تشريح معماري پيوسته و با هويت ايران از زبان سيد اكبر حلي معمار هنرمند كاشاني در لندن

به گزارش ايرنا، سيد اكبر حلي معمار مرمت كار بناهاي تاريخي در اين نشست كه در محل رزيدانس سفارت جمهوري اسلامي ايران برگزار شد، ضمن گذري بر تاريخ معماري در ايران، ثبات و سكون، تعادل و توازن، حرمت و حجاب، خلوص فضايي و نظم و هماهنگي را وجوه مشترك در اصول معماري ايراني و اسلامي برشمرد.
وي همچنين عشق، خيرمندي و وجدان كاري را از جمله ارزش‌هاي معماري قديم دانست كه به گفته او در حال حاضر متاسفانه كم‌رنگ شده است.
سيد اكبر حلي همچنين با اشاره به وجود آشفتگي و سردرگمي در معماري معاصر در ايران، گفت: خوشبختانه موج جديدي براي بازيابي ارزش‌هاي معماري قديم در حال حاضر بوجود آمده كه در حال فراگير شدن است.
وي در اين خصوص به تلاش‌هاي صورت گرفته در دوران رياست جمهوري مرحوم هاشمي رفسنجاني براي حفظ آثار معماري ارزشمند ايران خصوصاً در كاشان اشاره كرد و گفت: اين جريان سبب شد كه بسياري از اين آثار محفوظ مانده و شماري از آن‌هايي كه كاملا در معرض نابودي قرار داشتند، نجات يابند.
سيد اكبر حلي مرمت و بازسازي خانه‌هاي تاريخي طباطبايي‌ها، عباسيان و عامري‌ها در كاشان را از جمله كارهاي ماندگار صورت گرفته براي حفظ اين آثار ارزشمند ياد كرد.
وي بيان داشت در حال حاضر بسياري از افراد از جمله ايرانيان خارج كشور به اين نهضت حفظ آثار ارزشمند معماري قديم ايران پيوسته اند.
سيد اكبر حلي همچنين به پرسش‌هاي حاضران در اين جمع در ارتباط با مرمت آثار ارزشمند قديمي پاسخ داد.
در همين ارتباط حميد بعيدي نژاد سفير جمهوري اسلامي ايران در انگليس شامگاه پنجشنبه يادداشتي در اين خصوص در صفحه تلگرامش منتشر كرد كه جالب ‌توجه است: 'بنده شخصاً كاشان را اتفاقي كشف كردم. در ايام تعطيل تابستاني اگر در تهران زندگي مي‌كنيد و خواسته باشيد يك تعطيلي كوتاه داشته باشيد كاشان مي‌تواند موقعيت خوبي باشد چون از تهران تا قم و از قم تا كاشان اتوبان مستقيم و راحتي است كه در حدود كمتر از سه ساعت از منزل خودتان به كاشان مي‌رسيد. معمولاً باآنكه قصد داريم صبح زودتر حركت كنيم اما تا خانواده آماده شوند و حركت كنيد ساعت حدود هشت صبح وارد يكي از بزرگراه‌هاي اصلي مي‌شويد و مي‌توان حدس زد كه ساعت حدود يازده‌تا يازده و نيم به شهر كاشان وارد مي‌شويد. ساعت يازده و نيم يعني نزديك ظهر گرم‌ترين ساعات كوير است و آن‌قدر گرم مي‌شود كه حتي كولرهاي ماشين هم‌توان خود را از دست مي‌دهند و گرما از زمين و هوا مي‌بارد. جالب است كه در سنت كوير و به دليل همين گرما شهر در ساعات ظهر خلوت است و خيابان‌ها خالي از جمعيت. و در اين گرما شما كه اكثر مغازه‌ها را هم‌بسته مي‌يابيد و اعضاي كوچك‌تر خانواده هم كم‌كم زبان اعتراض مي‌گشايند كه چرا در تابستان اينجا براي تعطيلات آمده‌ايم، بهترين محلي را كه شما به دنبال آن مي‌گرديد رستوراني است كه بتوانيد ضمن دور شدن از گرما و پناه بردن به هواي خنك استراحتي كنيد و ناهار صرف كنيد. و در اين گشتن به دنبال يك رستوران است كه اگر شانس هم با شما يار باشد به رستوراني كه قبلاً خانه تاريخي بوده است وارد مي‌شويد.
با وارد شدن به فضاي تاريخي رستوران با آن هواي مطبوع خنك آن، يك‌باره شما از آن محيط گرم كويري به دنياي خيال‌انگيز تاريخ و هنر عروج مي‌كنيد. معماري و هنر قديم ايران با آن موزاييك‌ها و كاشي‌هاي رنگي و شيشه‌ها و پنجره‌هاي چوبي و قوس‌ها و هلالي‌هاي آن شمارا به دنياي هزار و يك‌شب مي‌برد.
چنان با آن رستوران انس مي‌گيريد كه انگار اين همان‌جايي است كه به دنبال آن بوده‌ايد. وقتي از پله‌هاي تيز سردابي كه الآن خود اتاق زيبايي براي صرف غذا تبديل‌شده است پايين مي‌رويد، آن‌وقت است كه خلاقيت معماري كوير را تحسين مي‌كنيد كه چطور با تعبيه بادگير جريان هواي خنكي را به سمت سطح پايين‌تر از زمين ايجاد مي‌نمايد كه نياز به كولر و خنك‌كننده ندارد.
حالا بعد از صرف غذا اگر كنجكاو باشيد خيلي سريع آدرس خانه‌هاي تاريخي را پيدا مي‌كنيد و بعد از استراحت و با خنك شدن هوا، تنها چيزي كه شمارا به بيرون ترغيب مي‌كند بازديد از خانه‌هاي تاريخي در بافت قديم شهر است.
با ورود به خانه‌هاي تاريخي اوج زيبايي معماري شهر كاشان را مي‌بينيد و آن را تحسين مي‌كنيد. و اگر در مورد تاريخ اين خانه‌ها كنجكاو باشيد خيلي زود به اسم استاد معمار سيد اكبر حلي مي‌رسيد، بازمانده نسل معماران بزرگ كاشان كه نام وي با بازسازي خانه‌هاي كاشان عجين شده است.
تا سال 1373 چيزي به نام بازسازي خانه‌هاي تاريخي وجود خارجي نداشت و اين خانه‌هاي تاريخي كه سال‌ها پيش‌ازاين خانه بزرگان كاشان بودند، مدت‌ها به شكل خانه جمعي كارگران فصلي درآمده بودند و پس از چند سال حتي براي اين كار هم كارآيي نداشتند و لذا يكي يكي به صورت مخروبه در مي آمدند و خون به دل معماران كهن شهر مي‌كردند.
اما در اين سال مهندس محلولي وزير وقت معادن و فلزات كه خود اهل و دوستدار فرهنگ كاشان بود از مرحوم آيت‌الله هاشمي رفسنجاني براي بازديد شهر دعوت مي‌كنند و نظر ايشان را به يكي از همين خانه‌هاي تاريخي تخريب‌شده جلب مي‌كنند. وقتي آيت‌الله هاشمي رفسنجاني حسرت خود را از اين واقعه تلخ ابراز مي‌كنند، ايشان مي‌فرمايند اين تنها نمونه‌اي از خانه‌هاي تاريخي كاشان است كه تخريب‌شده اما ده‌ها نمونه از اين خانه‌هاي تاريخي هستند كه همين الآن در حال تخريب هستند و كسي به فكر آنها نيست كه خانه تاريخي طباطبايي‌ها يكي از آن‌هاست. آيت‌الله با تأملي مي‌فرمايند اگر كسي پيدا شود كه ظرف ده ماه اين خانه را كه تنها حدود بيست درصد از آن باقيمانده و تقريبا در آستانه تخريب كامل قرار دارد بازسازي نمايد من قول مي‌دهم بودجه‌اي از دولت براي حمايت از بازسازي خانه‌هاي تاريخي كاشان اختصاص دهم. و آنجا سيد اكبر حلي ايستاده بود، معماري بزرگ كه نه‌تنها با عشق و فداكاري خانه طباطبايي‌ها را در همان زمان بازسازي كرد بلكه با اين كار توانست با جلب حمايت آيت‌الله خانه‌هاي تاريخي بزرگ ديگري را از تباهي و تخريب نجات دهد.
خداوند آيت‌الله هاشمي رفسنجاني را رحمت كند كه نشان دادند چگونه تصميم ساده‌ي يك سياستمدار و مدير عالي مي‌تواند تأثيراتي مهم در تاريخ هنر و فرهنگ كشور داشته باشد.
استاد سيد اكبر حلي خدمت بزرگي به فرهنگ و هنر ايران‌زمين كرده است و حركتي كه او با دستان خالي و با تلاش و سخت‌كوشي آغاز كرد امروز به يك نهضت مهم اجتماعي و فرهنگي تبديل‌شده است. او با حمايت از مسئولين توانست چهره‌ي كاشان را تغيير دهد و نسل امروز كاشان را به گذشته خود متصل نمايد و اين فرصت را براي گردشگران داخلي و خارجي فراهم نمود كه با معماري ايران آشنا شوند.
با اين پيشينه ما استاد حلي را به شهر لندن دعوت كرديم تا ايشان علاوه بر ايرانيان، علاقه‌مندان خارجي هنر و معماري ايران را نيز با اين نهضت عميق فرهنگي آشنا نمايد. در دو جلسه‌اي كه ايشان با علاقه‌مندان انگليسي و ايراني هنر و معماري ايران داشتند همه بدون ترديد شيفته شخصيت و ذوق هنري و معماري وي شدند و خدمات بزرگ هنري و معماري ايشان را ستودند. ضمن آرزوي طول عمر، موفقيت ايشان را در تداوم اين حركت اصيل فرهنگي در ميان نسل جوان كشورمان را خواستارم.
اروپام**4**1552/انتشاردهنده: قاسم شريعتي