برنامه قطر برای از سرگیری توسعه پارس جنوبی/فرصت سوزی 8 ساله در بزرگترین میدان گازی جهان

به گزارش ایرنا، یكی از دغدغه های ایران در سال های گذشته، تولید حداكثری قطر از پارس جنوبی و از دست رفتن فرصت برداشت از این میدان مشترك توسط ایران بوده است.
با توجه به اینكه به دلیل شرایط فیزیكی، امكان مهاجرت گاز این میدان مشترك به كشور قطر وجود دارد، كارشناسان همواره بر لزوم توسعه هرچه سریع تر بخش ایرانی این میدان تاكید كرده اند.
میدان گازی پارس جنوبی، بزرگ ترین منبع گازی جهان است كه روی خط مرزی مشترك ایران قرار دارد؛ مساحت این میدان 9700 كیلومتر مربع است كه سهم متعلق به ایران 3700 كیلومتر مربع وسعت دارد.
ذخیره گاز این بخش از میدان 14 تریلیون مترمكعب گاز به همراه 18 میلیارد بشكه میعانات گازی است كه هشت درصد كل گاز دنیا و نزدیك به نیمی از ذخایر گاز كشور را شامل می شود.
میدان گازی پارس جنوبی (كه در قطر، گنبدشمالی نامیده می شود) در سال 1971 كشف و برداشت گاز از این میدان نخستین بار در دهه 1990 توسط قطر آغاز شد؛ گاز تولیدی این میدان با تشكیل شركت گاز مایع قطر به ال.ان.جی تبدیل و محموله های ال.ان.جی به خارج صادر می شود.
با وجود سرمایه گذاری گسترده در پارس جنوبی در گذشته، به دلیل پراكندگی اقدام ها، در عمل این فازها به مرحله نهایی و بهره برداری نرسیدند اما دولت یازدهم تلاش كرد با اولویت بندی طرح ها این عقب ماندگی را جبران كند.
به گزارش وزارت نفت، اظهارات سعد الكعبی، مدیرعامل شركت قطر پترولیوم در نمایشگاه و كنفرانس گاز ژاپن درباره این كه «قطر ممنوعیت ١٢ ساله توسعه بزرگ‌ترین میدان گازی جهان را لغو كرده است.»، در روزهایی كه برداشت روزانه گاز ایران با قطر برابر شده در محافل كارشناسی، بازتاب گسترده ای داشته است.
پس از اظهارات مدیرعامل شركت قطر پترولیوم، عده ای از سیاسی بودن تصمیم سعد الكعبی سخن می گویند و برخی آن را غیر از آن می‌پندارند، اما آنچه مسلم است قطر در شرایطی كه بازار ال.ان.جی در جهان در وضع مازاد عرضه به سر می برد و این كشور به گاز تولیدی از این میدان در داخل كشورش نیازی ندارد، كمی رنگ و بوی سیاسی به این تصمیم می دهد.
همچنین نمی توان از كنار امضای موافقتنامه اصولی ایران برای فاز ١١ پارس جنوبی كه با هدف «ساخت سكویی عظیم برای افزایش فشارگاز» هدف‌گذاری شده است، در مقابل این تصمیم قطر به راحتی گذشت.
هرچند الكعبی برای پیشگیری از قضاوت‌ها در باره سیاسی بودن این تصمیم اعلام كرده است: «تصمیم قطر به لغو ممنوعیت توسعه این میدان به دلیل برنامه ریزی ایران برای توسعه بخش متعلق به خود اتخاذ نشده است، در واقع كاری كه امروزما انجام می دهیم، چیز كاملا جدیدی است و ما در آینده بدون شك اطلاعاتمان را با ایران به اشتراك خواهیم گذاشت.» اما نمی توان كاملا آن را رد كرد.
قطر كه با استفاده از ظرفیت شركت ‌های بین المللی و سرمایه گذاری برنامه ریزی شده از سال ١٩٩٠ آغاز به بهره برداری از میدان گنبد شمالی كرده است، در سال ٢٠٠٥ تصمیم گرفت ممنوعیت ١٢ ساله ای را برای توسعه این میدان گازی در نظر گیرد.
اما تاریخ نخستین بهره برداری ایران به سال ٢٠٠٢ و پس از راه اندازی فازهای ٢ و ٣ پارس جنوبی بر می‎گردد، این به این معناست كه قطر در برداشت از این مخزن مشترك ١٢ سال از ایران پیشی گرفته است.
در حالی كه انتظار می رفت، به دلیل مشترك بودن مخزن، ایران به محاكم بین المللی شكایت كند قطر در سال ٢٠٠٥ یعنی سال ٨٤ طرح ممنوعیت توسعه بزرگترین میدان گازی جهان را در دستور كار قرار داد تا جلو شكایت احتمالی ایران را بگیرید.
بهترین فرصت اما در سال‌هایی كه انتظار می رفت ایران به برداشت حداكثری از این میدان یعنی سال‌های ٨٤ تا ٩٢ اقدام كند از دست رفت، تحریم‌ها، كمبود منابع مالی و ضعف مدیریت سبب شد توسعه پارس جنوبی به تاخیر بیفتد. همه شرایط اما طبق انتظار قطری‌ها پیش رفت.
دولت یازدهم كه روی كار آمد، توسعه پارس جنوبی دراولویت قرارگرفت، فازها اولویت بندی شد و برداشت از این میدان به حداكثر رسید، به اندازه ای كه برداشت روزانه ایران با قطر برابر شد، كه این به معنای احساس خطر برای طرف مقابل بود.
آنها كه تاكنون نگران افزایش برداشت ایران و مهاجرت گاز به‌سمت كشورمان نبوده‌اند با اقداماتی كه از سوی وزارت نفت برای جبران افت فشار گاز و توسعه فازهای پارس جنوبی صورت گرفت دچار نگرانی شده و اقدام‎هایی را در نظر گرفته اند.
نرسی قربان، كارشناس ارشد اقتصاد انرژی در زمینه اقدام‎های قطر معتقد است: افت فشار گاز و عمل كردن به تعهدها می‎تواند مهمترین انگیزه قطر از رفع ممنوعیت ١٢ سال تولید از میدان گنبد شمالی باشد.
وی ضمن این كه شائبه سیاسی بودن این اقدام‎ها را بسیار اندك می داند، می گوید: با توجه به این كه قطر با مشتریان گازی خود قراردادهای بلندمدت ٢٠ تا ٢٥ ساله دارد بنابراین همه تلاشش این است كه با جلوگیری از افت فشار مخازن و تامین حداكثر نیاز مشتریان نیاز آنها را برآورده كند.
میدان گازی پارس جنوبی كه در قطر گنبد شمالی نامیده می‎شود، بزرگترین میدان گازی جهان است كه در صورت برداشت كامل گاز این میدان، انرژی 10 سال كل ساكنان كره زمین تأمین می‌ شود.
مساحت این میدان 9700 كیلومتر مربع است كه 3700 كیلومتر مربع آن در آبهای سرزمینی ایران و 6000 كیلومتر مربع آن در آبهای سرزمینی قطر قرار دارد. حجم گاز برداشت‌شدنی میدان به همراه میعانات گازی، معادل 230 میلیارد بشكه نفت خام است.
ذخیره بخش ایرانی میدان 13.3 تریلیون مترمكعب گاز درجا و 19 میلیارد بشكه میعانات گازی (9 میلیارد بشكه قابل برداشت) است كه 50 درصد ذخایر گازی ایران و هشت درصد از ذخایر گازی جهان را در خود جای داده است. گاز خشك قابل استحصال در بخش ایرانی میدان 8.1 تریلیون مترمكعب با ضریب بازیافت ٠.٦١ است.
ذخیره بخش قطری میدان 37 تریلیون مترمكعب گاز درجا و 26 تریلیون مترمكعب گاز قابل برداشت و 30 میلیارد بشكه میعانات گازی (10 بیلیون بشكه قابل برداشت) است كه معادل 99.9 درصد ذخایر گازی قطر و 21 درصد ذخایر گازی جهان است.
مرتضی بهروزی فر، كارشناس ارشد موسسه مطالعات انرژی اما با اشاره به این كه قطر ظرفیت كافی همانند دسترسی به تازه ترین فناوری‌های شركت‌های خارجی و همچنین منابع مالی كافی برای افزایش برداشت از میدان مشترك گازی پارس جنوبی را دارد، می گوید: البته این به معنای برداشت صیانتی از مخزن نخواهد بود اما ظرفیت این كشور نشان می‌دهد این كشور در فرصت كوتاهی یعنی حداقل در یك دوره چهار ساله می تواند مقدار برداشت گاز را افزایش دهد.
وی در این باره كه آیا بازار ال.ان.جی (گاز طبیعی فشرده) كه اكنون با مازاد عرضه روبروست امكان جذب گاز تولیدی بیشتر را دارد، افزود: بدون شك چشم انداز بازار گاز با توجه به مشكلات زیست محیطی و توافق‌های بین المللی انجام شده روشن است و انتظار می رود میزان آن در سبد انرژی جهان افزایش و بازار مصرف گاز در سال‌های آتی بزرگتر شود.
حال باید صبر كرد و دید كه قطری ها قصد دارند كدام پروژه‌ها را توسعه دهند، اما آنچه مسلم است این كه ایران فرصت‌های طلایی سال‌های٨٤ تا ٩٢ را برای توسعه این میدان مشترك از دست داده است.

برای آگاهی از آخرین اخبار اقتصادی ایران و جهان با كانال اقتصادی ایرنا در تلگرام همراه شوید:
IRNAeco@
https://t.me/irnaeco
اقتصام**2022*1579*خبرنگار:میثم طاهری * انتشار : مرضیه فاتحی