مروري بر فعاليت هاي ستاد توسعه علوم و فناوري هاي شناختي در سال 1395

به گزارش اخبار گروه علمي ايرنا از روابط عمومي ستاد توسعه علوم و فناوري هاي شناختي، تمركز اين ستاد در سال 1395 بر 5 حوزه كليدي و اولويت دار شامل 'سنجش و پايش، پيشگيري، بازتواني و تقويت توانايي هاي شناختي'، 'توسعه آموزش و پرورش شناختي' ، 'توسعه ابزارها و فناوري هاي سنجش و معالجه اختلالات شناختي'، 'توسعه علوم و فناوري هاي شناختي در ساير حوزه هاي علمي' و 'توسعه پدافند شناختي در برابر تهديدات و مداخلات در امنيت ملي' قرار داشت.
در سالي كه گذشت، ستاد از توليد و توسعه تست هاي شناختي و همچنين توليد و توسعه پروتكل هاي درمان و ارتقاي كاركردهاي شناختي حمايت كرد كه برخي از آنها داراي كاربردهاي عام و برخي با كاربردهاي تخصصي پزشكي و آموزش و پرورش و ديگر حوزه هاي ضروري بود كه از طريق فراخوان و داوري به متخصصان سفارش داده شد.
ستاد همچنين در همكاري هاي تعريف شده با وزارت بهداشت، از تدوين راهنماها و پروتكل هاي شناختي براي معالجه اختلالات شناختي حمايت كرد كه اين حمايت ها در سال جديد نيز تداوم خواهد يافت.
كمك به حوزه هاي آموزش و پرورش و همچنين ارتقاي شيوه هاي تربيت به كمك آموزه هاي شناختي، همواره به عنوان يكي از اولويت هاي جدي كشور و تاثيرگذار در آينده ايران اسلامي مطرح بوده است؛ از همين رو، ستاد علوم شناختي علاوه بر حمايت از پروژه هاي پژوهشي كه به تبيين اصول و شيوه هاي آموزش و پرورش شناختي مي پردازد، با كمك وزارت آموزش و پرورش، نسبت به طراحي سيستمي كه بتواند به ارتقا و بهبود مستمر مدارس (مبتني بر آموزه هاي شناختي) كمك كند، اقدام كرده است.
از آنجا كه توانمندي در تامين زيرساخت ها و همچنين ابزارهايي كه ساير ارائه كنندگان خدمات شناختي در كشور خدمات خود را مبتني بر آنها ارائه خواهند كرد، يكي از الزامات موفقيت برنامه هاي توسعه و تعالي ارائه خدمات شناختي كشور محسوب مي شود، بنابراين ستاد اين مهم را در فهرست اولويت هاي خود قرار داده و در سال گذشته به موفقيت هاي چشمگيري در اين زمينه نائل شد كه ايجاد و راه اندازي آزمايشگاه ملي نقشه برداري مغز كه مورد استفاده پژوهشگران حوزه مغز و علوم و فناوري هاي شناختي از جمله آنها است.
اين آزمايشگاه ملي از آغاز تاسيس تاكنون با استقبال رو به رشدي براي ارائه خدمات روبه رو بوده و اجراي پروژه هاي پژوهشي در آن آغاز شده است.
كاشت الكترود در مغز و تحريكات فراجمجمه اي مغز، شامل پروژه هاي اپتوژنتيك و تحريك عمقي مغز (DBS) نيز از ديگر اقدامات ستاد علوم شناختي در اين حوزه است كه با هدف دسترسي به دانش چگونگي تحريك سيستم عصبي مغز با استفاده از كانال هاي يوني حساس به نور ليزر اجرايي شده است.
با توجه به اين كه امروزه فناوري تحريك عمقي مغز براي معالجه بيماري هايي چون پاركينسون و ديستونيا استفاده مي شود، ولي استفاده از آن در ايران با هزينه هاي زيادي همراه است، پروژه توليد الكترودها و باطري سيستم تحريك عمقي مغز به عنوان يكي از پروژه هاي مورد نياز كشور، مورد حمايت ستاد واقع شده كه فاز نخست آن با آزمايش روي موش به نتيجه رسيده است و فازهاي آتي در آينده ادامه خواهد داشت.
اجراي پروژه نگاشت مغز و ابزار واسط مغز و ماشين نيز از ديگر اقدامات بنيادي ستاد در حوزه تامين زيرساخت هاي مورد نياز علوم و فناوري هاي شناختي در كشور است كه در همين راستا، تركيبي از محققان دو تيم مغناطيس و اپتيك، فعاليت در زمينه مغزنگاري مغناطيسي بر پايه حسگرهاي اتمي را آغاز كرده و اكنون به ساخت سنسورهاي شبه مينياتوري دست يافته اند كه فازهاي بعدي پروژه در دستور كار سال 96 ستاد قرار دارد.
ستاد در زمينه ساخت نمونه سيستم آزمايشگاهي دستگاه fNIRS نيز كه در پژوهش ها و درمان بيماري هاي خاصي كاربرد دارد، فعال شده و توليد داخلي نسل هاي بعدي اين سيستم، جزء برنامه هاي ستاد است.
طراحي و ساخت نمونه آزمايشگاهي دستگاه TD/ACS هم در ستاد علوم شناختي به نتيجه رسيده و پروژه آماده فاز بعدي و تجاري سازي محصول است.
اين دستگاه براي تحريك نواحي مختلف مغز توسط ميدان الكتريكي با جريان مستقيم و يا متناوب طراحي شده و به منظور درمان افسردگي، اختلالات حركتي، ميگرن، سكته، اعتياد، زنگ گوش و دردهاي مزمن استفاده مي شود.
هزينه كم، سادگي و ايمني بالا از ويژگي هاي منحصر به فرد اين روش درماني است.
اقدام براي طراحي و توليد دستگاه واسط مغز و كامپيوتر با هدف ساخت سيستم هايي كاربردي كه بتواند ارتباط ميان كاربران و رايانه را مستقيماً از خوانش مغز و بدون دخالت دست و گفتار و غيره فراهم آورد، مطالعه نگاشت چند مداليته مغز در بيماران اسكيزوفرني كه به توسعه روش هاي تلفيق داده هاي تصويربرداري ساختاري MRI و تصويربرداري كاركردي fMRI اختصاص دارد و طراحي سامانه جامع نقشه برداري مغزي زبان و حافظه در نمونه‌هاي فارسي زبان براي هدايت اعمال جراحي مغز با استفاده از تصويربرداري مغزي ساختاري و عملكردي از ديگر دستاوردهاي ستاد علوم و فناوري هاي شناختي به شمار مي آيد.
ستاد در خصوص فناوري شناسايي چهره انسان با استفاده از شبكه هاي عصبي نيز گام هاي موفقي برداشته است كه اين روش متفاوت از شناسائي چهره انسان دقت بالاتري داشته، كاربردهاي فراواني در ارتباط متقابل انسان و رايانه، جستجوي افراد خاص در داده هاي حجيم همانند اينترنت، تبليغات هدفمند در فروشگاه ها و تجارت دارد.
مدلسازي و بررسي تاثير روبات هاي انسان نما به عنوان دستيار درمانگر در درمان كودكان اوتيستيك و همچنين طراحي و ساخت روبات طوطي نما براي توانبخشي كودكان اوتيستيك و همچنين استفاده از سيستم هاي هوشمند در تشخيص اوتيسم، پروژه ديگري است كه در سال گذشته به اتمام رسيده و پس از اتمام مراحل تجاري سازي، منافع گسترده خود را به جامعه عرضه خواهد كرد.
با توجه به اين كه علوم شناختي، ماهيتي بين رشته اي داشته و ضمن ايجاد غنا در ديگر حوزه هاي دانشي، علومي همچون مديريت شناختي، اقتصاد شناختي، رسانه و حتي علوم سياسي مي توانند از آموزه هاي شناختي بهره ببرند، ستاد طي سال گذشته، تربيت نيروي انساني مورد نياز، ايجاد رشته هاي جديد همچون علوم شناختي- رسانه و علوم شناختي- مطالعات نظري هنر، ايجاد دروس و كارگاه هاي اختصاصي در برخي دانشگاه هاي برتر كشور، حمايت از ترجمه و تاليف كتاب و توليدات علمي، ايجاد ساختارهاي پيشران در موسسات دانشگاهي و پژوهشي، برنامه ريزي جهت تحقيق در حوزه هاي مضاف در بستر فرهنگي و كاري ايران و نهايتا كمك به ارتقاي امنيت ملي به كمك علوم و فناوري هاي شناختي در عرصه هاي ملي و بين المللي را از اولويت هاي جدي خود قرار داده بود.
در مجموع، خط مشي ستاد توسعه علوم شناختي، توسعه علمي با استانداردهاي بين المللي، گسترش ارتباطات با پژوهشگران و دانشگاه هاي معتبر بين المللي، رعايت اصول اخلاقي و حرفه اي، توسعه فناوري و خدمات شناختي و اولويت داشتن حل معضلات اجتماعي، گسترش بخش خصوصي، فعاليت در حوزه هاي بين بخشي و ميان رشته اي، ارتقاي رقابت مندي و ورود به بازارهاي بين المللي است.
تمركز بر تربيت و توسعه نيروي انساني متخصص و همچنين آماده سازي ابزارها و زيرساخت هاي مورد نياز حوزه، ضرورتي است كه ستاد به آن پرداخته است.
از اين رهگذر، ستاد در بخش آموزش به هدايت هدفمند بورسيه ها به حوزه هاي اولويت دار، بورسيه كردن تعدادي از متخصصان، جلب همكاري فارغ التحصيلان خارج كشور، فراهم كردن حمايت از فرصت هاي مطالعاتي، دعوت از اساتيد مبرز بين المللي، برگزاري دوره ها و دروس انتخابي در دانشگاه هاي برجسته كشور و تربيت كارشناسان آزمايشگاه ها پرداخته است.
در بخش ترويج علم نيز ستاد علوم شناختي، نقش حمايتي موثري داشته و از انتشار كتاب مقالات علمي- ترويجي، برنامه هاي ترويجي مختص دانش آموزان و دانشجويان، ارائه مقالات، توليد محتواهاي رسانه اي و علي الخصوص برنامه هاي در شبكه هاي مختلف صدا و سيما، برگزاري كارگاه ها، سمينارها و كنگره ها، كارزارهاي اجتماعي حمايت كرده است.
ستاد توسعه علوم و فناوري هاي شناختي در راستاي توسعه همكاري هاي بين المللي، طي سال گذشته ميزهاي همكاري همچون ايران و برزيل، ايران و چين، ايران و سوييس و ميزهاي مشابهي براي همكاري با ساير كشورها طراحي و بعضاً عملياتي كرده است.
علمي**1055**
تنظيم : زينب كارگر **انتشار: زهره محتشمي پور
براي اطلاع از اخبار متنوع علمي و فناوري، با كانال علمي ايرنا در تلگرام همراه شويد:
irnaelm@
https://telegram.me