در ادامه اين گفت وگو آمده است: مي‌گويند دولت يازدهم هيچ كاري در پروژه آزادراه تهران-شمال نكرده، اما خيرالله خادمي، معاون وزير راه كه در هر دو دولت روحاني و احمدي‌نژاد حضور داشته، بهانه‌هاي منتقدان دولت را بي‌اساس مي‌داند. مديرعامل شركت ساخت و توسعه زيربناهاي حمل‌ونقل در گفت‌وگو با «شرق» مي‌گويد: «شكي نيست كه اين آزادراه زمان برده و در تمام دولت‌ها هم بوده و ربطي به اين دولت ندارد. از ٢١ سال قبل اين آزادراه شروع شده، اما دليل اصلي توقف پروژه، اختلاف بين سرمايه‌گذار و پيمانكار و فاينانسور چيني بوده و اين اختلاف مدت‌ها حل‌نشده باقي مانده بود... در دو سال گذشته، با تدبير دولت، پيمانكار چيني تقريبا از پروژه خارج شد و با آمدن هفت پيمانكار ايراني، حدود ٥٠ درصد پروژه در دو سال پيشرفت فيزيكي داشت، اين در حالي است كه در ١٧ سال گذشته ٣٢ درصد پيشرفت فيزيكي داشتيم.»
او به نكته ديگري هم در حوزه ريلي اشاره مي‌كند كه براي اين دولت به‌عنوان ركورد ثبت شده. به گفته او، طول ريل‌هاي ساخته‌شده در دولت روحاني، ٨٣٧ كيلومتر است كه اين ميزان در يك سال، هيچ‌گاه افتتاح نشده، در‌حالي‌كه راندمان ريل‌سازي در كشور از اول انقلاب در دولت‌هاي مختلف تاكنون، ١٥٨ تا ٢٠٠ كيلومتر است؛ بنابراين ساخت ٨٠٠ كيلومتر در يك سال، واقعا كار بزرگي است.
** وضعيت آزادراه تهران- شمال در اين دولت چگونه پيش رفت؟
در شبكه جاده‌اي كشور درحال‌حاضر در بخش آزادراهي، حدود هزارو ٦٧٠ كيلومتر جاده در حال اجرا داريم. مسيرهاي زير عبور هم حدود دوهزارو ٢٧٠ يا ٢٥٠ كيلومتر است؛ بنابراين ٦٠ تا ٦٥ درصد در بخش آزادراهي در دست ساخت است كه درخور توجه است. اكنون در ١٦ پروژه و در ١٠ محور آزادراهي در حال كار هستيم. كاري كه در دولت يازدهم انجام شده فعال‌كردن پروژه‌هاي بزرگ آزادراهي به‌صورت هم‌زمان است كه شايد بتوان گفت كار واقعا خاصي بوده. از ١٦ پروژه، شش پروژه بزرگ‌مقياس در دست داريم. هميشه آزادراه مي‌ساختيم؛ اما اينكه شش پروژه عظيم را هم‌زمان بتوانيم ساپورت مالي كنيم، تقريبا سابقه نداشته است. اولين پروژه، آزادراه تهران- شمال است كه قطعه يك آن با عمليات بسيار خوبي انجام شده و هر كسي بازديد كند، از لحاظ فني و مهندسي براي كشور غرورآفرين است. سههزارو ٤٠٠ نفر در پروژه كار مي‌كنند كه مشخص است پروژه كار بزرگي است. در اين پروژه ٢٥ قالب لاينينگ و هزارو ٢٠٠ دستگاه ماشين سنگين كار مي‌كنند.
از لحاظ بزرگي، اين پروژه يكي از بزرگ‌ترين پروژه‌هاي راهسازي خاورميانه است. دومين مورد، آزادراه شيراز- اصفهان است. ٢١٠ كيلومتر اين پروژه در حال انجام است. بيش از هزار دستگاه ماشين در حال كار است. دوهزارو ٤٠٠ نفر نيرو هم در اين بخش فعال هستند. اين پروژه هم بزرگ است كه با عمليات خوبي كار مي‌شود و اميدواريم شش ماه اول سال ٩٧، قطعه اولش بهره‌برداري شود. مورد سوم، آزادراه اراك- خرم‌آباد است. در كريدور شمال به جنوب حد فاصل بندر امام به تهران قطعه ناپيوسته‌اي داشتيم كه از آن، حد فاصل خرم‌آباد به اراك به طول ١٣٥ كيلومتر است كه با عمليات بسيار خوبي كار مي‌شود. ٩٧٠ دستگاه ماشين در اين بخش فعال است، حدود دوهزار نفر هم در آن كار مي‌كنند. اميدواريم قطعه اولش به طول ٦٧ كيلومتر حد فاصل خرم‌آباد تا نزديك شهر بروجرد را در پايان امسال به بهره‌برداري برسانيم. بلندترين تونل‌هاي جاده‌اي كشور در بخش آزادراهي هم به‌صورت سه‌خطه در اين محور هستند كه اين تونل‌ها را يك ماه قبل به پايان رسانديم.
دو تونل سه كيلومتر و صد متر در مسير رفت و همين مقدار، در مسير برگشت به‌صورت سه‌خطه ساخته مي‌شود كه با اين طول و عرض در كشور بي‌سابقه بوده. پروژه‌اي كه به اتمام رسيده، آزادراه منجيل- رودبار بود. آزادراه قزوين- رشت در سال‌هاي گذشته ساخته شده بود؛ اما محدوده ١١ كيلومتر منجيل به رودبار كه خيلي كوهستاني و صعب‌العبور بود، به‌دليل هزينه زياد انجام نشده بود و به عمليات سختي نياز داشت. از دو سال قبل قرار شد دو تونل در آنجا احداث كنيم، گلوگاه اصلي كه محدوده‌اي به طول 3.2 كيلومتر بود در سال‌هاي ٩٤ و ٩٥ احداث شد و در روزهاي پاياني سال ٩٥ با حضور آقاي نوبخت بهره‌برداري شد و امسال مردم بدون هيچ توقف در اين محور عبور كرده و رضايت داشتند. آزادراه بعدي همت- كرج است و با اينكه طول اين آزادراه ٢٠ كيلومتر است؛ اما تأثيرش براي پايتخت و كرج با توجه به جمعيت دو شهر و تردد روزانه اين مسير خيلي زياد است و مي‌تواند محور جديدي براي تهران و كرج باشد. محورهايي كه به سمت تبريز و قزوين مي‌روند نيز از اين مسير عبور مي‌كنند و مي‌تواند تنفسي براي اين محورها هم باشد. اميدوارم تا پايان سال جاري، ١٠ كيلومتر اين پروژه بهره‌برداري شود. مورد بعدي آزادراه تبريز- اروميه است كه قطعه يك آن زير ترافيك است، قطعه چهار هم امسال تمام خواهد شد. قطعه دو و سه را هم‌زمان انجام مي‌دهيم و اميدواريم قطعه چهار و دو را به بهره‌برداري برسانيم و قطعه سه هم تونل‌هاي سنگيني دارد كه كار در آن، شروع شده است.
** با اين اوصاف مي‌توان گفت ادعاهاي مطرح‌شده در زمينه آزادراه تهران- شمال كذب محض است؟
حجم عمليات را بايد در نظر گرفت؛ شكي نيست كه اين آزادراه زمان برده و در تمام دولت‌ها هم بوده و ربطي به اين دولت ندارد. از ٢١ سال قبل اين آزادراه شروع شده؛ اما دليل اصلي توقف پروژه، اختلاف بين سرمايه‌گذار و پيمانكار و فاينانسور چيني بوده و اين اختلاف مدت‌ها حل‌نشده باقي مانده بود و اگر عمليات هم انجام مي‌شد، كند بود، زيرا هيچ دولتي نتوانسته بود اين اختلاف را حل كند، چون واقعا به دولت‌ها ربط نداشت. سرمايه‌گذار بنياد مستضعفان است و پيمانكار هم چيني بود. هركسي بررسي كند، همين سير را خواهد ديد. در ابتداي دولت و با روي‌كارآمدن آقاي آخوندي در وزارتخانه و همين‌طور آمدن آقاي سعيدي‌كيا به بنياد مستضعفان، رويكرد جديدي براي احداث اين آزادراه در دستور كار قرار گرفت. در جلسه‌اي كه با محور اين پروژه برگزار شد، تصميم بر اين شد كه روند پروژه تغيير كند و سرعت بگيرد.
اين صورت‌جلسه به تأييد آقاي رئيس‌جمهور هم رسيد، ايشان پاراف كردند كه اين كار انجام شود. قطعه چهار در دولت قبلي افتتاح شده و زير ترافيك است؛ اما قطعه اول از نظر ترافيك مهم‌ترين قطعه است. چون طول مسير را ٦٠ كيلومتر كوتاه مي‌كند. مسيري كه از كرج مي‌رفت، از همت به تونل كندوان مي‌رود؛ يعني ٩٠ كيلومتر تقريبا ٣٢ كيلومتر مي‌شود. عمليات خيلي مهم و خيلي هم سنگين است. در سال ٩٢ پيشرفت فيزيكي قطعه يك، ٣٠ تا ٣٢ درصد بود. در دو سال گذشته با تدبير دولت، پيمانكار چيني تقريبا از پروژه خارج شد و با آمدن هفت پيمانكار ايراني، حدود ٥٠ درصد پروژه در دو سال پيشرفت فيزيكي داشت، اين در حالي است كه در ١٧ سال گذشته ٣٢ درصد پيشرفت فيزيكي داشتيم. اميدواريم بتوانيم در سال ٩٦، قطعه يك را به بهره‌برداري برسانيم. حجم عمليات بسيار سنگين است و واقعا ابرپروژه است؛ ٣٢ كيلومتر تونل رفت و برگشت دارد، حدود ١٢ كيلومتر پل دارد و بقيه ديوارهاي بسيار بلندي است كه پشتش بايد خاكريزي انجام شود.
** در دولت كنوني چه ميزان براي پروژه‌هاي جديد كلنگ‌زني داشتيم؟ اين ميزان در دولت قبل چگونه بود؟
آمار درستي در اختيار ندارم. شروع پروژه، خيلي زياد شده بود و سعي كرديم پروژه جديدي شروع نكنيم. هدف اتمام پروژه‌هاي فعلي بود كه پيگيري شد و تقريبا پروژه خاصي شروع نشده، مگر پروژه‌اي كه نياز كشور بوده. به نسبت پروژه‌هاي كمي شروع شده و تمركز بر اتمام پروژه‌هاي نيمه‌تمام بوده است؛ بنابراين كلنگ‌زني جديد در اين دولت نداشتيم كه در قياس با عملكرد دولت قبل، اتفاق بزرگي است.
** پروژه‌هاي ريلي گرگان- بجنورد- مشهد و قم- اصفهان به كجا رسيد؟
سههزارو ٥٠٠ كيلومتر ريل جديد در كشور در حال ساخت است كه در قالب ٢٢ پروژه است. اين ميزان اولويت‌بندي شده، چون حدود ٨٠ هزار ميليارد تومان نياز دارند كه پروژه‌هاي در حال كار و مطالعاتي تمام شود كه رقم بسيار بزرگي بود. تصميم گرفتيم پنج مركز استان را به‌عنوان اولويت به شبكه ريلي وصل كنيم. همدان، كرمانشاه، آذربايجان غربي (اروميه)، گيلان (رشت) و آذربايجان شرقي كه مسير جديدي به تبريز است. در اين مسيرها واقعا خوب كار شده. استان همدان كه وصل شد. كرمانشاه را آخر خرداد به اتمام مي‌رسانيم. اروميه آخر تير و رشت تا پايان شهريور به اتمام خواهد رسيد. تبريز را هم كه تا بستان‌آباد محور اصلي بوده تا پايان سال تحويل خواهيم داد. طول اين ريل‌ها ٨٣٧ كيلومتر است كه اين ميزان در يك سال، هيچ‌گاه افتتاح نشده، در‌حالي‌كه راندمان ريل‌سازي در كشور از اول انقلاب در دولت‌هاي مختلف تاكنون، ١٥٨ تا ٢٠٠ كيلومتر است؛ بنابراين ساخت ٨٠٠ كيلومتر در يك سال، واقعا كار بزرگي است.
** وضعيت زيرساخت در رابطه با كشورهاي همسايه به چه صورت بوده است؟
در مرزها هدف‌گذاري كرديم كه كريدور شمال به جنوب كه قزوين به رشت و آستاراست را تكميل كنيم و به آذربايجان وصل شويم. قطعه اولش هم قزوين- رشت است كه امسال افتتاح خواهد شد. مابقي را هم بايد بسازيم كه بتوانيم به آذربايجان متصل شويم. در مرز عراق هم از طريق كرمانشاه و خسروي بايد به اين كشور همسايه وصل شويم. امسال به كرمانشاه مي‌رسيم. كرمانشاه به خسروي هم با روند بسيار خوبي در حال كار هستيم و اميدواريم در چهار سال آينده به مرز عراق برسيم و اگر به شبكه ريلي عراق وصل شويم، مي‌توانيم از آنجا به شبكه ريلي سوريه و بندر لاذقيه برويم كه شرايط ترانزيت را براي ما در درازمدت مهيا خواهد كرد. اميدواريم شرايط عراق و سوريه آرام و مسير جديدي براي ما ايجاد شود. از سرخس و اينچه‌برون هم به تركمنستان وصل هستيم. به افغانستان هم از طريق هرات وصل مي‌شويم كه تا مرز خودمان را ساخته‌ايم. در خاك افغانستان هم تا شمعتيغ تعهد ايران است و از شمعتيغ تا هرات را كشور افغانستان بايد بسازد كه در حال مكاتبه هستيم. كار مهم ديگري كه در دستور كار دولت روحاني قرار گرفته و به محروميت‌زدايي و امنيت در منطقه كمك مي‌كند، افزايش ظرفيت بندر چابهار، پيگيري مسير ريلي از چابهار به سمت زاهدان و بيرجند و مشهد است؛ يعني كريدور شمال به جنوب‌شرق كشور كه مسير ريلي نداشتيم. اگر اين مسير را ايجاد كنيم هم به درياي عمان وصل شويم هم ترانزيت كشورهاي چين و هند را به آسياي ميانه، افغانستان و پاكستان خواهيم داشت.
** اين پروژه چند درصد پيشرفت فيزيكي داشته؟
كل پروژه در دولت كنوني شروع شده و حدود ٢٤ درصد پيشرفت فيزيكي داشته. با روند بسيار خوبي در حال كار هستيم و اميدواريم با جذب سرمايه‌گذار خارجي كه هم چين و هم هند براي همكاري اعلام آمادگي كرده‌اند، بتوانيم سريع‌تر كار را پيش ببريم. حدود هزارو ٣٧٠ كيلومتر طول ريل‌گذاري است كه حدود ١٠ هزار ميليارد اعتبار نياز دارد. قسمت اول كه چابهار به نيكشهر بوده در حال انجام است.
** علت كندي يا توقف برخي پروژه‌هاي ريلي كشور در دوران تحريم‌ها چه بود؟
يكي از مشكلات در شبكه ريلي اين بود كه توليد ريل در كشور ما صورت نمي‌گرفت. الان ذوب‌آهن به‌صورت آزمايشي نسبت به ساخت ريل آغاز به كار كرده، اما هنوز به توليد انبوه نرسيده. ورود ريل در سال‌هاي قبل به كشور گره ديگري بود. يك گره بحث تحريم‌ها بود و گره ديگر تأمين اعتبار. بايد پول نقد مي‌داديم كه ريل وارد كنيم. يكي از دلايل توقف شبكه ريلي اين مسائل بود. خيلي جاها زيرسازي آماده بود اما ريل نداشتيم. دليل اينكه الان روزي پنج كيلومتر ريل‌گذاري ميكنيم اين است كه ريل را آماده داريم. تراورس(ريل‌بند) و ساير كارها در داخل كشور توليد مي‌شود. سال گذشته فاينانسي با كشور هند انجام داديم و اين كشور حدود دو هزار كيلومتر ريل راه‌آهن ايران را فاينانس كرد و امسال آغاز به واردات ريل از هند كرده‌ايم؛ به گونه‌اي كه در زمينه سرعت تخليه از كشتي با مشكل مواجه هستيم. منابع مالي در همه مسيرهاي ريلي تزريق ميشوند و در بحث ريلي هيچ مشكلي نداريم. چون فاينانس هم هست بحث منابع مالي حل شده و مي‌توانيم در برنامه زمان‌بندي مشخصي برنامه‌ريزي شبكه ريلي را انجام دهيم.
** برخي منتقدان مي‌گويند چرا ريل از خارج از كشور وارد ميكنيم. مگر توان ساخت آن را در كشور نداريم. پاسخ شما به اين منتقدان چيست؟
در ساخت ريل، تكنولوژي خاصي نياز است، اما در دنيا پنج، شش كارخانه بيشتر نيست كه ريل توليد مي‌كند. هند، تركيه و اتريش در اين زمينه فعال هستند. اما به‌هرحال چون شبكه ريلي گسترده شده و متروها هم كم‌كم فعال ميشوند، نياز كشور است كه خط توليد داشته باشيم. وقتي ٢٠٠ كيلومتر در سال ريل‌گذاري يك كارخانه مي‌تواند خط توليد داشته باشد. الان در اين زمينه سرمايه‌گذاري شده و در ذوب‌آهن اصفهان، خط توليدي احداث شده و به توليد آزمايشي رسيده و ما آماده هستيم كه از آنها خريد كنيم.
*منبع: روزنامه شرق، 1396.2.26
** گروه اطلاع رساني**9368**2002** انتشاردهنده: فاطمه قناد قرصي
تهران- ايرنا- روزنامه شرق در گفت وگويي با خيرالله خادمي معاون وزير راه مي نويسد: طول ريل‌هاي ساخته‌شده در دولت روحاني، ٨٣٧ كيلومتر است كه اين ميزان در يك سال، هيچ‌گاه افتتاح نشده، در‌حالي‌كه راندمان ريل‌سازي در كشور از اول انقلاب در دولت‌هاي مختلف تاكنون، ١٥٨ تا ٢٠٠ كيلومتر است؛ بنابراين ساخت ٨٠٠ كيلومتر در يك سال، واقعا كار بزرگي است.
