شتاب روند تخريب قنات ها در شهر سبزوار

رها كردن فاضلاب ساختمان ها در قنات ها از جمله مشكلاتي است كه نشست زمين، بليعده شدن ساختمان ها و در نهايت فاجعه جاني و مالي احتمالي را در پي دارد و از تهديداتي است كه شهر سبزوار با آن دست و پنجه نرم مي كندو در اين راستا بايد رديابي مسير آسيب ديدگي قنات ها، حفاظت، لايروبي و مرمت قنات هايي كه از ناحيه ساخت و ساز هاي شهري آسيب ديده اند، در دستور كار قرار گيرد.
مدير عامل سازمان نوسازي و بهسازي سبزوار در اين به خبرنگار ايرنا گفت: حدود 300 هكتار از هسته مركزي اين شهر به طور مستقيم و غير مستقيم تحت تاثير اثرات مخرب زير سطحي قنات ها قرار دارد.
مهدي برزويي افزود: منطقه در معرض خطر،‌ شامل بافت فرهنگي، اقتصادي و كانون رفت و آمد مردم مي شود كه آثار تاريخي ارزشمندي چون مسجد جامع، مسجد پامنار، بازار اصلي، يازده كاروانسرا و تيمچه، خانه هاي تاريخي، مدرسه فخريه و حمام قيصريه در آن قرار دارند.
وي ادامه داد: وجود اين بناها در مركز شهر حساسيت و ضرورت جلوگيري از بحران هاي زير سطح شهر را افزايش داده است.
برزويي تصريح كرد: تعدادي از قنات ها داراي روان آب، بخشي آغشته به فاضلاب و قسمتي هايي نيز متروك شده است كه عملكرد تخريبي آب در اين قنات ها و از طرفي انباشت ساختمان ها، معابر و تاسيسات شهري بر روي آنها از يك فرآيند تخريبي رو به رشد و غير قابل پيش بيني در حال و آينده خبر مي دهد.
مدير عامل سازمان نوسازي و بهسازي سبزوار افزود: حادثه سال 88 (كه در پي آن مركز شهر سبزوار دهن باز كرد و يك جوان موتور سوار را بلعيد)، فرو رفتگي ها، ايجاد حفره هاي عميق، بيرون زدن آب، نشست زمين و تخريب بناهاي تاريخي نمونه هايي از خسارات مالي و جاني ناشي از قنات هاي اين شهر است.
برزويي ادامه داد: تاكنون نشستهاي فراواني با دستگاه هاي جهاد كشاورزي، آب و فاضلاب، شهرداري، مالكين قنوات، فرمانداري و دستگاه قضائي برگزار شده ولي به دليل نبود پيوستگي و هماهنگي نتيجه گيري نهايي براي حل مسئله انجام نشده است.
وي گفت: بحران قنات ها فقط وجود حفره و كانال زير سطح شهر نيست بلكه ساخت و سازهاي بدون برنامه باعث آسيب ديدگي مسير قنات ها شده و آب موجود از مسير طبيعي خود خارج شده است.
برزويي گفت: اين آب در فضاي زير شهر توزيع شده است به گونه اي كه در عمق هشت متري مركز شهر حجم قابل توجهي از آب وجود دارد.
او با تاكيد بر اينكه بحران قنات هاي شهر سبزوار به مثابه يك بمب ساعتي مهيب است، گفت: اين آب هر لحظه فعاليت تخريبي خود را ادامه مي دهد و ناگهان به صورت يك حادثه رخ نشان مي دهد.
او تاكيد كرد: فضاي زيرين شهر سبزوار هر لحظه در حال خالي شدن است كه در نهايت به لايه مختصر مي رسد كه با يك فشار جزئي زمين فرو مي ريزد .
برزويي با بيان اينكه موضوع بحران قنات ها بحثي نيست كه به سادگي بتوان از كنار آن گذشت، تاكيد كرد: مسئولان دستگاه هاي مختلف از ورود به اين موضوع شانه خالي مي كنند و اين در حالي است كه خطر انفجار اين بمب ساعتي هر لحظه نزديك تر مي شود.
برزويي گفت: بايد ستادي از تمامي بخش هاي دولتي، عمومي و خصوصي مرتبط به اين موضوع با محوريت فرمانداري تشكيل شود تا در اين ستاد اقداماتي از جمله شناسايي و مطالعه دقيق و جامع، طراحي برنامه و اجراي راه هاي مقابله با بحران، ترميم و اصلاح شرايط و پيگيري مستمر موضوع در دستور كار قرار گيرد.
معاون عمراني فرمانداري سبزوار نيز به خبرنگار ايرنا گفت: بررسي وضعيت فعلي قنات ها در حوزه وزارت نيرو و در شهرستان ها به عهده اداره امور منابع آب است اما مطالعه قنات در زير سطح سبزوار از اولويت ها و ضرورت هاي اوليه است كه بايد توسط ستاد بحران تامين اعتبار شود.
حسن شاد افزود: مرحله نخست ساماندهي قنات هاي سبزوار كه شناسايي و مطالعات اوليه است، پنج ميليارد ريال اعتبار نياز دارد كه تامين آن به صورت مرحله اي در دستور كار قرار گرفته است.
وي ادامه داد: مشكل بالا آمدن آب هاي زير زميني فقط مربوط به قنات ها نيست بلكه فرسودگي شبكه آب و فاضلاب نيز باعث سرگرداني آب در زير بافت شد و اين 2 عامل سبب شد تا ميزان آب سرگردان در هسته مركزي شهر تبديل به يك دغدغه شود.
معاون فرماندار گفت: بخش هايي از شهر به ويژه قسمت شمال شرق با مشكل جدي بالا آمدن آب مواجه است كه براي جلوگيري از نشست زمين در اين منطقه مجوز برداشت آب و استفاده آن در فضاي سبز مطرح و به تصويب رسيد.
او افزود: شركت آب و فاضلاب بايد نسبت به اصلاح و تكميل شبكه آب اقدام كند و همچنين نسبت به شناسايي و اتصال فاضلاب خانگي شهرونداني كه به اگو متصل نيستند اقدام و شرايط را براي اتصال اين ساختمان ها به اگوي شهري آماده كند.
شاد يادآور شد: تصفيه خانه فعلي جوابگوي جمعيت شهري سبزوار نيست و بايد براي اجراي هر چه سريعتر تصفيه خانه دوم اقدام شود.
رئيس سازمان نظام مهندسي سبزوار نيز در اين باره به خبرنگار ايرنا گفت: ساخت و سازهاي شهري يكي از عوامل تاثير گذار در مسدود شدن ديواره قنات ها است كه اين امر منجر به پس زدن آب آنها شده است.
حسين بخشي افزود: آب حاصل از قنات ها كه يك فرصت ويژه براي شهرستان تلقي مي شد امروز تبديل به يك تهديد جدي شده است كه اين امر نيازمند توجه دستگاه هاي ذيربط است.
وي ادامه داد: تاكنون در نشستهاي مختلفي در فرمانداري مطرح شده كه بايد اقدامات اساسي براي آب هاي سطحي رها شده در لايه هاي زيرين شهر انجام شود زيرا حجم اين آب در نوسان است و هر روز بر شدت آن افزوده مي شود.
مدير جهاد كشاورزي سبزوار نيز گفت: اكثر قنات هاي سبزوار قديمي هستند و ساخت و سازها باعث شد كه قنات ها روي نقشه قابل شناسايي نباشند و فقط يك نام از آنها باقي مانده و اطلاعات دقيقي در اين باره وجود ندارد.
منصور برغمدي افزود: ساخت و سازها باعث شده است كه سرچشمه قنات ها گم بشود و البته حوزه شهري به جهاد كشاورزي مربوط نمي شود و وظيفه اين اداره مرمت و بهسازي قنات هاي خارج از محدوده شهري است.
معاون فني و عمراني شهرداري سبزوار نيز گفت: بر اساس قانون توزيع عادلانه آب و قانون شهرداري ها، شهرداري سبزوار يك نهاد غير دولتي است و مسئوليتي در قبال مرمت و لايروبي قنات ها ندارد.
جعفر صائمي افزود: شهرداري سبزوار در كنار ساير ادارات آمادگي اجراي طرح مطالعات قنات هاي سبزوار را دارد اما به تنهايي هيچ مسئوليتي ندارد.
محمد ثابتي مقدم مدير امور منابع آب سبزوارنيز گفت: به لحاظ حساسيت ويژه، به دستور مقامات ذي صلاح از پاسخگويي معذور است
13 رشته قنات به طول 50 كيلومتر در داخل شهر سبزوار وجود دارد.
اين شهر سه هزار و 754 هكتار وسعت دارد و 231 هزار نفر در آن زندگي مي كنند.
شهرستان سبزوار از توابع استان خراسان رضوي داراي يك هزار و 200 رشته قنات به طول يك هزار و 155 كيلومتر با آبدهي چهار هزار و 500 ليتر در ثانيه و 630 حلقه چاه است.
8145/7500/6012خبرنگار: حميد دلاوري هروي ** انتشار دهنده: علي حيدر شاه حسيني