بازگشت قدرتمندانه تولید نفت ایران به پیش از تحریم ها

به گزارش گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا، در چند روز گذشته بسیاری از رسانه های جهان با ابراز شگفتی از افزایش توان تولید صنعت نفت كشورمان خبر دادند.
به باور مقام ها و كارشناسان داخلی و خارجی، صنعت نفت ایران بیشترین سود را از توافق هسته ای و رفع تحریم ها كسب كرد. در حالی كه پیش از تحریم میزان تولید نفت ما نزدیك به 4 میلیون و صادرات آن حدود 2.5 میلیون بشكه در روز بود. به علت تحریم ها تولید نفت ایران به حدود 2.5 میلیون بشكه رسید. از طرف دیگر صادرات ایران نیز به یك میلیون بشكه در روز رسید كه به تدریج در حال كاهش بود و در برخی دوره ها به كمتر از این میزان هم نیز رسید.
نكته ناگوارتر برای صنعت نفت كشورمان از دست رفتن جایگاه ایران در بازار جهانی انرژی و نفت بود. بسیاری از مشتریان ایران به علت تحریم ها جرات معامله با ایران را نداشتند و بتدریج برخی مشتریان دایمی و سنتی ایران كه تا پیش از این ساختارهای خود را بر پایه ویژگی های نفتی ایران بنا كرده بودند به سمت دیگر تولیدكنندگان سوق پیدا كردند. این مساله چالش بزرگتری بود كه به تدریج حل شد.

**روند آرام و افزایشی تولید نفت
بسیاری از كارشناسان بین المللی بازار نفت قبل از توافق هسته ای، بازیابی توان پیشین صنعت نفت ایران را سخت و زمانبر ارزیابی می كردند. برخی حتی زمان مورد نیاز این صنعت برای رسیدن به سطح پیش از تحریم ها را سه تا پنج سال می دانستند اما آمارهای داخلی و بین المللی حكایت از آن دارد كه ایران توانسته است این مسیر دشوار را یكساله طی كند.
تارنمای «اویل پرایس» اخیرا در گزارشی از روند آرام افزایش تولید نفت ایران خبر داد و نوشت: مهمترین دلیلی كه سال گذشته به كاهش قیمت جهانی نفت دامن می زد نگرانی ها از افزایش توان تولید و صادرات نفت ایران بود. تحریم ها باعث شده بود تا ایران مشتریان خود را از دست دهد. هنگامی كه با توافق هسته ای بخشی از فشارها كاسته شد ایران خود را برای افزایش ناگهانی تولید آماده كرد. همین موضوع باعث هراس و سقوط قیمت نفت شد.
كارشناسان پیش از این تصور می كردند كه سال ها طول می كشد تا ایران بتواند ظرفیت های خود را بازسازی كند و به سطح پیش از تحریم ها برساند اما همه این تحلیل ها اشتباه بودند.
با توجه به نمودارها و آمارهای اعلام شده ایران تقریبا پس از یك سال از تحریم ها توانست میزان تولید را به سطح پیش از تحریم ها نزدیك كند. در ژانویه 2011 (دی ماه 1389) تولید روزانه نفت ایران نزدیك به 3.8 میلیون بشكه بود كه با تشدید تحریم ها به تدریج رو به كاهش نهاد.
از نیمه دوم سال 2012 به بعد به ویژه در نخستین ماه های سال 2013 تولید به كمتر از 2.5 میلیون بشكه در روز رسید. روند پایین تولید نفت ایران تا پیش از اجرای توافق هسته ای میان ایران و كشورها 1+5 (ژانویه 2016) در سطح كمتر از 3 میلیون بشكه در نوسان بود. از آن زمان تاكنون در دوره ای كمتر از یك سال تولید نفت ایران نزدیك به یك میلیون بشكه افزایش یافت. تارنمای «اویل پرایس» تولید كنونی نفت را نزدیك به 3.8 میلیون بشكه در روز اعلام كرد.
به نوشته این تارنما، ایران در اجرای برنامه های پس از تحریم موفق عمل كرد و به سطح مورد نظرش رسید. تحلیلگران بر این باورند ایران نمی خواهد بیش از این تولید خود را افزایش دهد زیرا این منطقی نیست كه با افزایش عرضه نفت به بازار، در قیمت ها تنش ایجاد شود. افزون براین در این حالت توافق ایجاد شده در میان تولیدكنندگان داخل و خارج اوپك هم تضعیف می شود.
این تارنما پیش بینی كرد ایران در تلاش است تا سال 2021 تولید نفت خود را به 4.8 میلیون بشكه در روز برساند تا درآمد سالانه 70 میلیارد دلاری را كسب كند.

**جهشی صادرات به اروپا و آسیا
اتخاذ برخی سیاست ها باعث شد كه نگرانی از جلب مشتری به زودی جای خود را به خوش بینی به آینده بدهد. در طی دوره یك ساله پس از اجرای برجام، روند افزایش صادرات هم شتاب فزاینده ای پیدا كرد.بررسی میزان صادرات نفت كشورمان گویای این نكته است كه كشورهای آسیایی و اروپایی برای خرید نفت از ایران رقابت می كنند.
«بلومبرگ» چند روز پیش نوشت میزان نفتی كه كشورهای اروپایی در روزهای ماه گذشته میلادی از ایران خریداری كرده اند در پنج سال اخیر بی سابقه بوده است. براین اساس در ماه ژانویه 2017 روزانه بیشتر از 600 هزار بشكه نفت ایران به اروپا صادر می شد.
خبرگزاری رویترز هم روز 27 ژانویه در گزارشی نوشت: از زمان توافق هسته ای و برداشته شدن تحریم ها علیه ایران صادرات نفت به بیشترین میزان خود رسید. علاوه بر این صادرات نفت ایران در ماه فوریه میلادی هم افزایش تدریجی و آرامی خواهد داشت.
«اویل پرایس» نیز همان روز نوشت: صادرات نفت و میعانات گازی ایران در ماه فوریه به بیشتر از 2.2 میلیون بشكه در روز خواهد رسید. یكی از دلایل این موضوع بارگیری محوله ها به مقصد اندونزی بوده است. صادرات ایران در سپتامبر گذشته به 2.6 میلیون بشكه در روز رسید كه بیشترین میزان در دوره پس از توافق هسته ای بود. صادرات نفت ایران از مارس تا دسامبر 2016 به طور میانگین روزانه 2.57 بود كه در ماه دسامبر به 2.83 میلیون بشكه در روز هم رسید.
تارنمای «هلنیك شیپینگ» كه در حوزه بازار نفت فعال است روز 26 ژانویه اعلام كرد در ماه گذشته صادرات روزانه نفت خام ایران به اروپا 767 هزار بشكه بود كه به میزان صادرات پیش از تحریم ها نزدیك شده است. ایران به عنوان سومین تولیدكننده بزرگ اوپك، صادرات به اروپا را در ماه دسامبر 10 درصد افزایش داد. تركیه و ایتالیا روزانه هركدام حدود190 و اسپانیا و یونان هم 97 هزار بشكه از ایران وارد كردند. ایران پیش از تحریم ها و در سال های 2011 و 2012 روزانه 800 هزار بشكه نفت به اروپا صادر می كرد.
اكنون مهمترین خریداران نفت ایران در قاره سبز، شركت‌های توتال فرانسه، ساراس ایتالیا، هلنیك پترولیوم یونان، لوك اویل روسیه، سپسای اسپانیا، انی ایتالیا و تاپراش تركیه هستند كه قراردادهای بلندمدتی را با ایران امضا كرده اند. به تازگی هلند نیز از بارگیری نخستین محموله نفتی خود از ایران خبر داد.
كشورهای آسیایی نیز از جمله مشتریان همیشگی ایران بوده اند. رویترز اعلام كرد در ماه دسامبر 2016 صادرات نفت ایران به چهار كشور چین، هند، كره جنوبی و ژاپن نسبت به سال گذشته بیشتر از 2 برابر افزایش داشت. برپایه آمار پس از تحریم ها صادرات نفت ایران به كره جنوبی 7 برابر و به هند بیش از 3 برابر شده است.
این كشورهای آسیایی در آخرین ماه سال گذشته میلادی روزانه 1.89 میلیون بشكه نفت از ایران دریافت كرده اند. میانگین صادرات نفت ایران به این چهار كشور آسیایی در سال گذشته روزانه 1.63 میلیون بشكه بود.
با توجه به آماری كه بتازگی اوپك منتشر كرده است تاحدودی ثبات به بازار نفت بازگشته است. بیشتر از یك ماه است كه پس از توافق كشورهای عضو و غیرعضو اوپك برای رعایت سقف تولید، قیمت نفت خام به كانال 50 دلاری رسیده است و با توجه به رعایت نسبی توافق ها به نظر نمی رسید مشكل جدی برای این بازار اتفاق بیافتد. كشورهای عضو و تحلیلگران از قیمت 65 دلاری هر بشكه نفت حمایت می كنند زیرا در این حالت كشورها تولید خود را افزایش نمی دهند و تولید نفت غیرمتعارف همچون «شیل» هم مقرون به صرفه نخواهد بود.
كارشناسان رسیدن قیمت ها به سطح چند سال قبل یعنی بیشتر از 90 دلار را در آینده غیرممكن می دانند. درصورتی كه در این بازار تنش سیاسی یا اقتصادی مهمی رخ ندهد و هماهنگی و همكاری تولیدكنندگان محكم تر شود این احتمال وجود دارد كه قیمت ها با سرعتی اندك افزایش یابد و به سطح دلخواه تولیدكنندگان نزدیك شود.
پژوهشم**9130 **1601**تحلیلگر: حسین عباسی نسب** انتشاردهنده : شهناز حسنی