«اوپك» و شمشیر دولبه افزایش قیمت نفت

به گزارش گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا ، نشست 172 اعضای «سازمان كشورهای تولید كننده نفت» (اوپك) در زمینه تعیین میزان تولید موفقیت آمیز بود اما تمدید 9 ماهه توافق پیشین در نهایت نتوانست تاثیر سریعی را بر بازار و قیمت نفت بگذارد. این بار بازار نفت برخلاف بسیاری از پیش بینی ها واكنش منفی نشان داد و به طور تقریبی از قیمت هر بشكه نفت تا حدود 2 دلار كاسته شد و قیمت های جهانی نفت به 51 دلار نزدیك شد. با این حال امیدواری به بهبود قیمت ها در آینده پررنگ است.
كارشناسان افزایش قیمت نفت را شمشیر دو لبه ای می دانند كه در كنار بهبود درآمد تولیدكنندگان سنتی نفت باعث می شود تا استخراج نفت غیرمتعارف «شیل» جان بگیرد. با افزایش تولید میزان عرضه نفت شیل به بازار افزایش می یابد و سقوط قیمت ها غیرقابل اجتناب خواهد بود.

**تمدید توافق كاهش سقف تولید
اوپك 6 ماه قبل تصمیم گرفت تا تولید این سازمان را یك میلیون و 200 هزار بشكه در روز كاهش دهد. مدت اعتبار این توافق از ابتدای سال2017 برای 6 ‌ماه تعیین شد كه نتایج مثبتی هم برای اعضا هم در پی داشت . در كل اعضای اوپك نیز به توافق نوامبر2016 به طور كامل پایبند بودند اما كشورهای غیرعضو تا حدودی مفاد آن را اجرا كردند.
ایران، الجزایر، آنگولا، اكوادور، گابن، عراق، كویت، لیبی، نیجریه، قطر، عربستان، امارات و ونزوئلا اعضای اوپك هستند. البته این توافق میزان تولید ایران، نیجریه و لیبی در بر نمی گرفت و این كشورها مستثنی شدند.
با تلاش اعضای اوپك به ویژه عربستان سعودی، برخی تولیدكنندگان نفت غیر عضو اوپك همچون روسیه، قزاقستان، گینه، جمهوری آذربایجان، سودان، مالزی، عمان، بولیوی، مكزیك، بحرین و برونئی نیز با توافق آذر ماه سال 1395 همراهی كردند. گرچه براساس آمار این همراهی به طور كامل اجرا نشد اما تاثیر مثبتی بر قیمت ها گذاشت و سطح قیمت ها را از بشكه ای زیر 40 دلار به بیشتر از 50 دلار و در دوره هایی تا بیشتر از 55 دلار رساند.
اما اكنون پس از تمدید توافق برای 9 ماه قیمت هر بشكه نفت در بازارهای جهانی كاهش یافته است. با وجود این رسانه ها و تحلیل ها بر افزایش قیمت ها در آینده نزدیك دلالت دارند.
بسیاری از تحلیلگران این كاهش قیمت را مقطعی و گذرا دانسته اند زیرا از همان روز توافق بهبود قیمت ها آغاز شد.
به نوشته تارنمای روزنامه «وال استریت ژورنال» پس از آنكه اطمینان فعالان و سهامداران بازار نفت به تصمیم اوپك جلب شد اندكی قیمت ها بهبود یافت.
گزارش تارنمای شبكه تلویزیونی «سی.ان.بی.سی» آمریكا نیز همین موضوع را مورد تایید قرار می دهد. «حلیمه كرافت» از مدیران ارشد «مؤسسه مالی كانادا» پیش‌بینی كرد كه قیمت نفت در سه‌ ماهه پایانی سال 2017 میلادی (پاییز امسال) افزایش پیدا كند و حتی به بالاتر از 60 دلار خواهد رسید.

**تحلیل وضع موجود
تحلیل های گوناگونی در ارزیابی شرایط بازار نفت از سوی رسانه ها و كارشناسان بین المللی ارائه شده است. بسیاری از این ارزیابی ها حاكی از آن هستند كه گرچه اكنون قیمت نفت اندكی كاهش یافت اما در نیمه دوم سال 2017 قیمت ها به طور قطع سیر سعودی خواهند داشت و به سقف سطح توقع اعضای اوپك نزدیك می شود.
به گفته وزیر امور خارجه كشورمان قیمت منطقی و مناسب هر بشكه نفت برای اعضای این سازمان 55 تا 60 دلار است و قیمت بیشتر آن حتی برای اوپك و خریداران مناسب نیست.
بسیاری از فعالان بازار دلیل كاهش مقطعی قیمت نفت را قابل پیش بینی بودن تمدید توافق اعلام كردند. روزنامه «فایننشال تایمز» در نموداری به بررسی قیمت های نفت پیش و پس از تصمیم اوپك پرداخت و عنوان كرد پس از توافق روز پنج شنبه اوپك، از قیمت نفت به شدت كاسته شد. البته این توافق كاملا از سوی بازار قابل پیش بینی بود زیرا ارزیابی می شد كه آن ها برای پایان دادن به سه سال افزایش عرضه و روند كاهش شدید قیمت ها، این اقدام را انجام دهد.
به نوشته این روزنامه انگلیسی در روزهای منتهی به نشست هفته گذشته اوپك، بازار شایعه بسیار داغ بود. اخبار بازار نفت در هفته گذشته بیش از همه چیز تحت تاثیر توافق روسیه و عربستان در زمینه تمدید توافق قرار داشت.
تارنمای اویل پرایس(Oil Price) هم در تحلیل این موضوع كه چرا توافق اعضای اوپك نتوانست قیمت نفت را افزایش دهد عنوان داشت كه دیدار اخیر اعضای اوپك با جلسه پیشین آن ها بسیار تفاوت داشت و توافق سریع به دست آمد اما تاثیر قابل انتظار را نداشت.
این گزارش در مورد واكنش منفی بازار و كاهش قیمت ها نوشت برای اوپك متعهد نگاه داشتن بسیاری از كشورها به ویژه در خارج این سازمان برای تثبیت تولید یا حتی كم كردن از آن سخت است. البته ابتدای ماه قبل وقتی عربستان روسیه در مورد تمدید 9 ماهه توافق تاكید كردند بازار آن را پذیرفت و در واقع واكنش مثبت نشان داد. اگر اجلاس 172 منجر به تمدید این توافق نمی شد آنگاه شاهدكاهش شدید قیمت نفت در بازار می شدیم.
در واقع بر اساس این گزارش و به نقل از «اولیویر جاكوب» تحلیلگر موسسه «پترو ماتریكس»، تمدید 9 ماهه توافق نهایت اقدامی بود كه اوپك توانست انجام دهد و كار بیشتری نمی توانست ارائه كند. به همین دلیل بازار دچار شگفتی نشد.
همچنین این گزارش تاكید دارد اوپك برای رسیدن به اهدافش اندكی عجول است. اگر فرض كنیم برای نمونه تصمیمی برای كاهش یك میلیون بشكه ای در عرضه نفت اتخاذ و اجرایی شود این اقدام تاثیر خود را بر روی قیمت ها حدود 11 ماه بعد نشان می دهد. به عبارت دیگر تصمیم اوپك اقدامی منطقی و مناسب بود اما حركتی رادیكالی نبود كه بخواهد بازار را دچار شوك تغییر كند.
اوپك به خاطر همین عجله انتظار دارد تا توازن قیمت ها در پایان امسال رخ دهد. هنوز در مورد سال 2018 چیزی مشخص نیست گرچه پیش بینی ها از افزایش قیمت ها حكایت می كنند اما نكته مشخص شده این است كه اوپك نشان داد در فصل اول سال 2018 هر كاری را بتواند برای بازار نفت انجام می دهد.
«پاتریك پویان» از مدیران ارشد شركت نفت توتال فرانسه نیز اعتقاد دارد این تصمیم سازمان كشورهای صادركننده نفت (اوپك) برای تمدید توافق قبلی شرایط را برای پیش ‌بینی بازار تا سال 2018 امكانپذیر كرد.
به نوشته رویترز وی پیش بینی كرد كه از نیمه دوم سال 2017 میلادی، از میزان ذخایر نفت در جهان كاسته می شود و با افزایش تقاضا، بازار قیمت نفت افزایش نسبی را تجربه خواهد كرد.

**مشكل بزرگ تولیدكنندگان سنتی نفت
مشكل بزرگتر برای سازمان اوپك تعیین منطقی سقف قیمت نفت خام به نحوی است كه در آن بازه قیمتی، استخراج و تولید نفت های نامتعارف مقرون به صرفه نباشد. گفته می شود تولید هر بشكه نفت نامتعارف «شیل» حدود 60 دلار هزینه دارد.
تولیدكنندگان نفت در اوپك و حتی كشورهای غیرعضو باید مراقب باشند تا قیمت ها به سمتی نرود كه موجب افزایش شدید تولید نفت شیل شود. در چند ماهه اخیر نیز با توافق صورت گرفته در زمینه كاهش عرضه، تولیدكنندگان نفت نامتعارف در آمریكا و كانادا از فرصت برای افزایش تولید استفاده كردند. همین امر تاحدودی مانع آن شده است تا قیمت نفت خام اندازه ای كه انتظار می رفت رشد كند.
تارنمای خبرگزاری رویترز در گزارشی به این موضوع پرداخت و نوشت: اعضای سازمان تولیدكنندگان نفت(اوپك) باید به این بیاندیشند كه چگونه با نفت شیل ایالات متحده زندگی كنند.
رویترز نوشت اوپك و شیل آمریكا ابتدا یكدیگر را نادیده گرفتند، سپس به جنگ با هم پرداختند و اكنون هم برنامه های متضادی (یكی كاهش و دیگری افزایش تولید) را دارند. این رقابت از حدود 5 سال پیش شروع شد. هفته گذشته تولیدكنندگان شیل به وین(مقر نشست 172اوپك) رفتند و قرار است مقام های ارشد اوپك نیز به تگزاس آمریكا بروند.
وزیر نفت عربستان آشكارا اعلام كرد كه اوپك و شیل باید همزیستی داشته باشند. این امر از آن جهت تعجب آور است كه عربستان سال های گذشته می خواست با افزایش تولید و كاهش شدید قیمت، نفت شیل را نابود كند. اكنون با بهبود قیمت ها دوباره نفت شیل فعال شده است.
به نوشته رویترز برخی شركت های تولیدكننده نفت شیل قیمت های مناسب برای ادامه حیات را بین 50 تا 60 دلار برای هر بشكه می دانند و این یعنی همان دایره قیمتی كه اوپك به دنبال آن است.
به طور كلی خبرها در این زمینه متناقض است اما چیزی كه می توان نسبت به آن اطمینان داشت این است كه در صورت افزایش قیمت نفت ممكن است با پژوهش های جدید، فناوری استخراج نفت غیرمتعارف پیشرفت كند و هزینه های استخراج آن بسیار كمتر از میزان كنونی شود. در آن صورت است كه تولیدكنندگان سنتی و عمده نفت باید فكری به حال بودجه و هزینه های خود كنند كه به شدت متكی به درآمدهای فروش نفت شده است.

پژوهشم**9130**1601**خبرنگار: حسین عباسی نسب** انتشاردهنده : شهناز حسنی
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearchهمراه شوید.