در اين ميان شهرستان گناباد با وجود ظرفيتهاي بسيار در بخش كشاورزي در پي تداوم يك دهه پديده خشكسالي با مشكلات بسياري دست به گريبان است كه منجر به مهاجرت معكوس تعداد زيادي از روستاييان به نقاط شهري و حتي از اين شهر به ديگر نقاط استان خراسان رضوي و كشور شده است.
معضل خشكسالي در مجموع بالغ بر 1580 ميليارد ريال خسارت به بخش كشاورزي گناباد خسارت وارده كرده و 30 درصد روستاهاي گناباد به دليل خشكسالي سالهاي اخير با تنش و كمبود آبي شديد در تابستان امسال مواجه بود و با تانكر آبرساني شد كه اين خود در كاهش ماندگاري روستاييان تاثير زيادي داشته است.
از اين ميان با توجه به وضعيت شهرستان گناباد از نظر وجود صنايع تبديلي كشاورزي مي توان با بهره گيري از ظرفيتهاي اين بخش براي توسعه و رفع محروميت مناطق روستايي گام برداشت.
به گزارش ايرنا، بر اساس سرشماري سال 1395 جمعيت كنوني گناباد حدود 82 هزار نفر است و طبق سرشماري سال 1390 جمعيت اين شهرستان 80 هزار و 738 نفر بود. به عبارت ديگر برخلاف سيرطبيعي افزايش جمعيت دركشور رشد جمعيت اين شهرستان بسيار اندك است و مهاجرت معكوس بر اين مساله افزوده است.
اين در حالي است كه گناباد با توليد سالانه پنج هزار و 100 تن محصول كشاورزي 74 هزار تن محصولات دامي يكي از قطبهاي اين بخش در خراسان رضوي است. شهرستان گناباد بدليل خشكساليهاي دو دهه اخير و كم آبي شاهد كاهش سطح زيركشت محصولات و بيكاري تعداد زيادي از كشاورزان ودامداران بوده و قرباني بيكاري و مهاجرت شده است و بيم آن مي رود در آينده نزديك بسياري از جمعيت مناطق شهري و روستايي آن به كلانشهرها مهاجرت كنند.
توليد بيشتر محصولات كشاورزي در گناباد با افزايش سطح زير كشت با وجود زمينهاي مرغوب زيركشت رفته و كمبود منابع آبي بخاطر خشكسالي قابل انجام نيست و مشكلاتي مانند مدرن نبودن تجهيزات كشاورزِي،نحوه كشاورزي سنتي، روش آبياري قديمي با بهره وري پايين و يكپارچه نبودن زمينهاي كشاورزي و همچنين خشكسالي و كاهش منابع آبي مانع افزايش توليد اين بخش مي شود.
سالانه بطور متوسط در كشور 12 تا 13 درصد محصولات توليدي به ضايعات تبديل مي شود كه با توجه به وجود پنج هزار و 100 تن توليدات گياهي و 74هزار تن محصولات دامي در شهرستان گناباد اين حجم از ضايعات زيان بزرگي به اقتصاد شهرستان وارد كرده و بخش بزرگي از سرمايه كشاورزان و دامداران بطور مستقيم و آب و سرمايه هاي ديگر بصورت غيرمستقيم هدر مي رود.
با اصلاح ساختار عمليات پس از برداشت و ترويج دانش فني و توسعه صنايع تبديلي كارآمد مي توان ضايعات كشاورزي را كاهش داد و با صنعتي كردن كشاورزي و افزايش توليد ايجاد اشتغال نيروي انساني را افزايش داد و مانع از مهاجرت و بيكاري در اين شهرستان شد.
يك كشاورز گنابادي پيرامون همين موضوع به خبرنگار ايرنا گفت: نبود برنامه مدون براي كاشت باعث مي شود بعضي از سالها بدليل افزايش بيش از حد يك محصول قيمت آن كاهش شديدي پيدا كرده و باعث هدر رفت محصول و ضرر مالي كشاورز شود.
مهدي سبزيان نوقابي نبود بازار مناسب در فصل برداشت محصول و نبود كارخانه و صنايع تبديلي براي محصولات سيفي و باغي را از جمله گوجه فرنگي،خيار، انار و انگور از مشكلات كشاورزان شهرستان دانست و افزود: در زمان برداشت محصول قيمت آنقدر پايين مي آيد كه ارزش برداشت و جمع آوري براي كشاورز ندارد.
وي گفت: به دليل نبود امكانات انبارداري و صنايع تبديلي مناسب كشاورزان براي جلوگيري از خراب شدن محصولات خود مجبور به فروش هرچه سريعتر آن هستند كه اين مساله بطور كامل به نفع دلالان است.
اين دهقان از فقدان حمايتهاي لازم از كشاورزان انتقاد و بيان كرد: به جز محصول گندم كه خريد تضميني دارد ساير محصولات با روش كاشت سنتي صرفه اقتصادي ندارند و تسهيلات مربوط به مكانيزاسيون و مدرن كردن آبياري نيز بسيار سخت و به ندرت به كشاورزان پرداخت مي شود.
رئيس انجمن صنفي پسته كاران گناباد هم به خبرنگار ايرنا گفت: با توجه به ظرفيتهاي اين شهرستان در توليد پسته و افزايش روند توليد آن و توليد سالانه سه هزار و 500 تن محصول در گناباد توسعه صنايع تبديلي و تكميلي يك ضرورت اين بخش به شمار مي رود.
سهراب احسان افزود: نبود كارخانه ي كمپوست كود حيواني در شهرستان باعث شده پسته كار با قيمت بالاتر كمپوست را تهيه كند كه اين مساله باعث كاهش عملكرد توليد باغات پسته، افزايش هزينه توليد و در نتيجه كاهش درآمد كشاورز مي شود.
وي ادامه داد: عمده توليد محصول پسته گناباد توسط كشاورزان خرده مالك انجام مي شود و اين افراد سرمايه لازم را براي تهيه كود و سم در زمان مناسب در اختيار ندارند و بايد با هزينه بالاتري اين محصول را تهيه كنند.
او گفت: اين مساله موجب افزايش هزينه توليد و توليد محصول نامرغوب و ضعيف تر شدن كشاورز و ناتواني رقابت در بازار مي شود.
وي افزود: ايجاد صنايع تبديلي علاوه بر هم افزايي باعث استفاده بيشتر از ظرفيتهاي موجود و اشتغال پايدار در بخش كشاورزي مي شود.
دبير اجرايي نظام صنفي كشاورزي گناباد هم به خبرنگار ايرنا گفت: خشكسالي سالهاي گذشته باعث روي آوردن كشاورزان و دامداران به پرورش دامهاي سنگين براي تامين معيشت شده بطوري كه هم اينك شاهد توليد روزانه حدود 200 تن شير در اين شهرستان هستيم.
اسماعيل حكمتيان افزود: با وجود توليد شير در گناباد به ميزان بيش از پنج برابر ظرفيت ر خلاء يك خط فراوري جامع و كامل شير از جمله توليد شير خشك، شير فرادما و ساير محصولات صادراتي در اين شهرستان محسوس است و اين مساله باعث نبود فضاي رقابتي در اين بخش و ضرر دامدار و توليدكننده شده است.
وي با انتقاد از نبود حمايتهاي لازم در بخش دامداري گفت: دامداران با مشكلات متعدد از جمله فروش شير بصورت مدتدار و انجام نشدن خريد تضميني شير و تامين خوراك بصورت نقدي روبرو هستند.
او افزود: براي پايدار ماندن اين صنعت و حمايت از توليدكنندگان آن بايد زنجيره ي توليد صنايع تبديلي شير راه اندازي شود تا مشوقي براي توليد بيشتر و حمايت از دامدار و ايجاد اشتغال ورونق در بخش كشاورزي روستاها و عاملي براي كاهش مهاجرت روستاييان باشد.
مدير جهاد كشاورزي گناباد هم به خبرنگار ايرنا گفت: با توجه به ظرفيتهاي زياد اين شهرستان در توليد محصولات از جمله پسته، شير و زعفران وجود صنايع تبديلي از ضرورتهاي بخش كشاورزي است.
عليرضا حسين زاده افزود: با وجود توليد حدود 11 تن زعفران در گناباد بخش عمده آن بصورت خام و فله از شهرستان خارج مي شود كه نياز به ايجاد صنايع تبديلي در اين بخش براي جلوگيري از زيان كشاورزان در نوسانهاي قيمت اين محصول وجود دارد.
وي همچنين از توليد 57 هزار و 500 تن شير در گناباد خبر داد و افزود 50 درصد اين محصولات فراوري شده و 50 درصد باقيمانده بصورت خام از اين شهرستان خارج مي شود.
مدير جهاد كشاورزي گناباد ادامه داد: تكميل و راه اندازي صنايع تبديلي شير مي تواند با فراوري بخش زيادي از شير توليدي شهرستان علاوه بر اشتغال مستقيم بطور غيرمستقيم اشتغال در بخش دامداري و حمايت از آنان با تضمين خريد محصولات را فراهم كند.
وي در ادامه با اشاره به سطح زير كشت پنج هزار و 200 هكتاري و توليد 3 هزار و 380 تن پسته در گناباد گفت: ايجاد مراكز فراوري و ضبط پسته يكي از نيازهاي اين شهرستان است.
رئيس اداره منابع طبيعي و آبخيزداري گناباد هم به خبرنگار ايناگفت: با وجود ظرفيتهاي بسيار اين شهرستان در توليد سماق به دليل نبود صنايع تبديلي از اين قابليت به نحو مطلوب براي رونق اقتصادي و اشتغال گناباد استفاده نشده است.
مجتبي محرابي افزود: محصول سماق گناباد بطور كامل ارگانيك بوده و اين شهرستان مقام نخست خراسان رضوي را در زمينه توليد محصول و سطح زير كشت سماق دارد.
وي ادامه داد: سماق از گونه هاي بومي ارتفاعات جنوبي گناباد با سطح زير كشت هزار هكتار است كه با توجه به خاصيت ارگانيك و طبيعي آن و مقاومت به كم آبي و سرما و گرماي زياد مي تواند به عنوان يكي از محصولات عمده منطقه به شمار رود.
رئيس اداره منابع طبيعي و آبخيزداري گناباد به توليد 140 تن سماق در سال جاري اشاره و بيان كرد: علاوه بر كاربردهاي سماق در بخشهاي صنعت، گياهان دارويي و مواد غذايي اين محصول كشاورزي در ايجاد فضاي سبز و اشتغال پايدار براي روستاييان منطقه نقش آفرين است.
رئيس اداره صنعت، معدن و بازرگاني گناباد هم در گفت و گو با خبرنگار ايرنا به ظرفيتهاي خوب اين شهرستان در بخش توليدات دام و طيور اشاره و بيان كرد: شش واحد با ظرفيت سالانه 320 هزار تن محصول و اشتغال مستقيم 88 نفر در اين بخش فعال است.
هادي ايزدي افزود: كشتارگاه صنعتي طيور با ظرفيت 17 هزار تن در سال و اشتغال 41 نفر در گناباد فعال است و بخش سردخانه ي آن در حال توسعه است ولي در توليد گوشت قرمز صنايع تبديلي و كشتارگاه و سردخانه صنعتي در شهرستان وجود ندارد.
فرماندار گناباد هم به خبرنگار ايرنا گفت: اين شهرستان از ظرفيتهاي بسياري در توليد محصولات كشاورزي برخوردار است ولي به دليل توجه ناكافي به مقوله برندسازي بسياري از كالاهاي توليدي حتي زعفران و سماق به صورت خام به ديگر نقاط استان خراسان رضوي منتقل و با بسته بندي و برند آن منطقه صادر مي شود.
محمد علي نبي پور ايجاد كارخانجات صنايع تبديلي را باعث ايجاد ارزش افزوده براي توليدات كشاورزي ذكر و بيان كرد: اين صنايع با جلوگيري از ضايعات توليدات كشاورزي باعث ايجاد اشتغال و تقويت صنعت كشاورزي و دامداري و جلوگيري از روند مهاجرت از روستاها و شهرهاي كوچك خواهد شد.
شهرستان گناباد با 20 هزار هكتار زمين كشت آبي، هزار و 700 هكتار كشت ديم و 500 هزار راس دام سالانه حدود 84 هزار تن محصولات زراعي، باغي و دامي توليد مي كند.
گناباد در فاصله 287 كيلومتري جنوب مشهد واقع است.
7545/2095/1858**گزارشگر: فهيمه نعمتي شهري **انتشاردهنده: حسين كريم زاده
گناباد- ايرنا- صنايع تبديلي كشاورزي يكي از ظرفيهاي مهم ايجاد و حفظ اشتغال و كاهش محروميت در مناطق شهري و روستايي محسوب مي شود.
