كوتاهي كرديم

البته جزئياتي از اين جلسه غيرعلني بيرون آمد، اما نه همه آن و همين اصرار به پنهان‌گذاشتن برخي مسائل و ربط‌دادن و نسبت داده‌شدن اين نگراني‌ها يا حقايق، به كسبه ارگان‌هاي ديگر همان چيزي بود كه جلسه فوق‌العاده ديروز شوراي شهر تهران را با تنش هم همراه كرد.
به گزارش «شرق»، در جلسه ديروز كه اتفاقا غايباني داشت و خيلي‌ها مشغول گشت‌زني در محدوده آواربرداري پلاسكو بودند، رحمت‌الله حافظي، رئيس كميسيون سلامت محيط ‌زيست و خدمات شهري شوراي شهر تهران، با اشاره به گفت‌وگويي كه در چند روز اخير با شاهدان عيني اين حادثه و به‌خصوص آتش‌نشانان مصدوم داشته درباره دلايل بروز اين حادثه گفته است: حادثه از طبقات ٩ و ١٠ كه در آن ساعت جمعي از كسبه براي زيارت عاشورا در آن حاضر بوده‌اند، شروع شده و عامل آتش‌سوزي هم جرقه‌زدن كليد برق در اثر نشت گاز بوده است. شاهدان عيني بوي گاز را اعلام كرده‌اند. اين اظهارنظر حافظي با واكنش رضا تقي‌پور، عضو ديگر شوراي شهر تهران مواجه مي‌شود كه چرا بايد چنين حرف‌هايي را در اين شرايط مطرح كنيد تا باعث برداشت اشتباه شود و اينكه اين اشاره‌ها به زيارت عاشورا و بعد هم دليل ماجرا وجهه خوبي ندارد! پس از اين احمد مسجدجامعي، عضو ديگر شورا كه تا ديروز بحث بررسي استعفايش در شورا مطرح بود، با اعلام اينكه تا زمان پيگيري دلايل اين حادثه و بيرون‌آوردن تمامي محبوسان آوار در شوراي شهر مي‌ماند و موضوع را پيگيري مي‌كند، به بيان صحبت‌هايي صريح و جدي خطاب به همكاران خود پرداخت و گفت: من در ساعات ابتدايي و طلايي حادثه در محل حضور داشتم و هيچ مديريت بحراني وجود نداشت. از مسئولان و حاضران مي‌پرسيدم فرمانده عمليات كيست چند اسم را مي‌گفتند؛ مثلا مي‌گفتند آقاي شوشتري! من تعجب مي‌كنم كه آقاي شوشتري فردي عادي مثل ماست، چه تجربه‌اي دارد؟ در همان زمان خبرنگاران و عكاساني كه در محل بودند، برنامه‌ريزي نداشتند و حتي نگران بودند شايد برخي از همكارانشان در ساختمان پلاسكو بوده باشند. او تأكيد كرده است كه در آن زمان با استاندار و معاون رئيس‌جمهور تماس گرفتم و خواستم خودشان مستقيما حضور داشته باشند و دستور پيگيري بدهند.
او در ادامه به حادثه تلخ خيابان جمهوري و سقوط دو زن در اثر آتش‌سوزي نقبي زد و گفت: آن زمان كه خواستيم موضوع را جدي پيگيري كنيم، به ما حمله كردند و تذكر دادند كه سياسي‌كاري نكنيد و سياه‌نمايي نكنيد و در نهايت كاري از پيش نرفت و حتي برخي دوستان گفتند اين حادثه مشيت و تقدير الهي بوده و بايد از آن درس حكمت گرفت، اما واقعيت اين است كه اگر آن زمان موضوع را جدي گرفته بوديم امروز اين اتفاقات جان و مال مردم را تهديد و يك شهر و كشور را عزادار نمي‌كرد. اين عضو باسابقه شوراي شهر تهران تأكيد كرده است كه بسياري از اعضاي شوراي شهر با زدن انگ سياسي‌كاري اجازه نمي‌دادند موضوعات پيگيري شود.
مسجدجامعي هم در ادامه به صحبت‌هاي حافظي و واكنش تقي‌پور به آن اشاره مي‌كند و مي‌گويد: چرا نبايد درباره آنچه مردم و آتش‌نشانان ديده و شنيده‌اند حرف بزنيم، بيان آنچه واقعيت بوده و اتفاق افتاده چه اشكالي دارد؟ كسبه در اين محل زيارت عاشورا مي‌خواندند، تورات نمي‌خواندند كه منعي براي گفتنش باشد! اين اظهارات مسجدجامعي در ادامه با حمايت چند عضو ديگر، از جمله عباس جديدي و عبدالحسين مختاباد هم همراه مي‌شود.
فارغ از اينكه در چند روز اخير جرياني، به‌خصوص از سوي مديران شهري و برخي از اعضاي شوراي شهر و رسانه‌هاي وابسته اصرار دارد فرافكني و عدم اطلاع‌رساني دقيق و فراگير را در موضوع ساختمان پلاسكو، دلايل وقوع حادثه، تعداد قربانيان و هويت آنها داشته باشد، اما شهروندان راه خود را براي بيان حقيقت پيدا مي‌كنند و در شبكه‌هاي اجتماعي و رسانه‌هاي ديگر تلاشي بر بيان مطالب خود دارند. در چند روز گذشته هم تعدادي از شهروندان كه يا شاهد نزديك ماجرا بوده‌اند يا جزء كسبه ساختمان پلاسكو، با تماس با روزنامه «شرق»، توضيحات‌شان را مطرح مي‌كردند. روايتي را كه حافظي از شاهدان عيني درباره شروع حادثه از طبقه‌اي كه در آن زيارت عاشورا برگزار شده بوده، نقل كرده، يكي از كسبه پلاسكو هم در گفت‌وگو با «شرق» تأييد كرد و گفت: هر هفته روزهاي پنجشنبه بين ساعت هفت تا هشت صبح زيارت عاشورا در ساختمان داشتيم كه به همت تعدادي از كسبه برگزار مي‌شد و ما هم در آن حضور داشتيم. حدود ساعت هشت صبح كه دعا تمام مي‌شود و كسبه به محل كار بر‌مي‌گردند، روشن‌كردن كليد يكي از واحدها باعث جرقه و آتش‌سوزي مي‌شود. (روايت شاهدان و كسبه در روزهاي آينده بيشتر مورد ارزيابي «شرق» قرار مي‌گيرد)
كسبه پلاسكو چقدر متهم‌اند؟
از همان ابتداي ريزش ساختمان پلاسكو كه همه مديران و مسئولاني كه تعدادشان كم هم نبود، اظهارنظر كردند و آمار دادند و بعد هم رسانه‌ها را به دادن آمار غلط متهم كردند، كسبه پلاسكو در مركز سيبل اتهامات قرار گرفتند. مسئولان رده‌بالاي دولتي و مديريت شهري و اعضاي شوراي شهر و مديريت بحران و البته سخنگوي آتش‌نشاني دفعات اخطار به ساختمان پلاسكو را البته به شكلي متفاوت در آمار ارائه مي‌كردند، اما نمي‌گفتند اين اخطارها خطاب به چه مرجعي بوده است. بدون شك واحدهاي صنفي كه در پلاسكو مستقر بوده‌اند، به صورت مجزا نمي‌توانستند پاسخ‌گوي اخطاريه‌هاي شهرداري تهران باشند و شوراي اين مجموعه در چند دهه گذشته در مقابل همه سختي‌ها، كم‌وكاستي‌ها و شرايط نامساعد اين ساختمان قديمي خودشان مسئول و پاسخ‌گو بوده‌اند. بنا بر آنچه كه در اظهارات مسئولان شهري و آتش‌نشاني آمده است، اخطاريه‌هاي عدم ايمني سازه و فضاي داخلي، خطاب به شوراي پلاسكو و مالك آن بنياد مستضعفان، بوده است. شوراي پلاسكو كه متشكل از تعدادي از كسبه قديمي پلاسكو است، بدون عضوي از بنياد مستضعفان اداره مي‌شده و همه مسائل و موارد را به اين بنياد ابلاغ مي‌كرده است. براساس گفته‌هاي تعدادي از كسبه قديمي پلاسكو كه با «شرق» صحبت كردند، بنياد مستضعفان و جانبازان در اين سال‌ها مسئوليت هيچ‌چيزي را قبول نمي‌كرده و مقابل موارد اخطار، بي‌توجه بوده است. بنابراين، تا اينجاي كار كسبه پلاسكو كه سال‌هاست با سرقفلي ‌ميلياردها پول را به مالك پرداخت كرده‌اند، خودشان ساختمان را اداره مي‌كردند؛ اما در نهايت مسئول مسائل اصلي اين ملك نبوده‌اند. يكي از كسبه قديمي پلاسكو كه خانواده آنها از دهه ٤٠ در اين ساختمان حضور داشته‌اند و اين روزها همه‌چيز خود را از دست داده و متأثر بود، به «شرق» گفت: ما از ساعت‌هاي اوليه در ساختمان بوده و شاهد بوديم آتش‌نشان‌ها چه جانفشاني‌اي مي‌كردند. حتي برخي از آنها ماسك و كپسول نداشتند؛ اما براي كمك مانده بودند. راهروها برايشان جا نبود. چون امسال بازار خوبي نداشتيم و بيشتر اجناس روي دست واحدها دپو شده بود و منتظر شب عيد بودند و جرقه برق يكي از واحدها، پارچه‌ها را آتش مي‌زند. اين كسبه پلاسكو مدعي شد كه در پلاسكو جز يك تانكر در موتورخانه، تانكر گازوئيل ديگري وجود نداشته و بيشتر واحدها بخاري‌هاي برقي و المنتي يا كپسول‌هاي كوچك داشته‌اند. وي همچنين گفت: پس از شروع آتش و آمدن آتش‌نشانان، تعدادشان كم بود و خودشان مي‌گفتند بقيه همكارانشان براي كلاس آموزشي رفته‌اند. او گفت: در مرحله اول آتش كه تا حدودي هم مهار شد، آب شلنگ‌ها به طبقه ششم ريخته مي‌شد در حالي‌كه آتش در طبقه نهم بود؛ زماني‌كه آتش اوج گرفت و قسمت جنوبي ساختمان هم مي‌سوخت، تازه نردبان‌ها آمده بودند و در نهايت هم ساختمان را با آن آبي كه روي پارچه‌ها ريختند و آتشي كه چند ساعت ادامه داشت، سنگين كردند.
اين كسبه قديمي پلاسكو با دلخوري از صحبت‌هايي كه درباره كسبه و مقصربودن آنها گفته مي‌شود، گفت: كسبه درحالي‌كه مسئوليتي در مقابل ساختمان نداشتند، بايد چه اقدامي انجام مي‌دادند. ما از سال ٨١– ٨٢ كه ديگر بنياد مستضعفان رسما اعلام كرد خدماتي به اين ساختمان نمي‌دهد، شورايي را متشكل از كسبه ايجاد كرديم و از همان سال ساختمان با اين شورا اداره مي‌شود و اين شورا مسائل را به مالك اعلام مي‌كند. او افزود: از روز اول حادثه، همه كسبه را متهم مي‌كنند؛ اما كسي درباره بنياد مستضعفان كه در اين سال‌ها فقط از اين ساختمان پول گرفته و كاري براي استحكام و امور ديگر آن نكرده، حرفي نمي‌زند! ما براي هر واحدي كه فعال بود، ‌ميلياردها تومان پول مي‌داديم و درعين‌حال از دستشويي و خدمات بهداشتي گرفته تا امور امنيتي ساختمان و مسائل ايمني خودمان هزينه و اقدام مي‌كرديم.
كسبه ساختمان فروريخته پلاسكو مي‌گويد آتش‌نشاني تا همين چند ماه قبل يك مانور در ساختمان و طبقات پلاسكو داشته است و در آخرين بازديد هم اعلام كرده اين مجموعه نياز به پله فرار دارد. او افزود: مسئله اين است كه نصب پله فرار هر چقدر هم كه لازم باشد، نياز به تأييد و پرداخت پول از سوي مالك دارد و مالك هم موافق نبود و در نهايت اجرائي نشد. او درعين‌حال مي‌گويد: خطاب هشدارها كسبه نبودند كه بخواهند پاسخ‌گو باشند و در همه اين سال‌ها هم به ياد ندارم نيوجرسي يا سد معبر ديگري مقابل ورودي پلاسكو گذاشته باشند.

*روايت نزديك از نوع رسمي‌تر
اگر بگوييم روايت شاهدان و كسبه پلاسكو رسمي نيست، مي‌توان اظهارات محمد بيات، معاون عمليات سازمان آتش‌نشاني شهر تهران را ملاك قرار داد. او روز گذشته در گفت‌وگو با خبرنگار «شرق» گفت: درباره ساختمان پلاسكو موارد متعددي از تذكر را داشتيم كه به شوراي اين ساختمان و مالك اعلام مي‌شد. در موارد مختلفي الزامات ايمني را با كسبه مطرح مي‌كرديم و از آنها مي‌خواستيم با همكاري خود بسياري از نكات ايمني را محقق كنند و آنها هم همراهي مي‌كردند؛ اما در جريان يكي از اين برنامه‌هاي القائي كه با كسبه داشتيم، مأموران ما يك روز آمدند و گفتند كسبه ديگر همكاري نمي‌كنند. گويا نماينده مالك كه بنياد مستضعفان است، با بلندگو وسط ساختمان ايستاده بود و با لحني جدي از كسبه پلاسكو خواسته بود با آتش‌نشاني همكاري نكنند.
بيات افزود: پس از آن، ما چند بار ديگر تلاش كرديم؛ اما وقتي همكاري نمي‌شد، ما هم نتوانستيم ورودي جدي كنيم و بيشتر از اين از دستمان برنمي‌آمد. معاون سابق عمليات آتش‌نشاني تهران با بيان اينكه نمي‌توان مسائل ايمني در پاساژهاي مهم را با تنش، درگيري و زور اجرائي كرد، گفت: عموم اين اقدامات هزينه‌هاي زيادي دارد و يك‌شبه هم اجرائي نمي‌شود. درعين‌حال بايد مالك و كسبه را با خود همراه كنيد؛ درغير‌اين‌صورت ماجراي علاءالدين تكرار مي‌شود.

*آنها را «شهيد خدمت» مي‌دانند
قبل از حادثه دلخراش پلاسكو، آتش‌نشانان جان‌بركف ديگري در شهر تهران و ساير شهرها در جريان عمليات دچار حادثه شده و به شهادت رسيده‌اند اما هيچ‌گاه اين افراد در تعريفي كه بنياد شهيد از «شهيد» داشته است قرار نگرفته‌اند. شوراي شهر تهران پس از پيگيري‌هاي مختلفي كه درباره «شهيد»‌محسوب‌شدن اين نيروها در حين عمليات داشت بالاخره در سال جاري و در جريان ابلاغ آيين‌نامه جامع ايثارگري كه به شهرداري تهران ابلاغ شد، بندي را افزود. مهرماه امسال طرح اصلاحيه مصوبه اعطاي تسهيلات به جان‌باختگان و معلولان آتش‌نشاني و كادر امداد و نجات در حين عمليات سازمان آتش‌نشاني و خدمات ايمني شهر تهران در شوراي شهر بررسي شد و به تصويب هم رسيد و براساس آن تمامي جان‌باختگان و معلولان از حقوق، مزايا و ساير موارد رفاهي- معيشتي از سوي خانواده درجه يك يا ورثه بهره‌مند مي‌شوند. همچنين ايجاد پست موقت براي پرسنل جان‌باخته برابر مقررات سازمان آتش‌نشاني صورت مي‌گيرد. براساس اين طرح ٣٠ ماه پاداش براي پرسنلي كه جان خود را از دست دادند در نظر گرفته شده همچنين افراد جان‌باخته‌اي كه مشمول مقررات سازمان تأمين اجتماعي مي‌شوند تغيير وضعيت به كارمندي پيدا خواهند كرد. براين‌اساس اعضاي شورا تأكيد كردند كه شهداي آتش‌نشاني به عنوان «شهداي خدمت» معرفي شده و اگرچه در مجموعه بنياد شهيد «شهيد» محسوب نمي‌شوند اما مي‌توانند از خدمات داخل شهرداري بهره‌مند شوند. لازم به ذكر است كه آتش‌نشاني تهران طبق آخرين آمار و قبل از حادثه پلاسكو ٤٢ شهيد و ٧٠ ايثارگر و معلول داشت.
روزنامه شرق
تهرام/1699