اردبیل ، سرزمین چشمه های بهشتی با تاریخ باستانی

به گزارش ایرنا ، هم اكنون استان اردبیل خود را برای پذیرایی از میهمانان نوروزی آماده می كند و جاذبه های بی نظیر طبیعی و فرهنگی گردشگران را از اقصی نقاط دنیا به خود فرا می خواند.
استان اردبیل به دلیل داشتن اقلیم بی نظیر و آب و هوایی استثنایی از دیرباز و در طول تاریخ مسكن انسان ها و مهد تمدن ها و فرهنگ های مترقی بوده است.
وجود بیش از 1500 اثر تاریخی بصورت محوطه ها، تپه ها، پل ها، بناها و قلعه ها در جای جای استان از جمله محوطه تاریخی پیرازمیان در مشگین شهر ، گیلوان در شاهرود خلخال، تپه تاریخی نادر اصلاندوز و آناهیتا در سرعین ، پل پردیس در شهرستان كوثر و هفت چشمه در اردبیل ، بقاع شیخ صفی الدین اردبیلی و شیخ جبرائیل و مجموعه بزرگ بازار تاریخی اردبیل و قلعه های اولتان در پارس آباد ، قهقهه در مشگین شهر و قیزقلعه در بیله سوار موید این امر است.

● جاذبه های طبیعی
جاذبه های متنوع طبیعی از جمله وجود بیش از 110 چشمه آب گرم و سرد معدنی در شهرهای سرعین ، مشگین شهر ، نیر و كوثر ، استان اردبیل را به عنوان مهم ترین كانون آبهای معدنی و درمانی كشور و سرزمین چشمه های بهشتی معروف كرده است. وجود كوه ها و دره های شگرف و زیبا همچون كوه اسطوره ای و مقدس سبلان، دومین كوه مرتفع ایران، كوه آق داغ با گونه های متنوع گیاهی و جانوری و مناطق حفاظت شده و شكار ممنوع و دره اعجاب انگیز شیروان دره سی، رودهای پرآب و همیشه جاری ارس، قزل اوزن، دره رود، قره سو و بالخلو و دریاچه های زیبای شورابیل، نئور، سبلان و نیز دشت های پرمحصول و فراخ اردبیل و مغان و تفرجگاه های چشم نواز فندقلوی نمین و بولاغلار نیر در كنار هوای مطبوع و دلنواز و غذاهای لذیذ محلی و سوغاتی هایی چون عسل سبلان و حلوای سیاه اردبیل از جاذبه های استان اردبیل است.
استان اردبیل در زمینه برگزاری آئین های سنتی و جشنواره های مختلف نیز فعالیت های قابل توجه دارد كه از آن جمله می توان به فستیوال ورزش های زمستانی ، جشنواره كوچ عشایر شاهسون، جشنواره گل های بابونه نمین و رغایب كلور با نمادهایی از هنرها و صنایع دستی متنوعی همچون قالی، گلیم، جاجیم، ورنی و هنرهای چوبی و سفال، كاشی و تراش سنگ های تزئینی و محصولات چرمی اشاره كرد.
این ویژگی ها همراه با امكانات متنوع گردشگری از جمله دهها هتل و مركز اقامتی ، پذیرائی و تفریحی و فرهنگی با مردمانی فرهنگ دوست و میهمان نواز از سرمایه ها و منابع مهم گردشگری استان اردبیل به شمار می روند.

● جذب بیش از 5 میلیون گردشگر
براساس آمارهای اعلام شده سالانه بیش از پنج میلیون گردشگر داخلی و دهها هزار گردشگر خارجی از جاذبه های تاریخی و طبیعی این استان بهره مند می شوند.
آبگرم های معدنی با خاصیت درمانی و شفابخش در مناطق مختلف این استان به ویژه در شهر سرعین همراه با آب و هوای خنك، محیطی دلچسب برای گردشگران بوجود آورده است و هر سال هزاران نفر گردشگر را بسوی خود جذب می كند.
آبگرم های قوتورسوئی و شابیل و قینرجه صخره های محراب داشی (سنگ محراب) و تالاب های ات گلی، قره گل، طاووس گلی، نعمت گلی نیز از جاذبه های زیبای سبلان و مشگین شهر هستند.

** آب های گرم معدنی چشمه های بهشتی استان اردبیل
یكی از جاذبه های مهم استان اردبیل آب های گرم متعدد در نقاط مختلف آن است. آب های گرم سرعین، سردابه، بیله درق، خلخال سوئی، قوتورسوئی، بوشلی و قینرجه از مهم ترین آنها محسوب می شود.
شهر سیاحتی سرعین كه در 27 كیلومتری غرب اردبیل و دامنه های خنك و سرسبز كوه سبلان واقع است با آب های گرم خود كه دارای خواص شیمیایی، درمانی و درجه حرارت متفاوت می باشد یكی از عوامل مهم در جذب گردشگر به منطقه است.
شهرستان های مشگین شهر و كوثر نیز دارای چشمه های معدنی متعدددی بوده و گردشگران بسیاری به سوی خود جذب می كنند.

** آبگرم قوتورسویی مشگین شهر
این آبگرم در 24 كیلومتری شهر لاهرود و در 49 كیلومتری مشگین شهر واقع شده است. آب قوتورسویی در ردیف آب های معدنی سولفاته كلیسیك سدیك و گوگرد خیلی گرم است كه آثار اسید سولفوریك آزاد دارد.
آبگرم قوتورسویی به علت داشتن گوگرد خالص خاصیت درمانی ویژه ای برای از بین بردن امراض مختلف پوستی دارد.
دمای چشمه آن 42 درجه سانتی گراد و دبی آن 13 لیتر در ثانیه است. البته به علت وجود گوگرد زیاد در آب قوتورسویی توصیه می شود از استنشاق مستقیم گاز آن خودداری شود.
به علت شهرت بسیار بالای قوتورسویی در درمان امراض پوستی ، از سال های بسیار دور این آبگرم همه ساله و در اكثر فصول سال علی الخصوص فصول گرم میزبان علاقمندان زیادی از منطقه، سراسر ایران و حتی جهان می باشد بدین خاطر دهكده ای در اطراف این آبگرم ایجاده شده كه دارای هتل، رستوران ، مهمانسرا ، نانوایی و خیل عظیمی از فروشگاههای اقلام مورد نیاز مهیمانان می باشد.
راه دستیابی به این آبگرم از مسیر آبگرم شابیل می باشد كه شروع حركت آن از شهر لاهرود صورت می گیرد. این آبگرم فاصله بسیار كمی با مجتمع آبدرمانی شابیل دارد.
قوتورسویی در فصول گرم سال میزبان افراد بسیار زیادی است. ضمنا در سالهای اخیر راهی از این آبگرم به طرف روستا و آبگرم سردابه ایجاد شده است.

** دریاچه نئور
یكی دیگر از مناظر گردشگری استان اردبیل دامنه های رنگارنگ رشته كوه باغرواست كه در حدود 35 كیلومتری جنوب شرقی اردبیل دریاچه ای زیبا موسوم به «نئور» را در خود جای داده است كه مجموعه ای شگفت از طبیعت است. این دریاچه با حدود 2700 متر ارتفاع از سطح دریا از زیبایی و تنوع منحصربه فرد زیستی برخوردار است و یكی از لذیذترین ماهیان جهان موسوم به قزل آلای رنگین كمان در این دریاچه پرورش می یابد.

** دریاچه شورابیل در اردبیل
مجتمع تفریحی شورابیل یكی دیگر از جاذبه های اردبیل است كه در جنوب غرب شهر اردبیل واقع است. این دریاچه دارای امكانات تفریحی، ورزشی و فرهنگی قابل توجهی است كه قایق رانی، جاده تندرستی و هتل های زیبا، شهر بازی از آن جمله است.

**جنگل فندقلوی نمین
تفرجگاه جنگلی 'فندقلو' از دیگر مناظر دل انگیز طبیعی استان اردبیل است جنگل فندقلو در 10 كیلومتری جنوب شرق شهرستان نمین با مناظر دل انگیز طبیعی همه ساله پذیرای ده ها هزار نفر از گردشگران است. در این جنگل گونه هایی از درختان به همراه گیاهان متنوع، تركیب زیبایی از جنگل و مرتع را به وجود آورده اند.
آن سوی جنگل فندقلو گردنه سرسبز و زیبای حیران در جاده اردبیل به آستارا به فاصله كمی از دریای خزر هر بیننده ای را متحیر می كند. فاصله هوایی شهر ساحلی آستارا در منتهی الیه جنوب غربی دریای خزر با شهر اردبیل بیش از 40 كیلومتر نیست اما از پیچ و خم های حیران به سمت اردبیل بالا می رویم، خنكی هوا جان تازه ای می دهد. سرسبزی و زیبایی های مراتع و جنگل های انبوه واقع در كوه های بلند و دره های عمیق این منطقه هر نقاش و هنرمندی را در این هنرنمایی خالق هستی به شگفتی وامی دارد. این مناظر طبیعی در محور اردبیل به آستارا توجه رهگذران را به خود جلب كرده و همه ساله بسیاری از مسافران و مردم اردبیل از تفرجگاه های آرام و دل انگیز این منطقه استفاده می كنند.
گردنه حیران در مسیر آستارا به اردبیل در نوع خود بی نظیر است. سبزی و زیبایی منطقه و درختانی كه سر بر شانه یكدیگر نهاده اند و سایه بان مسافران خسته اند طول مسیر آستارا به اردبیل را كاملادیدنی كرده است. حیران اسمی برازنده خود دارد چرا كه هر مسافری با دیدن زیبایی های این گردنه، حیران قدرت دوست و رحمت او می شود. زیبایی های این گردنه هر مسافری را به تعجب وامی دارد و لحظه ای توقف در آن و در كنار این نعمت بزرگ الهی خستگی سفر را از تن مسافران به درمی كند.

* آبشار آقبلاغ خلخال
این آبشار در خلخال و در كوه آق داغ (سفیدكوه) قرار دارد. در دامنه این رشته كوه چشمه سارهای فراوانی وجود دارد كه تأمین كننده آب جریان های چون میانرودان، گلبند رود، رودخانه زال می باشد. مهم ترین چشمه این ناحیه كه آبدهی قابل توجهی دارد، چشمه آقبلاغ است. این چشمه در دامنه شرقی قله مركزی آق داغ قرار دارد. این چشمه بلافاصله پس از خروج، آبشار بسیار زیبا و با دورنمای جالب و دیدنی و سفیدرنگ تشكیل می دهد.
وجود گونه های متنوع گیاهی، درختی و علفی در پیرامون این آبشار زیبایی آن را دوچندان می نماید. نزدیك ترین راه ارتباطی به آقبلاغ از طریق یك راه پیاده رو از روستای لرد بخش شاهرود خلخال میسر است.

** پیست اسكی آلوارس
این پیست اسكی در فاصله 12كیلومتری روستای آلوارس و 24 كیلومتری سرعین قرار گرفته است و از آنجایی كه پیست فوق در ارتفاع 3200 متری از سطح دریا قرار دارد به سبب بارندگی برف فراوان در طول پاییز و زمستان و به جهت دیر ذوب شدن برف های این منطقه می تواند در حدود 6 تا هشت ماه از سال مورد استفاده قرار گیرد.
از ویژگی های بارز منطقه ای كه مجتمع ورزش های زمستانی آلوارس در آن واقع شده است علاوه بر جاذبه های زمستانی می توان به جاذبه های بهاری و تابستانی آن از جمله روی آوردن عشایر با گله های خود به مناطق حوالی آن، هوای خنك و معتدل در اوج تابستان، پوشش گیاهی و گلهای رنگارنگ بصورت دشت های وسیعی از شقایق های كوهی، گل ختمی، گون و غیره همچنین قرار گرفتن مسیرهای صعود به قله سبلان و قلل دیگر از فاصله نزدیك كمپ مجتمع و مشرف بودن آن به شهرهای سرعین، نیر، اردبیل می باشد كه استفاده از آن را در تمام فصول سال مفید و خاطره انگیز می نماید.

** رود خانه گردشگری ارس پارس آباد مغان
رود ارس، رودخانه‌ ای نسبتا پرآب و خروشان است كه از منطقه آرپا چایی در آناتولی تركیه سرچشمه می‌گیرد.
این رودخانه از مرز تركیه، نخجوان، جلفا و ارمنستان گذشته و پس از گذر از مرز ایران و وارد جمهوری آذربایجان شده و به رودخانه كورا می‌ریزد.
در طول مسیر طي شده آن تغییراتي مشاهده مي‏شود، از جمله از سرچشمه تا جلفا مناطق صاف و كمي كوهستاني و از جلفا تا اصلاندوز كاملاً كوهستاني و صعب‌‏العبور بوده و عرض و عمق این رودخانه در مسیر حركت متفاوت است.
رود ارس از مهم ترین رودهای ایران است كه علاوه بر جذابیت ویژه گردشگری و تأثیرات مثبت اكوسیستمی، قابلیت مهمی از نظر ماهی‌های قابل صید دارد.
ماهی‌های این رود حدود ده گونه می‌باشند كه حدود 6 نوع آنها نسبت به دیگر ماهی‌های بومی این رود بزرگتر و دارای مقاومت بیشتری نسبت به سایر ماهی‌ها هستند. به همین جهت صید این ماهی‌ها بین ورزشكاران و ماهیگیران از ارزش بالایی برخوردار است.

** سبلان و عقاب سنگی
سبلان كوهی مرتفع در شمال غرب ایران و در استان اردبیل می باشد، سبلان سومین قله بلند ایران و یك كوه آتشفشانی غیر فعال است.
ارتفاع قله این كوه 4811 متر است و در بالای قله آن دریاچه كوچكی قرار دارد. سبلان به خاطر آبگرم‌های طبیعی دامنه كوه، طبیعت تابستانی زیبا و پیست اسكی معروف الوارس مورد توجه گردشگران می‌باشد.
صعود به قله سبلان از جبهه اصلی (شمالی) ساده بوده و كوهنوردان معمولی به راحتی صعود تابستانه را در چند ساعت (صبح تا ظهر) انجام می‌دهند.
جبهه جنوبی سخت ترین راه صعود به این قله می‌باشد كه از سنگهای بزرگ تشكیل شده‌است. پیست اسكی الوارس كه یكی از مجهزترین پیست های اسكی ایران است در این مسیر قرار دارد.
سبلان مقدس‌ترین كوه ایران است، گفته می‌شود كه مزار یكی از پیامبران در قله سبلان قرار دارد و بنا بر باورهای مردم این مزار، مزار زردشت است.
متون كهن فارسی هم به رابطه سبلان و زردشت اشاره دارند و آن جا را مكان نیایش و عبادت زردشت می‌دانند.
ذكریای قزوینی می‌نویسد: زردشت از شیز (شهری در كنار دریاچه ارومیه) به سبلان رفت و در آن جا عزلت اختیار كرد و كتابی موسوم به اوستا آورد.
مولف ناشناخته (هفت كشور)، مضمون بالا را به این صورت آورده‌است: زردشت حكیم از آذربایجان بود و در كوه سبلان كه كوهی مشهور باشد پانزده سال مجاور شد، زند و پازند بساخت و دعوت آغاز كرد. ویلیامز جكسن مولف كتاب زردشت پیامبر ایران باستان در سفرنامه‌اش می‌نویسد: سبلان همان كوهی است كه به گمان من آن را باید با كوه دو مصاحب مقدس مذكور در اوستا كه در آن جا زردشت با اهورا مزدا راز و نیاز كرده یكی دانست.
شادروان ابراهیم پور داوود جایگاه سبلان را برای زردشتیان همانند كوه تور برای یهودیان می‌داند كه در آن جا ده فرمان بر حضرت موسی نازل شد.
سبلان جلوه ای ای زیبا از طبیعت كم نظیر ایران است كه سنگها و صخره هایش نیز با انسان حرف می زنند.
سنگ عقاب سبلان صخره‌ ای شبیه به عقاب و همانند پاسبان راهی است كه به قله مقدس سبلان ختم می‌شود.
‌ 'عقاب سنگی' (قارتال داشی) درنزدیكی جان پناه غرب، به شكل عقابی است كه نشسته وسررابه جانب شرق چرخانده است نمونه این سنگ در تفت یزد وجود دارد


* جاذبه های تاریخی

** مجموعه بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی
در بین آثار باستانی استان مجموعه بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی از موقعیت خاصی برخوردار است. این مجموعه بسیار نفیس و با ارزش كه در نوع خود مجموعه ای بی نظیر محسوب می شود قسمت های مختلف از قبیل چینی خانه، جنت سرا، خانقاه، چله خانه، شهیدگاه، چراغ خانه و حرمخانه را در خود جای داده است.
بقعه شیخ جبرائیل در روستای كلخوران، مجموعا بازار تاریخی و مسجد جمعه در اردبیل، مقبره شیخ حیدر و قلاع قهقهه، دیو و كهنه در مشگین شهر، قیز قلعه سی و شاه تپه در گرمی، هفت تپه در خلخال، ویرانه «آتشكده» ساسانیان در روستای آتشگاه، امام زاده صالح، قیز امام زاده سی، برج شاطركندی در روستای صومعه در اردبیل و مقبره شیخ بدرالدین و آتشكده ساق دره در نمین از دیگر آثار باستانی این استان به شمار می روند.

** شهریئری مشگین شهر
شهرستان مشگین شهر یكی از مناطق ارزشمند تاریخی برای مطالعه گذشته انسان پیش از تاریخ تا عهد پرشكوه اسلامی است.
آثار تاریخی و طبیعی زیادی در این شهرستان وجود دارد كه این شهر را در رده مهم ترین مناطق گردشگری كشور قرار می دهد.
یكی از آثار تاریخی منحصر به فرد این شهر، محوطه «شهر یئری» (محلی كه موقعی شهر و آبادی بوده است) را می توان نام برد. شهر یئری در سال 1381 از سوی میراث فرهنگی استان اردبیل در فهرست آثار ملی كشور به ثبت رسید و در منتهی الیه دشت مشگین شهر و به فاصله 70 كیلومتری شمال غرب اردبیل با وسعتی در حدود 400 هكتار در كنار رودخانه تمدن ساز قره سو و روستای پیرازمیان واقع شده است.
شهر یئری اواخر هزاره دوم و اوایل هزاره نخست قبل از میلاد از آبادی های مهم منطقه بوده است. این محوطه باستانی در حال حاضر با سنگ چینی های معروف به «مكتب اوشاقلاری» (بچه های مكتب) در جهت شمالی - جنوبی امتداد یافته و در كناره قره سو جلوه نمایی می كند.
لازم به ذكر است قبل از هزاره اول، در دوران نوسنگی این محل مسكونی بوده و بخشی از تمدن درخشان منطقه در این نقطه متمركز بوده است.
این محوطه مشتمل است بر قلعه ای وسیع با دیوار دفاعی سنگین از نوع خشكه چین، محلی در ارتباط با برگزاری آئین های مذهبی به نام «مكتب اوشاقلاری»، كه این قسمت دارای فضاهای معماری با دیوارهای سنگی از نوع استیل های منقوش است.
گورهای باستانی متعددی از نوع كلانسنگی و گوركان كه حدود 450 گور در این محل شناسایی شده است و یك غار باستانی و تپه ای متعلق به دوران اسلامی.

**قلعه تاریخی اولتان مغان
اولتان قالاسی شهری باستانی متعلق به دوران ساسانی است. این محوطه در روستای بزرگی در 15 كیلومتری جنوب غرب پارس‌آباد (موغان) و در دشت مغان قرار دارد. ارگ اولتان در 500 متری این روستا و در كنار رود آراز واقع شده است.
این قلعه در زمان اشكانیان احداث شده ولی به واسطه استحكام بنا تا قرن دوازدهم هجری قمری مورد استفاده قرار می‌گرفت.
قلعه باستانی اولتان كه از نظر ظاهری شبیه به ساختمان یك قلعه نظامی است در 500 متری روستای اولتان از توابع پارس آباد دركنار رود ارس قرار دارد.
بنای این قلعه مربوط به دوران اشكانیان بوده اما به واسطه استحكام و موقعیت مناسب تا قرن دوازدهم هجری مورد استفاده قرار می گرفته به طوری كه در كاوش های با ستان شناختی سفال های بی مانند و متنوع اسلامی از این قلعه تاریخی به دست آمده است. در آینده نه چندان دور محوطه باستانی و تاریخی اولتان قالاسی پس از پایان كاوش‌های باستان‌شناسی به سایت موزه تبدیل می‌شود

** موزه مردم شناسی اردبیل
این موزه در محل حمام تاریخی آقانقی (ظهیر‌الاسلام) شهر اردبیل واقع در میدان عالی قاپو دایر شده و هم اكنون در این محل 33 نوع مجسمه با پوشش محلی و آیینی مردم استان اردبیل به نمایش در آمده و همچنین آثار و دست نوشته های مربوط به هویت تاریخی و فرهنگی این منطقه نیز در این موزهجمع‌آوری و عرضه شده است.
این موزه محل مناسبی برای آشنایی با نحوه زندگی ، آداب و رسوم، پوشش محلی مردان و زنان ، نحوه پخت غذاهای محلی و آیینهای خاص این استان است. ورودی این موزه از رختكنی آغاز شده و به حوض سنگی هشت ‌ضلعی با چهار بازو ختم می شود و در آن آیین های ویژه استحمام در دوره های گذشته نیز با تعبیه مجسمه هایی به نمایش در آمده است.

** سوغات ها و صنایع دستی اردبیل
سرشیر، حلوای سیاه، عسل، تخمه آفتابگردان، آبنبات و شیرینی های محلی از مهمترین سوغاتی های اردبیل محسوب می شوند.
گلیم، شال، جاجیم، ورنی، مسند، سفالگری، صنایع چوب مانند معرق، منبت و خراطی، مصنوعات چرمی و قالیبافی و نمدبافی جزو صنایع دستی استان است.
میهمانان نوروزی استان اردبیل با توجه به وجود بیش از 200 واحد اقامتی اعم از هتل، هتل آپارتمان و میهمانپذیر و متل و همچنین بیش از 150 مجتمع خدماتی رفاهی و پذیرایی بین راهی امكانات و فضاهای فرهنگی ورزشی و تفریحی از جمله موزه، كتابخانه، ورزشگاه های مناسب و اماكن مقدسه تاریخی مشكلی نخواهند داشت و ستاد تسهیلات نوروزی برای پذیرایی از میهمانان نوروزی در تمام نقاط این استان آمادگی كامل دارد.
گزارش: یعقوب شاددل ** انتشار دهنده: سیفعلی موسی زاده
6016/7110