سرشاخه هاي نيشكر به مذاق دام هاي ايراني خوش آمد

رئيس موسسه تحقيقات علوم دامي كشور كه با ارائه طرح توليد خوراك دام از سرشاخه نيشكر فرآوري شده در سي امين جشنواره بين المللي خوارزمي موفق به كسب رتبه دوم پژوهش هاي كاربردي از گروه تخصصي كشاورزي و منابع طبيعي شد درباره جزييات اين طرح تحقيقاتي با خبرنگار علمي ايرنا به گفت و گو نشست.
دكتر مرتضي رضايي كه به اتفاق ابوالفضل عباسي، مجتبي زاهدي فر و اسحاق كرد نژاد از 10 سال قبل تاكنون به فعاليت تحقيقاتي روي توليد خوراك دام از سرشاخه نيشكر فرآوري شده پرداخته است، اظهاركرد: ايران يك كشور خشك و نيمه خشك با بارش هاي آسماني بسيار اندك و منابع آبي بسيار محدود است، در نتيجه توليد علوفه موردنياز دام هميشه با مشكلاتي روبه رو بوده و در مواردي افزايش قيمت هاي آنچناني درپي داشته است.
وي افزود: خشكسالي همچنين مي تواند موجب گرفتاري هايي براي دامدارها و افزايش قيمت محصولات دامي مثل شير، گوشت و تخم مرغ شود و اين كمبود مواد خوراكي درحالي است كه ظرفيت توليد خوراك دام در كشور وجود دارد.
رضايي حجم پسماندهاي كشاورزي در كشور را حدود 20 ميليون تن در سال ذكر كرد و گفت: پسماند محصولاتي مانند گندم و جو به صورت كاه باقي مي ماند كه يا استفاده نمي شود يا مورد استفاده بهينه در تغذيه دام قرار نمي گيرد.
وي يادآور شد: بقاياي نيشكر شامل سرشاخه، پيت و باگاس و ملاس نيز يكي از پسماندهاي كشاورزي است كه بخش قابل توجهي از محصول اصلي نيشكر را در برمي گيرد.
رئيس موسسه تحقيقات علوم دامي كشور ادامه داد: سرشاخه، حدود 25 درصد از كل توليد زراعت نيشكر را شامل مي شود كه در زمان برداشت ساقه اين گياه در مزرعه باقي مي ماند و معمولا براي عمليات زراعي ايجاد مزاحمت مي كند كه در بسياري مناطق نيشكركاري براي رفع اين مزاحمت، سرشاخه ها را آتش مي زنند؛ هرچند اين كار در سال هاي اخير از طرف سازمان هاي حمايت كننده محيط زيست مورد انتقاد قرار گرفته است.
به گفته وي سرشاخه نيشكر داراي ارزش غذايي مناسبي بوده به نحوي كه پروتئين خام و انرژي زايي آن نسبت به كاه غلات بالاتر است و مي توان آن را در رديف علوفه هاي متوسط طبقه بندي كرد.
رضايي مساحت نيشكركاري در ايران را حدود 100هزار تا 120 هزار هكتار ذكر كرد و گفت: هنگام برداشت محصول در مزرعه و توليد شكر در كارخانه، همه قسمت ها به جز ساقه نيشكر بدون استفاده روي زمين مي ماند و از چرخه مصرف خارج مي شود.
وي ادامه داد: هم اكنون حدود 20 هزار هكتار از زمين هاي كشت نيشكر در استان خوزستان با استفاده از هاروستر برداشت مي شود كه هنگام برداشت، سرشاخه و برگ گياه بر روي زمين انباشته شده و به كمك بيلر قابل برداشت است.
رضايي با استناد به آمار و اطلاعات موجود گفت: در خوزستان، امكان برداشت هشت تن در هكتار سرشاخه نيشكر به وسيله بيلر امكان پذير بوده و در مجموع اكنون امكان برداشت 160 هزار تن از اين ماده غذايي با ارزش در سال ميسر است.
وي با بيان اينكه در صورت فرآوري سرشاخه نيشكر به وسيله مواد آلي و شيميايي، ارزش غذايي آن افزايش مي يابد، بيان داشت: در اين صورت مقدار پروتئين خام از مقدار 5.4 درصد به 7.98 (در مجموع حدود 48 درصد افزايش) و انرژي قابل متابوبيسم از 1.7 به 1.88 مگاكالري در كيلوگرم (در مجموع 11 درصد افزايش) ارتقا مي يابد.
اين پژوهشگر به تلاش 10 ساله خود و همكارانش در اين طرح تحقيقاتي و ثبت دانش فني آن به صورت اختراع اشاره كرد و گفت: نوآوري اين طرح مربوط به روش برداشت و استفاده از محصول و همچنين طراحي خط توليد صنعتي تبديل اين ضايعات به خوراك دام قابل قبول براي نشخوار كننده است.
وي ادامه داد: در اين طرح تحقيقاتي، نزديك به 10 سال روي انواع دام در شرايط فيزيولوژيك مختلف كار كرديم و اثرات تغذيه اي محصول را روي دام سبك و سنگين مثل گوسفند و بز، گاوميش و گاو بررسي كرديم كه نه تنها اثرات منفي نداشت بلكه براي دام ها بسيار خوش خوراك بوده و مي تواند به عنوان بخشي از علوفه جيره دام ها قرار گرفته و هزينه توليد را به ميزان زيادي پايين آورد.
به گفته رضايي، شركت جهاد نصر به عنوان خريدار و سرمايه دار وارد اين طرح شده و با انتقال دانش فني به اين شركت، گام نخست پروژه با راه اندازي يك واحد توليد خوراك دام با ظرفيت 40 هزار تن در سال در مركز تحقيقات صفي آباد دزفول رقم خورده است و محصول توليد شده در واحدهاي دامداري مختلف به مصرف دام مي رسد.
وي افزود: گام بعدي طرح نيز براي احداث يك واحد 100 هزار تني در حال انجام است و همين روزها به اتمام مي رسد.
علمي**1055**1440
خبرنگار : زينب كارگر ** انتشار دهنده: عبدالحميد راجي