ضرروت اجماع جهاني براي نجات محيط زيست/ سهم عمده مشعل هاي نفتي در توليد گازهاي گلخانه اي

احمدرضا لاهيجان زاده در گفت وگوي اختصاصي با ايرنا درباره 15 خرداد روز جهاني محيط زيست اظهار كرد: نامگذاري اين روز به دهه 70 ميلادي و مشكلات ناشي از توسعه شتابان در كشورهاي در حال توسعه در آن زمان بازمي گردد، كه جامعه جهاني با ناميدن يك روز به نام محيط زيست سعي در فرهنگسازي براي حفظ آن دارند.
وي افزود: شايد در آن مقطع زماني، ضرورت توسعه پايدار و انطباق توسعه با ظرفيت هاي محيطي و منابع تامين كننده زيرساخت هاي اقتصادي (آب و هوا و خاك) به مفهوم فعلي قابل لمس نبود زيرا هنوز بسياري از كشورها از جمله ايران با چالش هاي كنوني مواجه نبودند به همين دليل است كه در كشور ما توسعه با همان تفكر 50 سال پيش آمريكا و اروپا ادامه داشت.
لاهيجان زاده اظهار كرد: روز جهاني محيط زيست به ما هشدار مي دهد كه بي توجهي به مسائل محيط زيست در توسعه جهاني، تاثيرات جهاني خواهد داشت و هيچ كشوري نمي تواند تصور كند كه در محدوده مرزهاي سياسي و جغرافيايي خود مجاز به انجام هر گونه اقدامي خواهد بود زيرا اثرات آن منجر به بحران هاي زيست محيطي در مقياس جهاني است.
وي افزود: اجماع جهاني براي كاهش گازهاي گلخانه اي نمونه بارز و مصداق يك هم انديشي جهاني است كه حاصل آن توافقنامه اخير در پاريس بوده و اغلب كشورهاي دنيا به آن متعهد شده اند، باوجودي كه رئيس جمهوري آمريكا در حال ايجاد خدشه در اين توافقنامه است اما كشورهاي هم پيمان آمريكا نيز اين مساله را تقبيح كرده اند زيرا مبحث محيط زيست يك مبحث جهاني است و اثرات آن كل حيات بشر را تحت الشعاع قرار مي دهد.
لاهيجان زاده با اشاره به ابلاغ تعهد كشور ايران به توافقنامه كاهش گازهاي گلخانه اي از سوي معاون اول رئيس جمهوري در سال 95 گفت: تعهد ايران كاهش چهار درصد از حجم گازهاي گلخانه اي توليدي است كه در صورت رفع تحريم ها و امكان بهره گيري از تكنولوژي هاي نوين هشت تا 12 درصد قابل دستيابي است.
وي با بيان اينكه حجم عمده اي گازهاي گلخانه اي ناشي از سوختن گازهاي همراه نفت است، تاكيد كرد: وزارت نفت مكلف شد تا پايان برنامه ششم توسعه عمده گازهاي همراه نفت، كه هم اكنون در حال سوختن است، را جمع آوري و براي توليد انرژي استفاده كند.
لاهيجان زاده تصريح كرد: هم اكنون تنها در محدوده فعاليت هاي شركت مناطق نفتخيز جنوب روزانه حدود 800 ميليون فوت مكعب گاز همراه نفت سوزانده مي شود، كه بايد به آن ميادن غرب كارون و استان هاي نفتخيز ديگر همچون بوشهر، ايلام كهگيلويه را نيز اضافه كرد كه در صورت اجراي طرح، حجم عمده اي از گازها كاهش مي يابد.
وي اظهار كرد: فاز دوم طرح آماك (طرح جمع آوري گازهاي همراه نفت) براي جمع آوري 10 ميليون فوت مكعب گاز اسيدي در ماه هاي اخير به بهره برداري رسيد، اما مشعل هاي (فلرهاي) زيادي در اطراف اهواز، اميديه و رامشير همچنين جاده اهواز به خرمشهر وجود دارند كه گازهاي همراه نفت از آنها متصاعد مي شود و مشمول طرح آماك نمي شوند.
لاهيجان زاده صنايع پتروشيمي، نيروگاه ها، سوزاندن پسماندهاي شهري و كاه و كلش مزارع و سوزاندن مزارع و پسماندهاي نيشكر را نيز از منابع توليد كننده گازهاي گلخانه اي در خوزستان عنوان كرد.
وي با اشاره به لزوم تحقق تعهد ايران به كنوانسيون هاي بين المللي بعد از تصويب مجلس، تاكيد كرد: از سوي ديگر ناديده گرفتن مسائل زيست محيطي در كشور منجر به خسارت بزرگ اجتماعي، مهاجرت گسترده و مشكلات عديده شهرنشيني و از بين رفتن منابع حياتي شده است، بنابراين ديگر هيچگونه فرصتي براي كسب تجربه مشابه وجود نداشته و عملا كشور از لحاظ نابودي منابع وارد مرحله بحراني شده و به يك اجماع تمام عيار ملي ميان دولت، مجلس و قوه قضائيه براي اعمال قانون و جلوگيري از هر گونه تخريب و بعضا زياده خواهي ها نياز است.
لاهيجان زاده اظهار كرد: همه مردم، مسئولان، انجمن هاي مردم نهاد و همه دلسوزان محيط زيست براي حفظ حيات خود به ميدان آمده و سياست هاي نادرست قبلي متوقف و توسعه بر اساس واقعيت هاي داخلي انجام شود.

*تب سدسازي در خوزستان
مديركل حفاظت محيط زيست خوزستان همچنين تصريح كرد: متاسفانه تصميم براي حفاظت از محيط زيست به صورت عملي و واقعي در زماني اتفاق افتاده كه بسياري از منابع و ثروت هاي كشور از دست رفته و جبران برخي از آنها غيرممكن يا نيازمند صرف هزينه هاي گزاف و زمان طولاني است.
وي از بين رفتن ميليون ها هكتار از جنگل هاي كشور طي 40 سال گذشته، افت شديد آب هاي زيرزميني در بسياري ازدشت ها، خشك شدن مساحت بزرگي از اكوسيستم هاي تالابي، كاهش چشمگير آورد رودخانه ها به دليل سوءمدريت منابع آب، آلودگي منابع پذيرنده نظير آب، خاك و هوا، آلودگي هواي كلانشهرها، رشد لجام گسيخته شهرنشيني و حاشيه نشيني در بسياري از شهرهاي بزرگ و متوسط ، كاهش چشمگير گونه هاي حيات وحش، از بين رفتن باغات در حاشيه شهرها، مواجه شدن با پديده هايي همچون كوه خواري، جنگل خواري و ساحل خواري و... را از جمله مهم ترين نمونه هاي چالش محيط زيست در كشور نام برد و افزود: بروز اين مسائل ناشي از ناديده گرفتن حقوق محيط زيست و نگرش صرفا اقتصادي و كوتاه مدت به فعاليت هاي توسعه اي و عمراني در كشور است.
لاهيجان زاده با اشاره به منابع غني خوزستان از جمله آب، خاك حاصلخيز و منابع نفت و گاز گفت: اين امكانات زيرساختي باعث شده است آسيب بيشتري ناشي از توسعه و اجراي طرح هاي بزرگ عمراني متوجه خوزستان شود، به طوري كه مي توان اين استان را الگويي از توسعه ناپايدار در كشور توصيف كرد؛ اگر چه برخي از اقدامات توسعه اي در استان هاي بالادست (اجراي طرح هاي آب بر و سدسازي و انتقال آب) در اين شرايط دخيل و مكمل بوده اند اما ناديده انگاشتن الزامات زيست محيطي در داخل استان نقش بسيار موثري در اتفاقات ناگوار زيست محيطي خوزستان داشته است.
وي اظهار كرد: وجود آب فراوان سياست گذاران را به احداث سدهاي بزرگ ترغيب كرده كه حاصل آن در 30 سال گذشته ساخت بزرگترين سدهاي دنيا و كشور به لحاظ حجم و ارتفاع بر روي تمامي رودخانه هاي استان بوده است كه مي توان از آن به عنوان 'تب سدسازي' نام برد.
لاهيجان زاده اضافه كرد: سدسازي بي رويه منجر به ايجاد هزاران كيلومتر درياچه سد در خوزستان شده كه علاوه بر تبخير گسترده، مساحت زيادي از جنگل هاي زاگرس و ميراث فرهنگي را به زير آب برده و ده ها هزار نفر از روستائياني كه روزي در تامين زندگي خودكفا بودند تبديل به حاشيه نشين شهرها كرده كه مشكلات زياد اقتصادي و اجتماعي نيز در پي آن بوجود آمده است.

* تحقق 50 درصد ظرفيت نيروگاه هاي برقابي
اين مقام مسئول يكي از اهداف بزرگ سدسازان را توليد انرژي برقابي عنوان كرد و گفت: كاهش آورد رودخانه هاي خوزستان باعث شده كه 50 درصد ظرفيت توليد برق در سدهاي استان، محقق شود.
وي توضيح داد: به دليل لجام گسيختگي در مديريت آب و اجراي طرح هايي همچون انتقال آب از سرشاخه ها (انتقال آب ميان حوضه اي) و همچنين استقلال شركت هاي آب منطقه اي هر استان و صدور مجوز بي شمار برداشت آب در طول مسير رودخانه در استان هاي بالادست بدون توجه به شرايط پايين دست، هم اكنون شرايط به گونه اي است كه ظرفيت توليد برق از سدهاي احداث شده، 50 درصد ظرفيت نصب شده شده است.
لاهيجان زاده به سد گتوند در خوزستان نيز اشاره كرد و افزود: اين سد بدون توجه به نظرات كارشناسي و علمي ساخته شده كه اكنون تبديل به يك مشكل ملي شده و اگر به صورت جدي مدريت نشود تهديد كننده 300 هزار هكتار اراضي كشاورزي پايين دست خواهد بود.
وي احداث سد كرخه را نيز يادآور شد و اظهار كرد: ظرفيت اين سد بيش از پنج ميليارد مترمكعب است، اين در حاليست كه رودخانه كرخه در بهترين شرايط در حدود پنج ميليارد مترمكعب آبدهي دارد و تا سال ها امكان آبگيري اين سد وجود نداشت، به طوري كه در 10 سال اخير آورد اين رودخانه به 1.5 تا 2.5 ميليارد مترمكعب رسيده بود، به طوري كه اگر سيلاب هاي سال 94 نبود، معلوم نبود شرايط هورالعظيم و صدها هزار هكتار اراضي كشاورزي حوضه كرخه چه اتفاقي مي افتاد.
لاهيجان زاده تاكيد كرد: فعاليت هاي گسترده صنعت نفت در سطح زيادي از خوزستان كه توام با آلودگي هوا و خاك است، طرح توسعه نيشكر و صنايع جانبي و مشكلات ناشي از زهاب ها و سوزاندن مزارع نيشكر، ورود زهاب هاي ناشي از طرح 550 هزار هكتاري كشاورزي در آينده نزديك، آلودگي ناشي از صنايع پتروشيمي در ماهشهر، ورود فاضلاب هاي شهري به كارون، تامين نشدن حقابه تالاب هاي بزرگ استان همچون هورالعظيم و شادگان همچنين ظهور پديده ريزگردها در 10 سال گذشته از جمله ناديده گرفتن محيط زيست در دايره توسعه كشور و استان بوده است.

*اميدهاي محيط زيستي
مديركل محيط زيست خوزستان در ادامه با اشاره به اقداماتي كه در سال هاي اخير انجام شده اظهار كرد: در كنار همه اتفاقاتي كه در چند دهه گذشته در حوزه محيط زيست جهاني و كشور رخ داده اما در سال هاي اخير ارتقاي آگاهي عمومي و تغيير در فرآيندهاي تصميم گيري اميدواري هايي براي بهبود وضعيت و خروج از شرايط گذشته بوجود آورده كه از مهمترين اين اتفاقات سخنراني رهبري در اسفند 93 و ابلاغ سياست هاي زيست محيطي نظام توسط رهبري در سال 94 است كه چراغ راه برنامه هاي كلان و توسعه كشور است.
وي با اشاره به طرح بسياري از مسائل زيست محيطي در برنامه ششم توسعه، افزود: تصويب لايحه هاي آلودگي هوا، حفاظت از تالاب ها، حمايت از محيط بانان و لايحه حفاظت از خاك در مجلس شوراي اسلامي نيز بارقه اميدي از قانونمند شدن حوزه محيط زيست در برنامه هاي توسعه اي بوجود آورده است.
لاهيجان زاده همچنين گفت: پارسال 9 هزار و 500 ميليارد تومان براي حل معضل آب و فاضلاب و يك هزار ميليارد تومان براي مقابله با ريزگردها در خوزستان اختصاص يافته و براي نخستين بار رديف اعتباري براي احياي رودخانه كارون نيز مصوب شده است كه اثر آن را سال ها بعد خواهيم ديد.
وي از رده خارج شدن واحد صنعتي آلاينده 'كلرآلكالي' و احداث سيستم تصفيه فاضلاب پتروشيمي بندر امام و چند طرح كنترل آلودگي آب و هوا در پتروشيمي ها، موافقت وزارت نيرو با تامين بخشي از حقابه تالاب شادگان از رودخانه كارون و پيشرفت 70 درصدي طرح انتقال آب كارون به اين تالاب، آبگيري بيش از 75 درصد تالاب هورالعظيم، رهاسازي آهو و انتقال گوزن زرد به مناطق حفاظت شده، برنامه ريزي براي احياي تالاب هاي ميانگران و بامدژ با همكاري سازمان آب و برق خوزستان را از ديگر اقدامات در سال هاي اخير عنوان كرد.
بر اساس اين گزارش، پنجم ژون (15 خرداد) روزي است كه از سوي سازمان ملل براي افزايش آگاهي مردم براي نگهداري محيط زيست و تحريك سياستمداران به گرفتن تصميماتي براي رويارويي با تخريب محيط زيست و گونه هاي زيستي جانوري، به‌عنوان 'روز جهاني محيط زيست' نامگذاري شده است. شعار سال 2017 روز جهاني محيط زيست 'من با طبيعتم' معرفي شده است.
16 تا 22 خرداد نيز به عنوان هفته ملي محيط زيست ناميده شده است.
7151/6064
خبرنگار: نادره وائلي زاده** انتشار دهنده: محسن بهاروند