اندوه و ماتم شیعیان در سوگ بانوی آینه ها

حضرت فاطمه معصومه(س) بانوی كرامت و مهربانی در یكم ذی القعده 173 هجری قمری در مدینه چشم به جهان گشود. وی علم و تقوا را از پدر بزرگوارشان امام موسی بن جعفر(ع) آموخت و پاكدامنی و پرهیزگاری را از مادر ارجمندشان نجمه خاتون فرا گرفت.

«طاهره، رضیه، مرضیه، رشیده، تقیه، صدیقه، محدثه، نساء العالمین، عابده و كریمه اهل بیت» از لقب های ایشان به شمار می رود كه از مشهورترین آنها می توان «معصومه» را نام برد.

حضرت معصومه(س) در دوره ای زندگی می كرد كه عباسیان با حكومت ظالمانه روزگار سختی را برای اهل بیت(ع) رقم زده بودند. امام موسی كاظم(ع) می كوشید تا در این شرایط سخت شیعیان را به طرف اسلام راستین هدایت كند و یاری بخش آنان برای دستیابی به سعادت حقیقتی باشد.

این بانوی گرانقدر هنگامی كه تنها 10 سال داشت داغدار شهادت پدر و پس از ایشان از حمایت و پشتیبانی امام رضا(ع) برادر بزرگوار خویش برخوردار شد.

امام هشتم شیعیان(ع) پس از شهادت امام موسی كاظم(ع) زمام امور مسلمانان را به دست گرفت و اینگونه وظایف سنگین پاسداری از مومنان را در برابر ظلم و ستم حكومت عباسیان عهده دار و روشنگری های ایشان سبب شد مردم علیه مامون عباسی حاكم وقت قیام كنند و این خلیفه برای سركوب این نهضت به طراحی توطئه هایی پرداخت و امام همام(ع) را به خراسان تبعید كرد.

حضرت معصومه(س) یار و غمخوار برادر كه نتوانست دوری امام رضا(ع) را تحمل كند در 201 هجری قمری با همراهی جمعی از دوستداران اهل بیت(ع) راهی ایران شد تا به امام هشتم شیعیان(ع) بپیوندد. رساندن پیام مظلومیت امام رضا(ع) به وسیله این بانوی گرانقدر به مردم شهرهایی كه در مسیر حركت كاروان وی قرار داشت سبب شد مخالفان اهل بیت(ع) در ساوه به كاروان ایشان حمله كنند و تعدادی از آنان را به شهادت برسانند. اینگونه این بانوی پاكدامن در مسیر سفر بیمار شد و در 23 ربیع الاول 201 هجری قمری به قم رفت و در این شهر اقامت گزید و در نهایت پس از 17 روز به دلیل شدت بیماری در 10 ربیع الثانی همان سال در 28 سالگی چشم از این جهان خاكی فروبست.

حجت الاسلام «غلامعلی عباسی فردویی» رییس اداره پژوهش آستان مقدس حضرت معصومه(س) و مدیر فرهنگی پیشین این آستان مطهر در آستانه سالروز وفات حضرت فاطمه معصومه(س) در گفت و گو با پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به تبیین شخصیت و بركت های سفر این بزرگ بانو به ایران پرداخت.

حجت الاسلام عباسی فردویی درباره شخصیت حضرت معصومه(س) و جایگاه ایشان نزد ائمه معصوم(ع) گفت: این بانوی بزرگوار چنان جایگاهی داشت كه برخی از اهل بیت(ع) ساحت ایشان را ستایش كرده اند.
امام جعفر صادق(ع) نخستین امام معصومی محسوب می شود كه در مدح ایشان سخن گفته است. این امام همام(ع) در كلاس های درس خویش در مدینه به تبیین جایگاه حرم های شریف رسول خدا(ص)، حضرت علی(ع) و اهل بیت(ع) می پرداخت و از شهر قم نیز كه در آن دوره روستایی به نام كمیدان بود، به عنوان مكانی برای حرم یاد كرد و فرمود در آینده خانم و بانویی از فرزندان من در آن سرزمین دفن خواهد شد؛ افرادی كه این مكان را زیارت كنند بهشت بر آنها واجب می شود. این روایت زمانی مطرح شده است كه حتی امام موسی بن جعفر(ع) به دنیا نیامده بود، بنابراین سخنان امام ششم شیعیان(ع) به عنوان حجت خداوند نیاز به تامل دارد و رازهای نهفته در وجود این بانوی برجسته را نشان می دهد.

مدیر فرهنگی پیشین آستان حضرت معصومه(س) در بررسی ویژگی های بانوی كرامت و مهربانی اظهار كرد: حضرت معصومه(س) همان رازدار خصلت های حضرت فاطمه(س) است یعنی حقیقت ها و موهبت های الهی كه دختر گرامی رسول خدا(ص) از آن برخوردار بود در وجود این بانوی بزرگوار نیز قرار داشت و ایشان به گونه ای ترجمان و تفسیری از باطن ملكوتی حضرت فاطمه زهرا(س) به شمار می رود.

حجت الاسلام عباسی فردویی درباره اختصاص لقب معصومه به این بانوی گرانقدر گفت: این فرزند گرامی امام هفتم شیعیان(ع) با وجود عمر كوتاه خویش به جایگاهی دست یافت كه عموم مردم شیعه ایشان را معصومه نامیدند. در روایتی در كتاب «ناصح التواریخ» كه در دوره ناصرالدین شاه به چاپ رسیده، عنوان شده لقب معصومه را امام هشتم شیعیان(ع) برای این بزرگ بانو برگزیده است كه این مطلب به دلیل مطرح نشدن پیش از این دوره، اعتبار كمتری دارد. برخورداری از صفت هایی همچون كرامت و بزرگواری در وجود فاطمه معصومه(س) و پارسایی و بندگی خالصانه ایشان در برابر پروردگار باعث شد وی به معصومه مشهور شود. معصوم یك صفت بلندمرتبه و عصمت یك موهبت الهی به شمار می رود كه خداوند آن را به 14 تن در امت اسلام عطا كرده است اما وی به گونه ای پاك بود كه مردم و امت شیعه ایشان را به این صفت می خواندند.

رییس اداره پژوهش آستان مقدس حضرت معصومه(س) درباره دلیل و حكمت سفر حضرت معصومه(س) به ایران بیان داشت: شكی نیست كه حضرت معصومه(س) زینب ثانی است زیرا به ساحت برادر خویش عشق می ورزید و ادب، مودت و ولایت پذیری نسبت به امام خویش در ایشان آشكار بود. این بانوی كرامت با هدف زیارت و یاری امام هشتم(ع) و گسترش دین اسلام هجرت بزرگی را با وجود خطرهای پیش رو برای خدمت به امام رضا(ع) برگزید. به یقین امام رضا(ع) به این سفر كه به خواست ایشان انجام شد، راضی بود زیرا حضرت معصومه(س) می توانست با آمدن خویش به ایران به انتشار فرهنگ شیعی كمك كند و پیام آن امام همام(ع) را به شیعیان برساند.

مدیر فرهنگی پیشین آستان مقدس حضرت معصومه(س) با اشاره به اهمیت سفر این بزرگ بانو به ایران اظهار كرد: این سفر رازها و بركت های بسیاری در خود نهفته داشت كه با وجود گذشت هزار و 200 سال از هجرت ایشان، هنوز اثرهای آن قابل مشاهده است. در آن روزگار حضور وی در قم در 201 هجری قمری نقطه عطفی برای ترویج فرهنگ شیعه در مركز ایران بود. پس از این اتفاق تا میزانی مركز ایران در ری، قم، كاشان و دیگر منطقه ها در پرتو فرهنگ شیعه قرار گرفت و با این تاثیر پذیری دولت آل بویه به مركزیت ری تشكیل شد و انقلاب هایی از جمله انقلاب حسین كوكبی در قزوین و طبرستان(بخشی از سرزمین‌های میان كوه‌های البرز و دریای مازندران) رخ داد.

وی در ادامه افزود: به بركت وجود مزار این بانوی فرهیخته و شكل گیری فرهنگ اسلامی، مكتب حدیث شیعی در قم تشكیل شد و چهره ها و خاندان های بزرگ شیعه در این شهر شكل گرفتند و به این ترتیب این مكان به پایگاه بزرگ میراث این مذهب تبدیل شد. اگر روایت های موجود در كتاب «اصول كافی، فروع كافی و روضه كافی» نوشته شیخ ابوجعفر محمّد بن یعقوب بن اسحاق رازی مشهور به شیخ كلینی(ره) شمارش شود، مشاهده خواهد شد كه 90 درصد مطلب ها و روایت های آن مربوط به اهل قم است و اینها تمامی همان اصحابی هستند كه پس از دفن شدن حضرت فاطمه معصومه(س) در این شهر، قم را برای زندگی خویش برگزیدند. اكنون نیز وجود حوزه علمیه در این دیار، مرجعیت شیعه و برپایی انقلاب اسلامی ریشه در وجود مرقد مطهر این بزرگوار دارد. برای نمونه امام خمینی(ره) در عاشورای 1342 هجری خورشیدی مكانی برابر ضریح حضرت معصومه(س) را برای سخنرانی خویش و روشنگری مردم برگزید.

حجت الاسلام عباسی فردویی در ارتباط با بهره های معنوی كه می توان از زیارت بارگاه حضرت معصومه(س) بدست آورد، توضیح داد: انسان اگر به فرهنگ زیارت آگاهی داشته باشد و این مهم را به عنوان یك آموزه و نكته تعلیمی و تربیتی بداند، درخواهد یافت مساله اصلی درك فرهنگ، آداب، اخلاق و حكمت آن بزرگواران است زیرا زیارتگاه یك مركز دانشگاهی و جایگاهی برای آموزش و پرورش محسوب می شود. شیعیان در واقع باید با این عمل به طرف كسب فضیلت حركت كنند و با زیارت این بانوی گرانقدر كه به تمام خصلت های برجسته آراسته است، او را الگو و اسوه خویش قرار داده و با مشاهده اوج ویژگی های برجسته ایشان، كاستی ها و فاصله میان حضرت معصومه(س) و خویشتن را تشخیص دهند و برای كاهش آنها اقدام كنند.

رییس اداره پژوهش آستان مقدس حضرت معصومه(س) در پایان گفت: حضور و زیارت حضرت فاطمه معصومه(س) كلاس درسی از دین آموزی و معرفت است زیرا تمام خوبی ها، فضیلت ها و اسوه بودن های وی به دلیل بندگی خداوند محسوب می شود و شیعیان خواهند توانست با درك این موضوع خود را به مقام بندگی خالصانه پروردگار برسانند.

خبرنگار:مرضیه دهقانی** انتشار دهنده: شهربانو جمعه
پژوهشم**9165**2002**9131
*ایرنا مقاله كانالی برای انعكاس مقاله های اندیشكده ها – پژوهشكده ها - دانشكده ها - مراكز تحقیقاتی و رسانه های ایران وجهان*
Irnaarticle@