بحران سوریه و ترمیم روابط دوجانبه موضوع اصلی سفر اردوغان به روسیه

به گزارش ایرنا، رجب طیب اردوغان قرار است فردا جمعه در راس یك هیات بلندپایه به روسیه سفر كرده و در خصوص ترمیم روابط دو جانبه، بحران سوریه و تعامل دو طرفه در موضوعات مختلف منطقه ای با مقامات كاخ كرملین به مذاكره بپردازد.
در جریان این سفر، پنجمین نشست شورای عالی همكاری بین روسیه و تركیه با حضور رجب طیب اردوغان و ولادیمیر پوتین روسای جمهوری تركیه و روسیه فردا در مسكو برگزار می شود و در این نشست فرآیند مناسبات اقتصادی و سیاسی دو كشور با هدف تكامل عادی سازی روابط دو كشور پس از حادثه سرنگونی جنگنده روسیه، تحولات مهم منطقه ای به ویژه بحران سوریه مورد بحث و تبادل نظر قرار خواهد گرفت.
روزنامه حریت این دیدار را چهارمین دیدار دو رئیس جمهوری تركیه و روسیه طی هفت ماه اخیر و محور این دیدار را علاوه بر ترمیم روابط دوجانبه، همكاری در مقابل گروه های داعش، حزب اتحاد دموكراتیك سوریه(پ.ی.د) و یگان‌های مدافع خلق سوریه(ی.پ.گ)، امكان عملیات رقه و خرید سامانه موشكی اس ٤٠٠ اعلام كرده است.
روابط دو كشور تركیه و روسیه كه از زمان هدف قرار گرفتن هواپیمای سوخوی 24 روسیه در مرز سوریه به وسیله تركیه در 24 نوامبر 2015 (سوم آذر 1394) دچار تنش جدی شده بود، هنوز به حالت عادی بازنگشته ولی مقامات تركیه مدعی هستند كه این روابط عادی شده و حتی در شرایطی بهتر از این حادثه قرار دارد.
تركیه با عقب نشینی از موضع قبلی خود و با عذرخواهی از روسیه در مسیر ترمیم روابط قرار گرفت و دو طرف علاقه مندانه در این زمینه اقداماتی را آغاز كردند.
علاوه بر این، در اواخر سال گذشته میلادی برگزاری چند دور نشست در مسكو و آستانه برای حل بحران سوریه به همراه ایران، دو كشور را در آستانه همگامی در منطقه قرار داد و همكاری نزدیك تركیه و روسیه درباره حل بحران سوریه با تخلیه جنگجویان از حلب به سمت ادلب آغاز شد.
با توجه به این كه آمریكا موضع غیرفعال و عمدتا ضد منافع تركیه در قبال بحران سوریه اتخاذ كرده است، تركیه از روسیه می خواهد كه برای روند انتقال سیاسی در سوریه نقش مؤثرتری داشته باشد و رژیم اسد را به صلح وادار كند.
دولت تركیه كه در عملیات سپر فرات كه با هدف پاكسازی مرزهای خود از گروه ها و عوامل تروریستی آغاز كرد، از سوی غرب و آمریكا و حتی هم پیمانان منطقه ای حمایت نشد و تنها روسیه این همراهی را به صورت اندك و در آستانه تصرف الباب انجام داد و این گامی مهم برای تركیه تلقی شد.
اكنون دو كشور تركیه و روسیه علاوه بر توسعه مناسبات در ابعاد سیاسی و ترمیم خلل ایجاد شده در روابط اقتصادی پس از هدف قرار گرفتن هواپیمای نظامی روسی، در صدد همگامی نظامی در سوریه هستند ولی با توجه به دیدگاه های متفاوت و مغایر با هم، امیدواری در همسویی دو كشور در این زمینه كمتر است.
علاوه بر این دولت تركیه برای ترمیم روابط خود با روسیه قصد خود را برای توسعه مناسبات نظامی اعلام كرده و حتی پیشنهاد خرید سامانه های موشكی دفاعی اس.400 را به روسیه داده و مذاكراتی نیز در این زمینه آغاز شده است.
این امر كه در صورت تحقق اتفاقی نادر در روابط دو كشور و نیز تصمیم خاص در دولت روسیه خواهد بود، می تواند موید فاصله گرفتن دولت تركیه از غرب باشد اما به نظر می رسد دولت روسیه منتظر معادلات سیاسی در داخل تركیه خواهد بود و تصمیم نهایی در این زمینه به زودی اتخاذ نخواهد شد.

***
سفری برای عادی سازی روابط تركیه و روسیه
عادی سازی روابط مخدوش شده بین دو كشور تركیه و روسیه بعد از ساقط شدن هواپیمای روسی توسط تركیه یكی از اهداف این نشست به شمار می رود و مقامات تركیه مدعی هستند كه روابط دو طرف در زمینه های دفاعی، امنیتی و اطلاعاتی بیش از 24 نوامبر (تاریخ سرنگونی جنگنده روسی) گسترش یافته است.
اعلام همبستگی ولادیمیر پوتین با تركیه پس از اقدام به كودتای نافرجام در 15 جولای نیز از اهمیت ویژه ای برای مقامات تركیه برخوردار است.
اردوغان در اولین سفر خارجی خود در دوران پسا كودتا به روسیه سفر كرد و البته پیش از آن، در پیامی بابت سرنگونی هواپیمای سوخو روسی عذرخواهی كرد و با سفر به این كشور نیز گام نهایی در تنش زدایی در روابط آنكارا و مسكو را برداشت.
مقامات تركیه همچنین بر این باور هستند كه بخش بزرگی از محدودیت فعالیت شركت های تركیه در روسیه از طریق این نشست رفع خواهد شد.
آنكارا و مسكو همچنین آماده هستند كه در جهت گسترش روابط فرهنگی و گردشگری گام بردارند و بر این اساس دو كشور، سال 2019 را طی قراردادی 'سال فرهنگ و گردشگری' دو كشور اعلام خواهند كرد.
این موضوع از ان جهت اهمیت دارد كه در سال گذشته میلادی(2016) به ویژه تحت تاثیر بحران در روابط آنكارا ـ مسكو بر سر سرنگونی جنگنده روسی در مرز سوریه و تحریم های جدی مسكو، سفر گردشگران روسی به تركیه به شدت كاهش یافت و در حالی كه صنعت گردشگری تركیه انتظار ورود 6 میلیون گردشگر روسی را داشت، این رقم بیش از 90 درصد افت كرد.

***
جلب همكاری روسیه در سوریه موضوع مهم دیگر برای تركیه
تركیه با قطع امید از همكاری آمریكا در عملیات رقه و با مشاهده حمایت مستقیم آمریكا از حزب اتحاد دموكراتیك سوریه(پ.ی.د) انتظار دارد تا روسیه جهت همكاری بیشتر برای مقابله با حضور پ.ك.ك و حزب اتحاد دموكراتیك سوریه(پ.ی.د) در منبج، به آنكارا نزدیك شود.
در جریان سفر اردوغان، این خواسته آنكارا با توجه به موضع آمریكا در حمایت از گروه های كُردی سوری و احتمال درگیری بین نظامیان دو قدرت روسیه و آمریكا، به احتمال زیاد با پاسخ منفی روسیه مواجه خواهد شد چرا كه در غیر این صورت روسیه خود را رو در روی نیروهای آمریكایی قرار خواهد داد.

***
دغدغه های روسیه و تركیه در خصوص دریای سیاه و ناتو
روسیه به علت عضویت تركیه در ناتو و درگیری با گرجستان و اوكراین همواره نگران حضور نیروهای ناتو در دریای سیاه و در نزدیكی مرزهای خود بوده است و همواره انتظار داشته كه تركیه هموار كننده مسیر حضور ناتو در دریای سیاه نباشد و هر دو طرف در این سفر در خصوص ثبات در دریای سیاه نیز به مذاكره خواهند پرداخت چرا كه پس از درگیری میان روسیه با گرجستان در سال 2008، آمریكا و كشورهای غربی حضور خود را در دریای سیاه پررنگ تر كردند و دخالت روسیه در بحران اوكراین منجر به افزایش اهمیت ناتو به منطقه دریای سیاه شد.
نگرانی روسیه در این خصوص از آن جهت اهمیت دارد كه در نشست ماه گذشته وزرای دفاع كشورهای عضو ناتو، مفادی از قبیل تقویت حضور كنونی متحدان در دریای سیاه، مشاركت كاركنان نظامی هشت كشور عضو ناتو، گشت هوایی پنج كشور عضو و تقویت نیروهای زمینی و هوایی در راستای آموزش آنها تصویب شد.
ناتو اعلام كرد كه به منظور افزایش هماهنگی میان كشورهای عضو اتحادیه در دریای سیاه، فعالیت های آموزشی و تمرین رزمی نیروی دریایی خود را در منطقه افزایش خواهد داد و این امر به دغدغه ای مهم برای روسیه تبدیل شده است.

***
كریمه و قره باغ: مهم برای تركیه و روسیه
تنش و جنگ بین روسیه و اوكراین و موضوع شبه جزیره كریمه نیز از جمله موضوعات احتمالی برای طرح در نشست شورای عالی همكاری روسیه و تركیه خواهد بود.
تركیه حامی تمامیت ارضی اوكراین بوده و الحاق غیرقانونی كریمه به خاك روسیه را به رسمیت نشناخته و از حل این بحران بر اساس حقوق بین الملل و راه های مسالمت آمیز پشتیبانی كرده و از سوی دیگر بر موضع خود مبنی بر تضمین حقوق و منافع ترك های تاتار كریمه از سوی روسیه پافشاری كرده است.
از دیگر موضوعات محتمل قابل طرح در این نشست، مساله منطقه قره باغ جمهوری آذربایجان است كه از حدود 20 سال پیش در اشغال ارمنستان قرار دارد و انتظار می رود طرفین حمایت خود را از ارائه راه حل در چارچوب گروه مینسك سازمان امنیت و همكاری اروپا تمدید كنند.
خاورم1905**گزارش از: حسن فاخری