كشت نشاء، راهي براي كاهش مصرف آب كشاورزي

خرداد ماه امسال بود كه اولين بانك نشاء محصولات زراعي گوجه فرنگي، لوبيا، ذرت و هندوانه در شهرستان ابهر فعاليت خود را با سطح 8 هزار مترمربع آغاز كرد.
بعد از آن بانك ديگري در شهرستان زنجان داير شد. بانكي كه مزاياي استفاده از آن صرفه‌جويي در آب مصرفي گياه، كاهش احتمال بروز صدمات و خسارات ناشي از بلاياي طبيعي، كنترل آفات و بيماري‌ها، تغذيه مناسب در مراحل اوليه رشد گياه و تأمين نياز بازار در موعد مناسب است.

**بانك نشاء و كم آبي
مدير امور باغباني سازمان جهاد كشاورزي استان با اشاره به اين‌كه بحران آب در كشور جدي است و ميزان منابع آبي كشور به شدت افت كرده است، مي‌گويد: شايد برخي علت آن را تغييرات ايجاد شده در اقليم محيط زيست مي‌دانند اما فشار بيش از حد در قالب برداشت اضافه از منابع آب زيرزميني در كل كشور نيز نمي‌تواند بدون تأثير باشد.
«بهنام اوجاقلو» با بيان اين‌كه هم‌اكنون به همين دليل باغ‌هاي كشور به صورت كلان زير سطح كشت نرفته است و حمايتي از توسعه سطح زيركشت و زراعت انجام نمي‌گيرد، اضافه مي‌كند: قرار بر اين است كه با كاهش ميزان مصرف آب در برنامه ششم، از آب‌هاي زيرزميني 11 ميليارد مترمكعب كمتر برداشت شود.
وي با اشاره به اين‌كه در بخش كشاورزي هدف اين است كه با آب‌هاي كم كيفيت و ميزان كمتر بتوان محصول مناسبي برداشت كرد، اضافه مي‌كند: يكي از راه‌حل‌هاي كاهش مصرف آب در كشور استفاده از كشت نشاء براي كاشت همه محصولات جز سيب‌زميني، گندم و جو است. البته پيش‌بيني شده است تا 5 سال آينده كاشت سبزي و صيفي كشور به گلخانه‌ها منتقل شود.
اوجاقلو مي‌افزايد: بر اساس آماري كه مسئولان عنوان مي‌كنند قرار است كشت نشاء در 220 هزار هكتار از اراضي كشور عملياتي شود. با كشت نشاء مدت استقرار گياه در مزرعه بسته به نوع گياه ممكن است 25 تا 50 روز كمتر شود. از اين‌رو 3 تا 4 بار از نوبت آبياري گياه نيز كاهش مي‌يابد. در نتيجه 3 هزار مترمكعب در هر هكتار از محصولات آبي با كاهش مصرف آب روبه‌رو مي‌شود.

**كاهش مصرف آب
به گفته مسئولان كشت ذرت علوفه‌اي حدود 10 هزار مترمكعب آب نياز دارد كه از طريق كشت نشاء تا 4 هزار مترمكعب نيز كاهش رخ داده است.
مدير امور باغباني سازمان جهاد كشاورزي با بيان اين مطلب مي‌افزايد: بنابراين 6 هزار مترمكعب به ازاي هر هكتار از طريق كشت نشاء ذرت علوفه‌اي آب صرفه‌جويي شده است. اين روند اتفاق نمي‌افتد مگر از طريق بانك‌هاي نشاء، تا بتوانيم نشاءهاي سالم و استانداردي را به دست كشاورزان برسانيم.
وي ادامه مي‌دهد: بانك‌هاي نشاء محل‌هاي مناسبي هستند كه از طريق آنها نشاء با كيفيت بالا توليد مي‌شود. اين نشاءها سالم بوده و عاري از انواع بيماري‌ها و از ارقام شناخته شده هستند.
در كشاورزي نوين و مكانيزه امروز صنعت توليد نشاء يك حرفه تخصصي محسوب مي‌شود كه به دنبال آن اشتغال‌زايي و درآمد بالا مطرح مي‌شود. به همين دليل سيستم‌هاي كشت گلخانه‌اي در حال توسعه هستند.
«اوجاقلو» مي‌گويد: از يك طرف قيمت بذر بالاست و ساير نهاده‌هاي توليد نيز در كنار وجود محدوديت براي آنها اعتبار بالايي را مي‌طلبند و لازم است از تكنيك توليد نشاء در راستاي توليد متناسب استفاده شود.
وي ادامه مي‌دهد: روش‌هاي علمي و عملي توليد نشاء استاندارد نيازمند اين است كه از سيستم‌هاي توليد نشاء استفاده شود و همين‌طور سازه‌ها و تجهيزات مورد نياز تعريف شوند.
از اين‌رو براي مديريت توليد نشاء در كشور در زير مجموعه وزارت جهاد كشاورزي ستاد نشاء تشكيل شده و به تبع آن كميته فني نشاء نيز در استان‌ها شروع به كار كرده است. مسائل و مشكلات توليد نشاء در اين كميته‌ها مورد بررسي قرار مي‌گيرد.

**ويژگي‌ها
مدير امور باغباني سازمان جهاد كشاورزي استان با اشاره به اين‌كه از نظر اقتصاد مقاومتي كشت نشاء مزاياي زيادي دارد؛ از جمله اين‌كه در كشت نشاء ميزان بذر كمتري را نسبت به كشت مستقيم در مزرعه استفاده مي‌كنيم، مي‌گويد: از طريق اين كشت مي‌توان تاريخ كشت را مديريت كرد به گونه‌اي كه در شرايط جوي نامساعد اين بذور در داخل گلخانه پرورش مي‌يابند و پس از مساعد شدن شرايط به زمين كاشت انتقال مي‌يابند.
از طرف ديگر كشت نشاء امكان كنترل بهتر شرايط محيط را در مراحل اوليه توليد و كشت فراهم مي‌كند و مي‌توان آفات و بيماري‌ها را نيز به صورت منظمي كنترل كرد.
وي با بيان اين‌كه در كشت نشاءها مي‌توان گياهان قوي‌تر را انتخاب كرد، مي‌افزايد: در واقع زمينه انتخاب گياه سالم فراهم شد.
در كشت مستقيم وقتي بذور در مزرعه كاشته مي‌شوند، بعد از كمي رشد، آنهايي را كه با هم فاصله كمي دارند به مكان‌هاي بهتري منتقل مي‌كنند تا مانع رشد هم نشوند اما در كشت نشاء فاصله مستقيما بادستگاه تنظيم مي‌شود.
اوجاقلو ادامه مي‌دهد: در كشت نشاء دوره رشد گياه در خارج از محيط گلخانه به نسبت زمين اصلي كم مي‌شود. پس مي‌توانيم از ماشين‌آلات براي كشت در زمين اصلي استفاده كنيم.
در مراحل اوليه كشت نيز كه نشاء در داخل گلخانه است با تغذيه مناسب محصول راندمان نيز افزايش مي‌يابد. در نتيجه هزينه‌هاي توليد باعث كاهش قيمت نهايي محصول هنگام خريد مصرف‌كننده مي‌شود.
به همين دليل محصول ارزش بالايي داشته و نياز بازار را در موعد مقرر پاسخ مي‌دهد. در اين وادي متخصصان بخش كشاورزي نيز مي‌توانند در تهيه و تأمين نشاء سالم عاري از آفات و بيماري وارد عمل شوند و به نوعي فرصت اشتغال نيز ايجاد شود.

**اهداف 5 سال آينده
ذرت، چغندر قند، پنبه، سبزي و صيفي‌جات، هندوانه، خربزه، گوجه‌فرنگي و خيار در 5 سال آينده جزو اهداف وزارت جهاد كشاورزي از طريق كشت نشاء است. اوجاقلو در اين باره مي‌گويد: ارائه تسهيلات مناسب به علاقه‌مندان و فعالان حوزه كشت نشاء از سياست‌ها و برنامه‌هاي اولويت‌دار حوزه كشاورزي است.
در اين راستا پس از تاييد طرح افراد مي‌توانند از تسهيلات سرمايه درگردش تا 80 درصد هزينه مورد نياز با بهره 15 درصد برخوردار شوند. داشتن آب و زمين مناسب يكي از شرايط مورد نياز براي افرادي است كه در فكر راه‌اندازي بانك نشاء هستند.

**مشكلات
اوجاقلو ادامه مي‌دهد: متاسفانه براي دريافت اين تسهيلات افراد بايد وثيقه ملكي مورد نظر بانك را تهيه كنند كه اين بسياري از افراد را دچار مشكل مي‌كند.
وي اضافه كرد: بانك وثيقه‌اي با ميزان وام درخواستي مورد نظر از افراد طلب مي‌كند كه تهيه آن خارج از توان است. با اين‌كه جهاد كشاورزي در اين حوزه نمي‌تواند اقدامي كند اما طبق تصويب مجلس شوراي اسلامي براي مورد قبول واقع شدن ملك پروژه‌ها به عنوان وثيقه بانك بايد پروژه را به عنوان وثيقه بپذيرد.

**اشتغال‌زايي
اوجاقلو با اشاره به اين‌كه در گلخانه به ازاي هر هكتار حدود 50 نفر به صورت مستقيم وارد عرصه اشتغال مي‌شوند، مي‌افزايد: از اين‌رو به نظر مي‌رسد در بانك‌هاي نشاء نيز نزديك به 80 نفر مشغول به كار شوند.
وي توضيح داد: در زمينه بانك نشاء، توليد‌كننده به جهاد كشاورزي مراجعه و درخواست خود را اعلام مي‌كند. در اين ميان كشاورزان به توليدكننده مراجعه مي‌كنند و به آنها درخواست پرورش بذر خودشان را مي‌دهند.

** كيفيت بالاي نشاء‌هاي توليدي در استان
مدير امور باغباني سازمان جهاد كشاورزي در مقايسه وضعيت زنجان با ساير استان‌ها مي‌گويد: با اين‌كه نشاء‌هاي توليد شده در استان از كيفيت خوبي برخوردار هستند اما فعاليت اين حوزه در كشاورزي نو پا بوده و در اين ميان استان زنجان نسبت به ساير استان‌هاي مشابه چندان پيشرو عمل نكرده است.
اما مدتي است كه بيش از گذشته فعاليت‌هاي اين حوزه را به طور جدي پيگيري مي‌كند.
اوجاقلو مي‌گويد: استان‌هايي چون قزوين و كرج فعاليت‌هاي طولاني در اين زمينه داشته‌اند. هر چند توليد نشاء به صورت سنتي در استان ما نيز سابقه ديرينه دارد اما در كشت صنعتي تازه وارد محسوب مي‌شويم.
وي اظهار مي‌كند: امسال نزديك به 12 ميليون و 500 هزار نشاء در استان توليد شده است.

**بانك نشاء در زنجان
در استان زنجان يك بانك نشاء در شهرستان ابهر و بانك ديگر نيز در شهرستان زنجان راه‌اندازي شده است.
مدير امور باغباني سازمان جهاد كشاورزي در اين باره مي‌گويد: مجموع اين دو بانك 13 هزار مترمربع از زمين‌هاي زراعي را شامل مي‌شوند، گرچه نياز استان بيش از مقدار عنوان شده درباره بانك نشاء است. بنابراين اين مقدار بايد تا 35 هزار مترمربع افزايش يابد.
«بهنام اوجاقلو» با بيان اين‌كه به نظر مي‌رسد با اين روش بيش از يك ميليون مترمكعب در مصرف آب صرفه‌جويي خواهد شد تصريح مي‌كند: در بانك‌هاي نشاء استان گوجه‌فرنكي، لوبيا، ذرت، هندوانه و خربزه توليد مي‌شود.
3216/6085
دريافت كننده: سجاد كريمي** انتشار دهنده: رويا رفيعي