدا تقسیمات كشوری است كه از نظر وضعیت طبیعی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی همگون بوده، با قلمرو معین ثبتی یا عرفی مستقل شناخته و حداقل از ۲۰ خانوار یا 100 تن ساكن متمركز یا پراكنده تشكیل می‌شود.
بیشتر ساكنان دائمی روستا بطور مستقیم یا غیر مستقیم به فعالیت در زمینه كشاورزی، دامداری، باغداری، صنایع روستائی یا صید اشتغال دارند.
نقش مهم و حیاتی اقتصاد روستایی و تاثیرگذاری آن در بخش های مختلف از جمله اجتماعی و سیاسی بر كسی پوشیده نیست و توسعه و رونق اقتصادی كشورها درگرو آبادانی روستاهاست.
با این وجود در سال های گذشته به ویژه با گسترش شهرنشینی پدیده مهاجرت از روستاها به شهرها به دلایل مختلفی افزایش یافته و این موضوع منجر به متروك یا خالی از سكنه شدن تعدادی از روستاها شده است.
بر اساس نتایج سرشماری سال 90 تعداد روستاهای استان اصفهان یكهزار و 831 مورد اعلام شده كه 996 مورد از آنها دارای بیش از 20 خانوار است.
جمعیت روستایی استان اصفهان 710 هزار و 989 نفر است كه 15 درصد از كل جمعیت این استان را تشكیل می دهد.
از میان این روستاها حدود 850 روستا دارای شورای اسلامی و 806 روستا دارای دهیاری و پر جمعیت ترین روستای استان اصفهان، روستای جوجیل با نزدیك به 6 هزار نفر جمعیت در شهرستان فلاورجان است.
تا كنون آمار و اطلاعات دقیقی از تعداد روستاهای خالی از سكنه در استان اصفهان منتشر نشده است به همین دلیل خبرنگار ایرنا این موضوع را از طریق مسئولان سرشماری 95 استان اصفهان پیگیری كرد.
قائم مقام ستاد سرشماری استان اصفهان به خبرنگار ایرنا گفت كه در سرشماری انجام شده در سال جاری حدود 237 روستای خالی از سكنه توسط ماموران سرشماری شناسایی شد اما با قطعیت نمی توان گفت كه این رقم تعداد واقعی روستاهای خالی از سكنه را نشان می دهد.
محمدرضا لعلی افزود: این آمار باید از سوی مركز آمار ایران بررسی و تجزیه و تحلیل شود تا بتوان نتایج قطعی آن را اعلام كرد.
وی با بیان اینكه بیشتر این روستاها در شهرستان های اصفهان، نائین، شاهین شهر و میمه، شهرضا، كاشان، اردستان، تیران و كرون و برخوار، شناسایی شده اند، گفت: بیشتر این روستاها در شرق استان هستند.
این كارشناس، تصریح كرد: ممكن است تعدادی از این روستاها، اقامتگاه دوم قلمداد شود و ساكنان آن در فواصل یا روزهای خاصی از سال به روستا بیایند و در زمان مراجعه مامور سرشماری، هیچ فردی در روستا نبوده است.
لعلی گفت: روستا مجموعه یك یا چند مكان و اراضی به هم پیوسته اعم از كشاورزی و غیر كشاورزی است كه خارج از محدوده شهرها واقع شده و دارای محدوده ثبتی و عرفی مستقل و با تعداد كمتر یا بیشتر از 20 خانوار ساكن باشد.
لعلی گفت: روستای خالی از سكنه به روستایی اطلاق می شود كه هیچ فرد یا خانواری در آن سكونت ندارد و از امكاناتی مانند آب و برق برخوردار نیست.
تعدادی از خبرنگاران ایرنا در شهرستان ها نیز موضوع روستاهای خالی از سكنه را از طریق مسئولان پیگیری كردند.
در شهرستان لنجان فقط یك روستا با جمعیت زیر 10 خانوار ( روستای فتح آباد با سه خانوار) در بخش باغبهادران وجود دارد كه تعداد این خانوارها در فصل تابستان بدلیل آب و هوای مناسب افزایش می یابد.
از بین 25 روستای شهرستان شهرضا نیز 2 روستای افتخاریه و پرزان خالی از سكنه است و بیشترین مشكل های روستاهای این شهرستان، نبود آب كشاورزی عنوان شده است.
مسئولان شهرستان های خوانسار، گلپایگان و نجف آباد نیزاعلام كرده اند كه این شهرستان ها، روستای خالی از سكنه ندارند.
روابط عمومی فرمانداری شهرستان اصفهان به خبرنگار ایرنا اعلام كرد كه روستاهای شرق این شهرستان به ویژه در بخش های كوهپایه و جرقویه درسال های اخیر به دلیل خشكسالی و مهاجرت با كاهش جمعیت مواجه شدند اما گزارشی از متروك شدن روستاها نداشته اند.
*** هشدار برای كاهش جمعیت روستاهای استان
رئیس شورای اسلامی استان اصفهان، آذر ماه امسال با هشدار نسبت به كاهش جمعیت روستاها گفت: روستاهای استان به شدت در معرض كاهش جمعیت و در نهایت تخلیه كامل قرار گرفته اند.
عبدالله كیانی افزود: روستاییان به دلیل نظام معیوب كشاورزی و نبود بازدهی زمین های كوچك، توسعه نیافتگی مكانیزه كشاورزی، خشكسالی، بی توجهی دولت ها، نبود امكانات بهداشتی، آموزشی، درمانی، خدماتی و غیره به شهرها مهاجرت می كنند تا شاید در حاشیه نظام خدمات شهر از امكانات برخوردار شوند.
وی تبعات ناشی از خالی شدن روستاها را بروز مشكل هایی از لحاظ اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، زیست محیطی، میراثی و امنیتی، رشد روز افزون حاشیه نشینی، افزایش مسائل امنیتی و جرائم شهری و بی سامانی منظر شهری خواند.
وی هشدار داد: روستاها، امروزه در حال احتضارند و اگر برنامه ریزی درستی صورت نگیرد، اثری از آنها در دهه های آینده نخواهد ماند و این موضوع به معنی نابودی كامل نظام تولید كشاورزی در استان و كشور خواهد بود.
به گفته وی، توجه به روستاها بیشتر در بخش عمرانی از قبیل آب، برق، تلفن و غیره صورت گرفته و در این زمینه به وضعیت مناسبی رسیده اند اما درباره بهبود وضعیت اقتصادی، افزایش درآمد و بیمه های تامین اجتماعی آنها توفیقی حاصل نشده است.
كیانی افزود: توسعه فقط عمرانی نیست و بدون توجه به تمام جنبه های آن، نمی تواند تحقق یابد.
وی برخی راهكارهای توسعه پایدار روستایی را تصویب كلیات برنامه راهبردی توسعه روستایی، احصای نیازهای توسعه پایدار روستایی و انعكاس آن در قالب احكام برنامه های توسعه و بودجه های سنواتی، اختصاص تسهیلات مورد نیاز، تصویب تشكیل شورای عالی توسعه روستایی و تصویب مشوق های لازم برای حمایت از توسعه اقتصادی روستاها با رویكرد مشاركت روستاییان عنوان كرد.
تعدادی از كارشناسان نیز خشكسالی های اخیر به ویژه در یك دهه گذشته را مهمترین عامل مهاجرت روستاییان بویژه در روستاهای شرقی استان اصفهان عنوان كرده اند.
با وجود پرداخت تسهیلات و خسارت خشكسالی به كشاورزان این روستاها، اما بیشتر ساكنان آنها به امید یافتن شغلی جدید رهسپار روستاها یا شهرهای دیگر شده اند.
به همین دلیل برخی مسئولان و كارشناسان، ایجاد فرصت های شغلی غیر از كشاورزی مانند صنایع دستی و گردشگری را یكی از راه های جلوگیری از مهاجرت و خالی از سكنه شدن این روستاها پیشنهاد كرده اند.
راهی كه به نظر می آید می توان با برنامه ریزی درست، فرهنگ سازی، آموزش و مشاركت روستاییان آن را اجرایی كرد.
گ/3011 / 6022 خبرنگار: آسیه معینی - انتشار دهنده : مسعود عمادی
اصفهان - ایرنا- روستا از دیرباز به عنوان یك جامعه، اساس زندگی اجتماعی ایرانیان را تشكیل می داده است اما در سال های اخیر تعدادی از روستاها به دلایلی از جمله خشكسالی و مهاجرت، كم جمعیت یا خالی از سكنه شده اند.
