سازمان ملل متحد در 2015 میلادی قطعنامه ای را برای دگرگون ساختن جهان در عرصه آموزش همگانی و توسعه پایدار تا پایان 2030 میلادی تصویب كرد. در این قطعنامه به بخش های مختلفی از جمله محیط زیست، تغییرهای اقلیمی و مسایل مهم و تاثیرگذار بر نسل های آتی اشاره شده است و تمامی 192 كشور عضو سازمان ملل تا2030 میلادی باید برای مردمان خود فارغ از جنسیت، قومیت، سن و هرگونه تفاوت و تبعیضی، امكانات مساوی، با كیفیت و مادام العمر برای تحصیل را فراهم كنند كه به این بخش از این برنامه، سند آموزش 2030 یونسكو گفته می شود.
ایران نیز از كشورهای شركت كننده در این اجلاس بود كه با مدیریت و برنامه ریزی دفتر یونسكو در كشور با تشكیل 30 كارگروه تخصصی تدوین و در 20 آذر 1395 خورشیدی از آن رونمایی شد.
«آموزش ابتدایی و متوسطه، سنجش و ارزیابی كیفیت و یادگیری، آموزش پیش دبستانی و ابتدایی، آموزش فنی و حرفه‌ای و مهارتی رسمی، آموزش عالی مهارتی متوسطه، دسترسی به آموزش عالی با كیفیت و برابر، كارآفرینی با تاكید بر كار شایسته، برابرسازی فرصت های آموزشی و اجتماعی برای زنان و دختران، دسترسی برابر اقشار آسیب‌پذیر به آموزش، آموزش دانش‌آموزان با نیازهای ویژه، توسعه سوادآموزی و رویارویی با كم‌سوادی، آموزش سلامت و شیوه‌های زندگی‌سالم و بهداشتی، توسعه همكاری های علمی و بین‌المللی در آموزش عالی و ...» از جمله مهمترین اهداف تعیین شده در این سند به شمار می رود.
وجود مباحثی همچون شهروند جهانی، برابری جنسیتی، حذف كلیشه‌های جنسی و ارایه آموزش های جنسی به كودكان به بهانه ترویج صلح و نبود خشونت در این سند سبب انتقادهایی از طرف برخی صاحبنظران و كارشناسان شد. در این راستا با توجه به نگرانی‌هایی كه برخی درباره سند ایجاد كرده بودند، آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب با اشاره به اینكه بسیاری از موارد ذكر شده در این سند، در اسناد بالادستی به ویژه سند تحول بنیادین مطرح شده است، اظهار داشتند: «جمهوری اسلامی ایران تسلیم سندهایی مانند 2030 یونسكو نخواهد شد. به چه مناسبت یك مجموعه به اصطلاح بین المللی كه قطعا تحت نفوذ قدرت‌های دنیاست، این حق را داشته باشد كه برای ملت های دنیا تكلیف مشخص كند؟»
به دنبال آن دولت یازدهم با صدور بیانیه‌ای درباره سند 2030 تاكید كرد، فرمایش های ارزشمند و حكیمانه مقام معظم رهبری در خصوص سند «چارچوب اقدام آموزش 2030» كه در 17 اردیبهشت 1396 خورشیدی مطرح شد، توجه و اهتمام جدی دولت را به خود جلب كرده است.
حسن روحانی رییس جمهوری منتخب پس از پیروزی در انتخابات اخیر در نشست خبری با توجه به برخی از نگرانی ها در ارتباط با سند 2030 گفت: «وزرای ما شامل وزیر خارجه، علوم و آموزش و پرورش نامه‌ای خدمت مقام معظم رهبری نوشتند و مفصل مساله 2030 را توضیح دادند كه جمهوری اسلامی ایران تحفظ خود را حفظ كرده است و اگر خلاف فرهنگ و ارزش های ملی بود، به آن توجهی نمی‌كردند. من در سخنرانی هایم پیش از این به ایشان اطمینان دادم و الان نیز این اطمینان را می‌دهم كه مشكلی در ارتباط با مساله 2030 وجود ندارد.»
**منتقدان درباره این سند چه می گویند؟
منتقدان دولت از اجرای سندی در نظام آموزشی كشور خبر دادند كه برای مسوولان آموزش و پرورش هم جای تعجب داشت. آنان در هیاهوی انتخابات مدعی شدند كه در سند 2030 كه ایران آن را پذیرفته، آموزش های نادرست در مدرسه ها الزامی خواهد شد و حتی برخی پافراتر گذاشتند و مدعی شدند كه ارایه این آموزش ها با چاپ كتابی به نام«لك لكی در كار نیست» به وسیله آموزش و پرورش در برخی مدرسه ها شروع شده است و به زودی فراگیر خواهد شد.
«محمدرضا وطنی» مدیركل آموزش و پرورش گلستان درباره این مسایل گفت: «سند2030 پیمان نامه نیست فقط یك توصیه نامه است، یعنی جنبه الزام برای هیچ كشوری ندارد. اگر چه هیچ یك از كشورها این سند را امضاء نكرده اند. تنها پیمان نامه های یونسكو است كه جنبه الزامی دارد و آن هم باید به تایید مجالس كشورها برسد. به اطلاع مردم شریف و متدین به ویژه علمای اَعلام می رساند كه این شایعات در زمان تبلیغات انتخابات منتشر شده كاملا كذب بوده و همچنین شایعات دیگری نظیر چاپ كتاب های آن چنانی و توزیع آن توسط آموزش و پرورش مردود و مربوط به جریاناتی است كه برابر فرمایش مقام معظم رهبری كه فرمودند برخی از جریانات هستند كه می‌خواهند آموزش و پرورش را از چشم بیندازند و اعتبار آن را مخدوش نمایند.»
«مصطفی خزاعی» مدیركل آموزش و پرورش استان همدان نیز با بیان این كه مسولان آموزش و پرورش و معلمان، عناصر با تقوا و متدینی هستند كه هرگز اجازه نخواهند داد كه مسایل خلاف اخلاق به صورت برنامه ای وارد آموزش و پرورش شود، اظهاركرد: برخی با پخش شایعات بی اساس و به دور از اخلاق اسلامی و انسانی دنبال ارزش زدایی از آموزش و پرورش هستند.
مدیركل آموزش و پرورش استان همدان شایعه ممنوعیت فعالیت های قرآنی در مدارس ابتدایی و پیش دبستانی را از پایه كذب محض خواند و خاطرنشان كرد: «بهتر است افراد برای هرگونه قضاوت به اسناد موجود در آموزش و پرورش مراجعه كنند. همانگونه كه رییس جمهوری و وزیر آموزش و پرورش گفتند، به ملت شریف ایران اطمینان می دهیم كه وزارت آموزش و پرورش صرفا برمبنای فرهنگ اسلامی- ایرانی خود و در چهارچوب قوانین و اسناد بالادستی حركت خواهد كرد.»
** نقش موثر فضای مجازی در آگاه سازی جامعه نسبت به سند 2030
شبكه های اجتماعی و فضای مجازی به عنوان محلی برای تبادل آرا و نظرهای سیاسی و اجتماعی قرار می گیرد و در جهت ایجاد موج های حمایتی- انتقادی عمل می كنند. انتشار شایعه های گوناگون درباره سند 2030 در دوران انتخابات در فضای مجازی باعث تشویش خانواده ها و ایجاد نگرانی میان آنها شد و ناراحتی فرهنگیان را كه به آنها اتهام ناروایی وارد شده بود، در پی داشت. در این میان كاربران فضای مجازی مطالبی را درباره سند 2030 یونسكو انتشار دادند و بر پایه آن، موضوع هایی كه منتقدان در این باره مطرح كردند بسیار متفاوت تر از آنچه كه این سند نشان می داد به شمار می رفت.
برخی از نامزدهای دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری تصور داشتند كه می توانند با استفاده از سند 2030 به نشر اكاذیب و تخریب رقیب خود بپردازند و با ارایه استدلال خویش از این سند همانند شایعه آموزش جنسی به كودكان و حذف موارد قرآنی از كتاب های افكار عمومی را دچار تشویش كنند.
اما با توجه به رویدادهای شكل گرفته در ارتباط با سند آموزشی 2030 یونسكو می توان به نظری واحد درباره متن آن رسید و بر این پایه «علی لاریجانی» رییس مجلس شورای اسلامی از معاونان، مسوولان آموزش و پرورش، نمایندگان شورای عالی انقلاب فرهنگی و افراد صاحب نظر برای پیگیری و بررسی مجدد این مهم دعوت به عمل آورد. همچنین در جلسه علنی هفتم خرداد 1396 خورشیدی وی با اشاره به اینكه سند 2030 در هیات تطبیق مصوبات دولت با قوانین بررسی شده است، گفت: این سند اشكال شكلی قانونی ندارند و بررسی محتوای آن با شورای عالی انقلاب فرهنگی است.
این مهم سبب شد تا پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا با «داوود محمدی» نایب رییس كمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی به گفت وگو بپردازد.
** استفاده ابزاری از سند آموزشی 2030 علیه دولت
داوود محمدی با اشاره به اینكه انتقادهای بسیاری بر سند آموزشی 2030 یونسكو وارد شده، گفت: ایران همانند دیگر كشورهای عضو سازمان ملل متحد و یونسكو در جلسه های تنظیم سند آموزشی حضور داشت كه در یكی از جلسه ها وزیر آموزش و پرورش وقت اعلام می دارد كه هر نوع مطلب و مفادی از این بیانیه كه هماهنگ با مبانی اعتقادی و دینی جمهوری اسلامی ایران نباشد از تایید لازم برخوردار نخواهد شد. در واقع سند 2030 بیانیه ای محسوب می شود كه اجرای آن الزامی نیست و در طول تبلیغات انتخاباتی، بحث ها و انتقادهای بسیاری مطرح و از آن به عنوان ابزاری علیه دولت و مخدوش كردن چهره نامزدها استفاده شد. برخی افراد از این سند به عنوان وسیله تبلیغاتی استفاده كردند كه با توجه به مبانی اعتقادی و اخلاقی كه در جامعه حاكم است، باید گفت برای پیشبرد اهداف متوسل شدن به این اعمال، خلاف اخلاق مداری به شمار می رود.
** سند تحول بنیادین در آموزش و پرورش همسو با سند 2030 یونسكو
نایب رییس كمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس با بیان اینكه تا كنون هیچ زمینه اجرایی برای این سند در آموزش و پرورش فراهم نشده است، اظهار داشت: تا به امروز در آموزش و پرورش، هیچ زمینه اجرایی برای این بیانیه ایجاد نشده و بسیاری از مطالب این سند در اسناد تحول بنیادین و اسناد بالادستی كشور نیز مطرح شده است. به طور كلی می توان گفت این سند موارد مثبت و منفی بسیاری دارد. با توجه به منویات مقام معظم رهبری باید سند تحول بنیادین اجرایی شود زیرا این سند به آنچه آموزش كشور نیاز دارد، اشاره می كند. مقوله ای كه برابر با مبانی اعتقادی و دینی باشد، بایستی اجرایی شود و آموزش و پرورش كشور نیز سند تحول بنیادین را بر این معیار قرار داده است و در چارچوب آن عمل می كند. نظام تعلیم و تربیت با برنامه مدون و خاصی شكل گرفته است و مواردی متناقض با این سند نباید اجرایی شود.
وی در ادامه افزود: این سند بر پایه فرهنگ ها و دین های مختلف طراحی شده و به حداقل های مشترك كشورها از نظر مذهبی و فرهنگی پرداخته است، بنابراین هر كشوری باید بر پایه مصالح و اسناد ملی خود در چارچوب آن اقدام كند. در تصویب چارچوب اقدام آموزش 2030 یونسكو از هیچ كشوری درخواست امضا نشده است و الزامی به اجرای آن وجود ندارد و این امر تنها در صورت تایید مجلس هر كشور به صورت قانون اجرایی در می آید. پذیرفتن و امضا بسیاری از معاهده ها، سندها و بیانیه‌های مختلف بین‌المللی به ویژه موضوع هایی كه از طرف سازمان یونسكو طرح می‌شود برای هر كشوری مزیت ها و دستاوردهای ملی و بین‌المللی به دنبال دارد. از آنجا كه ایران نیز باید با این جامعه جهانی ارتباط داشته باشد عضو بسیاری از این نهادها شده است اما با این وجود خود را ملزم به پذیرفتن مسایل متضاد با مبانی اعتقادی نمی‌داند.
** عدالت اجتماعی و فعالیت های پژوهشی موارد مهم سند تحول بنیادین
محمدی با اشاره به اینكه فراهم آوردن زمینه های عدالت اجتماعی و فعالیت های پژوهشی از جمله موارد توافق شده در این سند است، یادآور شد: برابری آموزشی برای تمامی افراد مانند معلولان، ریشه‌كن كردن بی سوادی و ... از جمله مواردی به شمار می رود كه در سند 2030 یونسكو به آن اشاره شده است كه كشورهای عضو توافق كردند تا به مفاد آن عمل كنند كه البته تمامی این موارد در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش هم وجود دارد. علی اصغر فانی وزیر آموزش و پرورش وقت در نشست های مربوط به تنظیم این سند به اینكه ایران در اسناد بالادستی خود بسیاری از موارد را در دستور كار خود دارد، اشاره كرد و همچنین یادآور شد، مسایل مغایر با مبانی فرهنگی و اعتقادی كشور، اجرایی نخواهد شد. اعضای كمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس نیز بر ضرورت هماهنگی اهداف سند 2030 یونسكو با اسناد بالادستی در حوزه آموزش و پرورش و نقشه جامع علمی كشور تاكید دارند و در این میان بر ضرورت رعایت مسایل تربیتی، دیدگاه‌های اعتقادی و فرهنگی اشاره می كنند.
وی با بیان اینكه آموزش با كیفیت، فراگیر و مادام العمر برای همگان در قالب اهدافی تعیین شده است، گفت: ترویج فرهنگ غرب با تغییر در كتاب های درسی و فراگیری اطلاعات آموزشی خشونت بار سبب جهت گیری اندیشه كودكان خواهد شد. آموزش 2030 كه هدف چهارم این سند به شمار می رود و با نام «به سوی آموزش و یادگیری مادام‌العمر با كیفیت، برابر و فراگیر» آورده شده است، تنها به هدف های آموزشی محدود نمی‌شود بلكه در تحقق اهداف دیگر سند شامل تامین بهداشت، دستیابی به رشد اقتصادی و اشتغال پایدار، الگوهای تولید و مصرف پایدار و تغییر اقلیم نیز نقشی اساسی ایفا می‌كند.
آموزش و پرورش كشور باید تمام توان خود را صرف اجرای سند تحول بنیادین كند و به یقین اسناد بالادستی و سند تحول بنیادین رویكرد اصلی برای پیشبرد اهداف در نظام آموزشی است بنابراین پذیرش این بیانیه كه بیشتر برای اصلاح ارتباط ایران با جامعه جهانی است، جای نگرانی ندارد.
*گروه اطلاع رسانی
خبرنگار: مریم همتی**انتشار دهنده: شهربانو جمعه
پژوهشم**9117**2002**9131
تهران- ایرنا- بیانیه 2030 توصیه نامه یونسكو به كشورهای جهان محسوب می شود و دولت ها می توانند مطابق با فرهنگ جامعه بدان عمل كنند یا از پذیرش آن امتناع ورزند. جمهوری اسلامی ایران با توجه به اعلام مكتوب خود هیچگونه تعهد حقوقی نسبت به این سند ندارد و هر بخش متعارض آن با مقررات و اولویت های ملی، باورهای دینی و ارزش های فرهنگی كشور هرگز اجرایی نخواهد شد.
