پس از روی كار آمدن حسن روحانی رییس جمهوری اسلامی ایران، این سومین سفر رسمی الهام علی اف رییس جمهوری آذربایجان به كشورمان می باشد.
علی اف در سال های 2014 و 2016 میلادی دو سفر رسمی به جمهوری اسلامی ایران داشته است.
كارشناسان سیاسی و صاحب نظران در جمهوری آذربایجان بر این باورند كه روابط سیاسی دو كشور پس از برقراری روابط دیپلماتیك جمهوری آذربایجان و جمهوری اسلامی ایران در سال 1992 میلادی در حال حاضر در بالاترین سطح قرار دارد و رییس جمهوری آذربایجان توانسته در راستای تحقق خط مشی حیدر علی اف رهبر فقید جمهوری آذربایجان جهت توسعه روابط با جمهوری اسلامی ایران گامهای موثری بردارد.
حیدر علی اف رهبر پیشین جمهوری آذربایجان بود كه توانست با روی كار آمدن در این كشور به سیاست های نادرست حكومت جبهه خلق نسبت به جمهوری اسلامی ایران پایان دهد.
سیاست های نا سنجیده حكومت جبهه خلق در سال های 1992 و 1993میلادی علیه جمهوری اسلامی ایران موجب تنش در مناسبات دو كشور شده بود و حیدر علی اف بعنوان یكی از سیاستمداران برجسته و كهنه كار شوروی سابق در سال 1993 میلادی با رسیدن به قدرت در جمهوری آذربایجان به این سیاست غلط حكومت جبهه خلق پایان داد و به بهبود روابط با جمهوری اسلامی ایران پرداخت.
وی به اهمیت تقویت روابط با جمهوری اسلامی ایران بعنوان یكی از كشورهای قدرتمند منطقه كه جمهوری آذربایجان مرز مشترك 765 كیلومتری با كشورمان داشت، توجه داشت و با سفرهای مكرر به ایران و دیدار با رهبر معظم انقلاب و مقامات بلند پایه جمهوری اسلامی ایران، پایه روابط دوستی دو كشور گذاشته شد.
بهبود و تقویت روابط با جمهوری اسلامی ایران همچنین نسبت به اوضاع نخجوان كه بر اثر مناقشه قره باغ در انزوا قرار گرفته بود، تاثیر مثبت گذاشت.
جمهوری اسلامی ایران در آن دوره برای رفع مشكلات آوارگان جنگی جمهوری آذربایجان كه بر اثر جنگ قره باغ از خانه و كاشنه خود اخراج شده بودند، كمك های قابل توجه ای ارایه نمود.
ایجاد شهرك های چادر نشین برای آوارگان جنگی از سوی جمهوری اسلامی ایران در چند شهرستان جمهوری آذربایجان و تامین همه نیازهای آنها، فعالیت های بشردوستانه كمیته امداد امام خمینی (ره) در باكو و چند شهر دیگر جمهوری آذربایجان از جمله كمك های به این كشور تازه استقلال یافته كه اقتصاد آن در یك شرایط نابسامان قرار داشت، به شمار می رفت.
البته جمهوری اسلامی ایران علاوه بر كمك های اقتصادی و بشردوستانه، مساعدت های سیاسی خود به جمهوری آذربایجان جهت حل مناقشه قره باغ كه از مشكلات عمده این كشور بود را هرگز دریغ نكرد.
جمهوری اسلامی ایران ضمن حمایت از تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان همواره بر حل سیاسی مناقشه میان این كشور و ارمنستان تاكید دارد.
سیاست حیدر علی اف در راستای تقویت روابط با جمهوری اسلامی ایران از سوی الهام علی اف رییس جمهوری آذربایجان نیز ادامه داشته است.
موضع گیری اصولی الهام علی اف در برخی مسایل بین المللی از جمله نسبت به تحریم های ظالمانه غرب علیه جمهوری اسلامی ایران موجب تحكیم اعتماد متقابل میان دو كشور شده است.
علی اف بارها در سطوح بین المللی مختلف مخالفت كشورش با اعمال تحریم ها علیه جمهوری اسلامی ایران را بیان كرده و خواستار رفع هرگونه اختلاف نظرهای موجود مربوط به برنامه هسته ای كشورمان از طریق روش های مسالمت آمیز و مذاكرات شده است.
جمهوری آذربایجان همچنین از اولین كشورهای بود كه ضمن استقبال از توافق برجام، آمادگی برای گسترش روابط خود با كشورمان در همه زمینه ها را اعلام كرد.
دولت جمهوری آذربایجان همچنین در شرایط ادامه توطئه های گوناگون غرب علیه جمهوری اسلامی ایران اعلام كرد، این كشور هرگز به میدانی علیه جمهوری اسلامی ایران تبدیل نخواهد شد.
روابط جمهوری آذربایجان و ایران در دولت یازدهم به ریاست حسن روحانی وارد مرحله جدید شده و در و اقع تحركی بی سابقه در مناسبات دو كشور برای بسط هر چه بیشتر روابط و همكاری های فیمابین در همه حوزه ها مشاهده می شود.
با توجه به این كه سه سفر رسمی از شش مجموع سفر الهام علی اف به جمهوری اسلامی ایران در دوره ریاست جمهوری وی، در چهار سال اخیر انجام گرفته است، نشانگر گسترش بی سابقه روابط دو كشور در این مرحله و نیز علاقه باكو و تهران برای تعمیق مناسبات فیمابین می باشد.
در این حال روسای جمهوری ایران و جمهوری آذربایجان در سه سال اخیر بطور كلی هفت بار دیدار كرده و این دیدارها از لحاظ تقویت روابط دوجانبه و نیز همكاری های منطقه ای از اهمیت خاص برخوردار است.
روسای جمهوری ایران و آذربایجان در این دیدارها علاوه بر گسترش روابط دوجانبه در حوزه های مختلف، راهكارهای توسعه همكاری های منطقه ای را نیز بررسی كردند و برگزاری دیدار سه جانبه حسن روحانی، الهام علی اف و ولادیمیر پوتین روسای جمهوری ایران، آذربایجان و روسیه در باكو در مرداد ماه سال جاری نتایج این دیدار و مذاكرات سران دو كشور می باشد.
دیدار سه جانبه روسای جمهوری ایران، آذربایجان و روسیه در باكو در واقع پایه گذار فرمت جدید همكاری های منطقه ای بود و این دیدار تاریخی مورد توجه مجامع بین المللی قرار گرفت.
در بیانیه مشترك سران ایران، روسیه و آذربایجان در پایان این دیدار، عزم راسخ سه كشور برای گسترش همكاری در همه زمینه ها انعكاس یافته است.
این دیدار به اجرای برخی پروژه های منطقه ای و بخصوص استفاده هر چه بیشتر از ظرفیت های ترانزیتی سه كشور از طریق تكمیل دالان حمل و نقل شمال – جنوب، تحرك جدی بخشید.
بطور كلی تا به حال میان ایران و جمهوری آذربایجان بیش از 120 سند همكاری در حوزه های مختلف سیاسی، اقتصادی، امنیتی، فرهنگی و گردشگری به امضا رسیده و در حال حاضر یك مبنای حقوقی بسیار مناسب برای توسعه روابط فیمابین در همه عرصه ها فراهم است.
این در حالی است كه برخی محافل بیگانه غربی و صهیونیستی به ریشه های عمیق و مشتركات تاریخی، دینی و فرهنگی مردمان ایران و جمهوری آذربایجان متوجه بوده و برای ایجاد تفرقه و اختلاف میان دو كشور همسایه و دوست، تلاش های بی وقفه داشتند.
این محافل بیگانه برای ایجاد بدبینی میان ایران و جمهوری آذربایجان نسبت به
یكدیگر بیشتر از اهرم های مختلف و بخصوص رسانه های تحت نظارت خود استفاده كردند ولی بر اثر عزم جدی مسوولان دو كشور همه این تلاش های خصمانه بی نتیجه بوده است.
در این ارتباط الهام علی اف در یكی از سخنرانی های خود اعلام كرد كه دوستی آذربایجان و ایران شكست ناپذیر است و هیچ نیروی بیگانه ای نمی تواند بین ما ایجاد تفرقه كند.
علی اف همچنین اتحاد آذربایجان و ایران را برای آینده دو كشور و نیز منطقه بسیار مهم عنوان كرد.
رییس جمهوری آذربایجان در مهر ماه سال جاری نیز طی سخنانی در مراسم تسلیم استوارنامه جواد جهانگیرزاده سفیر جدید كشورمان در جمهوری آذربایجان با اشاره به قرار گرفتن روابط جمهوری آذربایجان و ایران در سطح بالا و توسعه با سرعت مناسبات فیمابین در همه حوزه ها، آن را نشانه اراده سیاسی روسای جمهوری دو كشور عنوان كرد.
رییس جمهوری آذربایجان همچنین علاقمندی كشورش برای تحكیم هر چه بیشتر روابط دوستی و برادری با جمهوری اسلامی ایران را اعلام كرد.
ایران و جمهوری آذربایجان همچنین در قالب نهادهای بین المللی از جمله در سازمان ملل متحد، سازمان همكاری اسلامی و سازمان همكاری اقتصادی (اكو) همكاری های نزدیك داشته و باكو همواره از موضع گیری تهران در رابطه با مناقشه قره باغ و حمایت از تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان ابراز قدردانی كرده است.
همچنین چالش ها و تهدیدات موجود در منطقه از جمله ضرورت مبارزه مشترك با تروریسم بین المللی برقراری روابط تنگاتنگ و همكاری های گسترده میان جمهوری آذربایجان و جمهوری اسلامی ایران را ایجاب می كند.
بنا بر این گام های موثر برداشته شده در راستای تقویت روابط سیاسی ایران و جمهوری آذربایجان تاثیر مثبت به توسعه همكاری های اقتصادی دو كشور داشته است كه طرح های مشترك در دست اجرا در حوزه های اقتصادی مختلف بیانگر این واقعیت است.
** روابط اقتصادی ایران و جمهوری آذربایجان - تلاش های مشترك برای استفاده از ظرفیت های فراوان همكاری های اقتصادی:
در چند سال اخیر گام های موثری در راستای توسعه روابط و همكاری های اقتصادی ایران و جمهوری آذربایجان برداشته شده است.
با مرور بر سفرهای متقابل و مرتب مقامات دو كشور و نیز مذاكرات انجام گرفته و توافقات حاصل شده میان جمهوری آذربایجان و ایران می تواند گفت كه دو كشور برای استفاده هر چه بیشتر از ظرفیت های موجود جهت توسعه روابط اقتصادی در شرایط مناسبات سیاسی بسیار خوب، عزم راسخ دارند.
كارشناسان بر این باور هستند كه بحران اقتصادی و مالی در جهان و كاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی ایجاب می كند تا دو كشور همسایه برای مقابله با تاثیرات منفی این بحران به تعاملات خود در حوزه های اقتصادی مختلف بیافزایند و بصورت مشترك از ظرفیت های یكدیگر به نحو احسن بهرمند شوند.
میان ایران و جمهوری آذربایجان تا به حال بطور كلی 40 سند همكاری در حوزه های اقتصادی مختلف به امضا رسیده و امضای 21 سند دیگر نیز در دستور كار قرار دارد.
در راستای تقویت روابط اقتصادی جمهوری آذربایجان و ایران كمیسیون مشترك همكاری های اقتصادی دو كشور بسیار فعال بوده است.
الهام علی اف رییس جمهوری آذربایجان در رابطه با تلاش های كمیسیون مشترك همكاری های اقتصادی ایران و جمهوری آذربایجان جهت توسعه روابط اقتصادی فیمابین، مدال دوستی این كشور را به محمود واعظی رییس ایرانی این كمیسیون اعطا كرد.
بنا بر این سال جاری از لحاظ عملی كردن توافقات حاصله میان ایران و جمهوری آذربایجان و گسترش روابط اقتصادی فیمابین از جمله اجرای برخی پروژه های مشترك، سال پر تحركی بود.
برگزاری مراسم كلنگ زنی پل ریلی آستارا – آستارا در مرز ایران و جمهوری آذربایجان رویداد مهم در راستای اتصال خطوط آهن دو كشور همسایه در قالب تكمیل دالان حمل و نقل شمال –جنوب بود.
این مراسم اول اردیبهشت امسال با حضور روسای كمیسیون مشترك همكاری های اقتصادی و مسوولان راه دو كشور برگزار شد.
همچنین بر اساس توافقات حاصله میان دو كشور همزمان با این سازه حمل و نقل، ساخت خط ریلی 8.3 كیلومتری از ترمینال راه آهن آستارای جمهوری آذربایجان تا مرز ایران و نیز ساخت خط ریلی 1.7 كیلومتری و ترمینال جابجایی محموله ها در خاك ایران آغاز شد.
بر اساس كارهای انجام گرفته در این راستا اداره راه آهن جمهوری آذربایجان در اواسط آبان ماه طی گزارشی از پایان كارهای ساخت و ساز خط ریلی جدید 8.3 كیلومتری از پایانه راه آهن آستارای جمهوری آذربایجان تا مرز جمهوری اسلامی ایران را خبر داد.
همچنین بنا به توافق حاصله مراسم افتتاح این خط و نیز پل ریلی جدید در مرز مشترك دو كشور تا عید نوروز برگزار خواهد شد.
در مرداد ماه سال جاری مراسم كلنگ زنی كارخانه مشترك خودروسازی در كوی صنعتی نفتچالا واقع در 168 كیلومتری جنوب باكو با حضور شاهین مصطفی اف وزیر اقتصاد جمهوری آذربایجان و محمدرضا نعمت زاده وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران برگزار شد كه یكی از رویداد های مهم در عرصه همكاری های اقتصادی دو كشور می باشد.
ظرفیت تولید این كارخانه كه بر اساس طرح مشترك 15 میلیون دلاری شركت های ایران خودرو و 'آذیوروكار' احداث می شود، 10 هزار دستگاه خودرو سواری در سال خواهد بود.
همچنین در دی ماه سال جاری و در سفر علی ربیعی وزیر كار، تعاون و رفاه اجتماعی جمهوری اسلامی ایران به جمهوری آذربایجان مراسم كلنگ زنی كارخانه مشترك داروسازی در منطقه پیر اللهی حومه باكو برگزار شد.
كارخانه مشترك داروسازی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان با سرمایه گذاری بیش از 21 میلیون دلاری از سوی دو كشور در سه ماه سوم سال 2018 میلادی مورد بهره برداری قرار خواهد گرفت و در فاز نخست در آن 84 قلم دارو برای درمان امراض قلب و عروق، اعصاب و روان، ضد حساسیت، ضد ویروس و مكمل های دارویی تولید خواهد شد.
با توجه به این كه جمهوری آذربایجان صد درصد داروهای مورد نیاز خود را از خارج تامین می كند، ساخت این واحد تولیدی تحولات اساسی در تامین نیازهای این كشور به دارو ایجاد خواهد كرد و فرصت برای صادرات بخشی از محصولات این كارخانه مشترك به كشورهای همسایه از جمله روسیه، گرجستان و قزاقستان فراهم خواهد شد.
مذاكرات انجام گرفته میان ایران و جمهوری آذربایجان و نیز علاقه متقابل محافل كاری دو كشور برای گسترش همكاری نشان می دهد كه تعداد طرح های مشترك اقتصادی بین طرفین افزایش خواهد یافت.
بیش از یكصد سفر متقابل هیات های ایران و جمهوری آذربایجان و برگزاری سه اجلاس كمیسیون مشترك همكاری های اقتصادی در سه سال اخیر و نیز 15 همایش اقتصادی و نمایشگاهها ظرف یك سال اخیر بیانگر علاقه متقابل برای گسترش همكاری های اقتصادی و اجرای فعالیت های مشترك می باشد
راه اندازی قطار مسافربری نخجوان – مشهد در دی ماه سال جاری اقدامی مهم در راستای توسعه گردشگری میان ایران و جمهوری آذربایجان و نیز تقویت روابط مردمی دو كشور بود.
همچنین برنامه ریزی شده است، در آینده نزدیك پرواز های مسافربری در مسیر ارومیه – قبله واقع در 225 كیلومتری شمال –غرب باكو بالعكس تحقق یابد.
بر اثر تلاش های مشترك دو كشور در راستای توسعه روابط اقتصادی حجم گردش تجاری فیمابین در سال جاری در مقایسه با یك سال قبل 70 درصد افزایش پیدا كرد.
مسوولان اقتصادی جمهوری آذربایجان حجم كل سرمایه گذاری جمهوری اسلامی ایران در اقتصاد جمهوری آذربایجان را دو میلیارد و 700 میلیون دلار اعلام كرده اند.
همچنین بر اساس آمار رسمی جمهوری آذربایجان در حال حاضر بیش از 530 شركت ایرانی در حوزه های اقتصادی مختلف كشور آذربایجان فعال هستند.
به همین دلیل است كه شاهین مصطفی اف وزیر اقتصاد جمهوری آذربایجان اخیرا جمهوری اسلامی ایران را از شركای مهم بازرگانی برای كشورش عنوان كرد و فعالیت مشترك دو كشور همسایه در راستای اجرای برخی طرح های اقتصادی را موفقیت آمیز خواند.
توافق برجام همچنین شرایط خوبی برای توسعه همكاری های اقتصادی ایران و جمهوری آذربایجان در بخش انرژی از جمله در صنعت نفت و گاز فراهم كرد.
در یك سال اخیر سفرهای متقابل و مرتب مقامات و هیات های بخش انرژی با هدف بررسی ظرفیت های همكاری در این حوزه اقتصادی انجام گرفته است.
در حال حاضر ایران و جمهوری آذربایجان تاسیس یك شركت بین المللی برای فعالیت مشترك در میادین انرژی در دریای خزر را بررسی می كنند.
همكاری دو كشور در حوزه انرژی برق را می توان موفقیت آمیز خواند و بر این مبنا در سال گذشته میلادی یك خط جدید انتقال برق 330 كیلوولتی ایمیشلی- پارس آباد میان دو كشور مورد بهره برداری قرار گرفت.
همچنین یكسان سازی خطوط انتقال برق ایران – جمهوری آذربایجان و روسیه در دستور كار قرار می گیرد و سه كشور توافقنامه مربوطه در این زمینه نیز امضا كردند.
اجرای این پروژه به افزایش مبادله نیروی برق میان سه كشور و نیز ترانزیت برق به كشورهای دیگر كمك خواهد كرد.
با این حال مسوولان ایران و جمهوری آذربایجان حجم گردش تجاری و سطح تعاملات اقتصادی فعلی را مطابق با ظرفیت های موجود دو كشور نمی دانند و به همین دلیل بر ضرورت توسعه روابط در حوزه های مختلف اقتصادی و ایجاد بهترین شرایط برای همكاری بخش خصوصی دو كشور تاكید دارند.
** مشتركات تاریخی، فرهنگی و دینی – سرمایه بزرگ برای توسعه روابط در همه حوزه ها
مردمان ایران و جمهوری آذربایجان كه از مشتركات تاریخی، فرهنگی و دینی برخوردار هستند پس از فروپاشی شوروی سابق فرصتی برای برقراری مجدد روابط تنگاتنگ به دست آوردند.
در جمهوری آذربایجان براین باور هستند كه كمترین افراد را در این كشور می توان یافت كه قوم و خویش در ایران نداشته باشد.
با توجه به مشتركات فرهنگی و دینی و این كه اكثریت شهروندان جمهوری آذربایجان شیعه هستند، در زمان شوروی سابق مردم این كشور همواره با آرزوی دیدار با نزدیكان خود و نیز زیارت اماكن دینی در ایران با حسرت خاص به آن سوی رود ارس می نگریستند.
استقلال جمهوری آذربایجان همراه با برآورده شدن آرمان های ملی مردم این كشور شرایط خوبی برای برقراری روابط با كشورهای اسلامی از جمله جمهوری اسلامی ایران فراهم كرد.
در واقع در 25 سال گذشته از استقلال جمهوری آذربایجان جهت توسعه روابط مردمی و تقویت تعاملات فرهنگی و دینی با جمهوری اسلامی ایران گامهای قابل توجه از سوی هر دو كشور برداشته شده است.
همه ساله هزاران نفر از شهروندان جمهوری آذربایجان با زیارت از اماكن مقدسه در جمهوری اسلامی ایران فرصت آشنایی نزدیك با فرهنگ كشورمان را دارند.
مسوولان جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان مشتركات فرهنگی را سرمایه بزرگ برای توسعه روابط سیاسی و اقتصادی دو كشور می دانند و از هر گونه ابتكارات در این زمینه بطور متقابل در سطح دولت حمایت می شود.
همه ساله برنامه های فرهنگی و هنری زیادی در شهرهای مختلف جمهوری آذربایجان و جمهوری اسلامی ایران برگزار می شود.
برگزاری هفته فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در جمهوری آذربایجان، نمایشگاه هنرمندان ایرانی در باكو و شهرهای دیگر، هفته های فیلم ایران در آذربایجان از جمله همكاری های دو كشور در حوزه فرهنگی می باشد.
با توجه به علاقه خاص مردم جمهوری آذربایجان به فیلم های تولیدی كارگردانان ایرانی و بخصوص سریال های دینی، در سال های اخیر گامهای مهم در راستای دوبله فیلم های ایرانی به زبان آذری برداشته شده است.
همچنین همكاری میان هنرمندان جمهوری آذربایجان و جمهوری اسلامی ایران بخصوص در حوزه تئاتر بیش از پیش گسترش می یابد.
در سال جاری میلادی نمایشگاه مساجد جمهوری آذربایجان در تبریز برگزار شد و همچنین برنامه ریزی شده كه در سال آینده هفته فرهنگ جمهوری آذربایجان در شهرهای تهران، اصفهان و اردبیل برگزار شود.
البته با توجه به ظرفیت های بزرگ برای همكاری دو كشور در حوزه فرهنگی، كارهای انجام گرفته در این عرصه را نمی توان رضایت بخش خواند و فعالیت های هماهنگ شده و تلاش های بیشتر نهادهای مربوطه در هر دو كشور جهت استفاده حداكثر از این ظرفیت ها می تواند به تعمیق تعاملات فرهنگی فیمابین كمك كند.
بنا بر این كارشناسان ابراز عقیده كردند سفر رسمی الهام علی اف رییس جمهوری آذربایجان به ایران می تواند جهت استفاده بیشتر از ظرفیت های موجود در روابط سیاسی، اقتصاد و فرهنگی دو كشور تحرك جدید بخشد.
خاورم ** 337*1275
انتشار دهنده: مجید جعفری
باكو – ایرنا - سفر رسمی الهام علی اف رییس جمهوری آذربایجان به جمهوری اسلامی ایران با فاصله یك سال از سفر رسمی قبلی نشانگر عزم و اراده سیاسی جدی باكو - تهران برای توسعه روابط دو جانبه است.
