اگر برجامي در كار نبود، صادرات نفت خام به صفر مي رسيد

اميرحسين زماني نيا در ادامه اين گفت وگو 'دستاوردهاي حوزه نفت و پتروشيمي در دوره پسابرجام' را مورد بررسي قرار داده است كه در پي مي آيد:
اين پايگاه خبري نخست نوشت:
'معاونت امور بين الملل وزارت نفت كه بررسي قراردادهاي بين المللي نفتي و روابط نفتي ايران با كشورهاي همسايه از اهم وظايف اش است نه تنها نبض وزارتخانه بلكه به نوعي نبض بخش مهمي از اقتصاد كشور محسوب مي شود. در دولت يازدهم اين جايگاه از ميانه راه به عهده به اميرحسين زماني نيا عضو تيم مذاكره كننده هسته اي گذاشته شد. به دليل نياز وزارت نفت به توانايي و تخصص ويژه وي، او به جمع نفتي ها اضافه و معاون امور بين الملل وزارت نفت شد. پايگاه خبري اميدملي ايرانيان در خصوص دستاوردهاي حوزه نفت و پتروشيمي در دوره پسابرجام با دكتر اميرحسين زماني نيا، معاون امور بين الملل وزارت نفت، گفت وگو كرده است. '
- يكي از مهمترين تحريم هاي هسته اي تحريم حوزه نفت بود كه برخي مي گويند از همان آغاز مذاكرات و برخي معتقدند از روز اول اجرايي شدن برجام ديوار تحريم اين حوزه به سرعت شكسته شد. شما دستاوردهاي برجام در حوزه نفت را تشريح كنيد.
توليد نفت خام ايران از سال 1391 با اعمال تحريم هاي بين المللي روندي نزولي را آغاز نمود به طوري كه از 9/3 ميليون بشكه در روز در سال 1390 به 8/2 ميليون بشكه در روز در سال 1392 كاهش يافت. صادرات نفت خام در همين زمان از 2/2 ميليون بشكه در روز به يك ميليون بشكه در روز محدود گرديد. اگر برجامي در كار نبود، در حال حاضر صادرات نفت خام كشورمان به صفر مي رسيد.
در مقايسه با قبل از برجام، توليد نفت خام، مايعات و ميعانات گازي بيش از 31 درصد افزايش يافته است. در مقايسه با قبل از برجام، توليد گاز طبيعي غني حدود 16 درصد افزايش يافته است.

در مقايسه با قبل از برجام، صادرات نفت خام و ميعانات گازي بيش از 100 درصد افزايش يافته است. اثر مهم اين كاهش چه بود؟
اين كاهش جايگاه ايران را در اوپك از دومين توليد‌كننده و صادر كننده نفت (پس از عربستان سعودي) به رتبه پنجم پس از عربستان، عراق، كويت و امارات متحده عربي تنزل داد. به دليل تحريم هاي بين المللي، روند توسعه فازهاي مختلف ميدان گازي پارس جنوبي بسيار كُند شد و همواره از برنامه پيش بيني شده عقب تر بوده است.

با اين اوضاف، امروز و در دروه پسابرجام دو حوزه نفت خام و ميعانات گازي بايد رشد كرده باشد. وضعيت ما در اين دو حوزه چگونه است؟
در حال حاضر صادرات نفت خام و ميعانات گازي كشور به طور متوسط به بيش از 5/2 ميليون بشكه در روز (در برخي از ماهها از 8/2 ميليون بشكه در روز نيز فراتر رفته است) رسيده است و توليد گاز غني كشور از 635 ميليون متر مكعب در روز در سال 1392، هم اكنون به طور متوسط به 734 ميليون متر مكعب در روز افزايش يافته است (حداكثر توليد گاز در سالجاري 900 ميليون متر مكعب در روز بوده است).
در مقايسه با قبل از برجام، توليد نفت خام، مايعات و ميعانات گازي بيش از 31 درصد افزايش يافته است، همچنين امروز توليد گاز طبيعي غني حدود 16 درصد افزايش يافته و در مقايسه با قبل از برجام، صادرات نفت خام و ميعانات گازي شاهد بيش از 100 درصد افزايش هستيم.

شما به كاهش جايگاه ايران در اوپك اشاره كرديد. برجام در موفقيت سياست هاي ايران در اوپك چه تاثيري داشت؟
نتيجه مستقيم افزايش ظرفيت توليد نفت و صادرات آن، موفقيت اخير وزارت نفت در دستيابي به توسعه سهميه بازار نفت در كنار اهداف قيمتي آن در سازمان اوپك مي باشد كه بدون شك متاثر از اجرايي شدن برجام و فعال شدن ديپلماسي نفتي كشور در راستاي ارتقاي امنيت ملي كشور بوده است.
افزايش ظرفيت توليد و صادرات كشورهاي عضو اوپك نقش بسزايي در تعيين جايگاه آن كشورها در اوپك و تاثير آنها بر تدوين خط مشي ها و سياست هاي آن سازمان دارد كه اين امر پس از اجرايي شدن برنامه جامع اقدام مشترك (برجام) ميسر و موجبات افزايش درآمد ملي، ارتقاي امنيت انرژي و به تبع آن افزايش ضريب امنيت ملي كشور گرديد.
امكان دسترسي به تامين كنندگان اصلي با قيمت هاي رقابتي ميسر شد.
با توجه به امكان حضور شركت هاي مختلف در ارائه خدمات و برداشته شدن انحصار حضور شركت هاي تامين كننده خدمات، قيمت هاي خدمات اصلي و پرهزينه مورد نياز صنعت نفت بطور قابل توجهي كاهش يافته است. دسترسي به تجهيزات و فروشنده هاي اصلي پس از توافق هسته اي تغييري كرده است؟
بله.دسترسي به تجهيزات كليدي و اخذ تكنولوژي از جمله گشايش هاي مهم ايجاد شده در فضاي پس از برجام است كه موجب افزايش توليد نفت و گاز كشور نيز شده است. علاوه بر آن، با اجراي برجام، امكان دسترسي به تامين كنندگان اصلي با قيمت هاي رقابتي ميسر و با توجه به امكان حضور شركتهاي مختلف در ارائه خدمات و برداشته شدن انحصار حضور شركت هاي تامين كننده خدمات،قيمت هاي خدمات اصلي و پرهزينه مورد نياز صنعت نفت به طور قابل توجهي كاهش يافت. همچنين همانگونه كه ذكر شد بدليل دسترسي مستقيم و بدون واسطه به صاحبان تكنولوژي، شركت هاي اصلي ارائه‌كننده خدمات و كالاها، سرعت اجراي طرح ها با استانداردهاي بالاتر افزايش يافته و در عين حال كاهش هزينه ها را موجب شده است. با لغو تحريم هاي مربوط به سرمايه گذاري در صنعت نفت و گاز، هيات هاي متعدد سرمايه گذاري از كشورهاي مختلف آسيايي و اروپايي در مقايسه با قبل از لغو تحريم ها جهت انعقاد قرارداد يا تفاهم‌نامه با شركتهاي مختلف صنعت نفت مذاكره داشته اند. وزارت نفت از انجام مذاكرات با شركت هاي نفتي بين المللي و انعقاد تفاهم نامه بين شركت هاي تابعه خود با اين شركت ها، همواره دو هدف عمده پيگيري كرده است.
اول؛ شناسايي شركت هاي فعال و موثر در فعاليت هاي بالادستي كه آمادگي فعاليت جدي در حوزه اكتشاف، توسعه و توليد ميادين نفتي ايران را دارند كه در اين رابطه 29 شركت بين المللي و 11 شركت ايراني مورد تاييد قرار گرفته اند.
دوم؛ شكستن سد ذهني شركت هاي بين المللي در مورد تحريم هاي بالادستي صنعت نفت ايران از طريق ايجاد رقابت بين ايشان، كه در نتيجه صفي از شركتهاي معتبر بين المللي كماكان جهت اعلام آمادگي و حضور در طرح هاي بالادستي صنعت نفت ايران بوجود آورده كه اين امر، احتمال موفقيت مناقصه هاي بين المللي در مورد توسعه و توليد ميادين نفتي را به شدت افزايش خواهد داد.
در اين خصوص، فقط شركت ملي نفت ايران تاكنون با 22 شركت بين المللي تفاهم نامه همكاري امضاء نموده است كه جمع مبلغ پروژه هاي مورد مذاكره، چهل (40) ميليارد دلار برآورد مي‌گردد.

دستاوردهاي برجام در حوزه پتروشيمي چه بوده است؟
پس از برجام گشايش هاي متعددي در بخش هاي مختلف صنعت پتروشيمي از جمله دستيابي به تجهيزات و تكنولوژي هاي مورد نياز صنعت، جذب سرمايه گذاري و فراهم شدن زمينه صادرات محصولات پتروشيمي رخ داد از جمله، برگزاري مناقصه بين­المللي براي احداث واحدهايASU و در جريان بودن مراحل انعقاد قرارداد و يا مذاكراه با شركت­هاي ژاپني و سوييسي جهت احداث واحدهاي اوره و آمونياك.
در حوزه پتروشيمي دستاوردها بسيار زياد و برجسته است. صدور اجازه همكاري با ايران براي شركت­ هاي معتبر فعال در حوزه فناوري جهت اخذ تكنولوژي و عملياتي شدن موضوع اخذ ليسانس از شركت هاي معتبر براي پروژه گوگرد زدايي از نفت و گاز و بنزين سازي پالايشگاههاي كشور از جمله اين موفقيت هاست.
همچنين حضور شركت هاي معتبر در مناقصات پروژه لوله هاي مربوط به ساخت داخل ده گروه خانواده كالايي كه با هدف انتقال تكنولوژي و بهره برداري حداكثري از توان ساخت داخل تعريف گرديده است و رفع توقيف از دستگاه هاي توربين گازي، كمپرسورها و محفظه احتراق توربين ها و نيز خريد دستگاه هاي ديگر از موارد مهم دستاوردهاي پس از برجام در حوزه پتروشيمي است.
انجام مذاكرات و انعقاد تفاهم نامه هاي همكاري به منظور اخذ ليسانس و دانش فني واحدهاي مختلف پتروشيمي ها و انعقاد تفاهم نامه، قرارداد خدمات فاينانس، سرمايه گذاري مشترك با شركت هاي معتبر بين المللي جهت اجرايي نمودن پروژه هاي متعدد در صنعت پتروشيمي به ارزش بيش از 10 ميليارد دلار تاكنون دستاوردهاي مهمي است كه پيش از توافق هسته اي در اين حوزه ها با مشكلات عديده اي مواجه بوديم.

پس لطفا بفرماييد در صورت عدم توافق هسته‌اي امروز صنعت نفت كشور در چه وضعيتي بود؟
در صورت عدم وجود برجام، هيچكدام از موفقيت هاي مذكور اتفاق نمي افتاد و علاوه بر آن صادرات نفت خام كشور نيز به صفرمي رسيد كه اين امر موجب تنزل جايگاه ايران در اوپك و عدم تاثيرپذيري آن سازمان از سياست هاي كلان انرژي كشور مي شد.
با توجه به وابستگي بخش زيادي از درآمدهاي بودجه دولت و نيز سهم زياد درآمدهاي نفتي در درآمدهاي ارزي كشور، مشكلات اقتصادي وسيعي براي اقتصاد كلان كشور اتفاق مي افتاد. در خصوص نتايج قطع صادرات نفت خام كشور و تنگناهاي بانكي و مالي پيشنهاد مي شود نظر اقصاددانان كشور نيز جويا گردد.
*منبع: پايگاه خبري اميد ملي ايرانيان/27دي 95
** اول ** 1337- انتشار دهنده: خداوردي اسدي كوردلو