تغییر ارز گزارشگری تأثیری بر نرخ ارز در بازار ندارد/ سهم 8 درصدی دلار از ذخایر ارزی ایران

به گزارش ایرنا، ولی اله سیف رییس كل بانك مركزی بهمن ماه پارسال مبنا قرار دادن ارز دلار برای گزارشدهی اقتصاد ایران را منطقی ندانست و یكی از اقدامات موثر در این باره را تغییر واحد ارز گزارشگری ایران عنوان كرد.
به عبارت دیگر از نظر وی از آنجا كه درآمد ارزی كشور به دلیل تحریم های دلاری با ارزی های دیگری از جمله یورو انجام می شود، باید ارزی را مبنای گزارش دهی قرار دهیم كه هم از ثبات بیشتری برخوردار و در تجارت خارجی ما كاربرد بیشتری داشته باشد.
تاكید مجدد سیف بر برنامه بانك مركزی برای تغییر ارزش گزارشگری در میانه اردیبهشت ماه امسال مطرح اما در هیاهوی تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری گم شد.
پس از برگزاری انتخابات ارزش یورو در بازارهای جهانی در مقابل دلار تقویت شد و به دنبال ایران نرخ این ارز در نرخ گذاری بانك مركزی و بازار آزاد نیز بالا رفت كه برخی آن را به برنامه بانك مركزی برای تغییر ارز گزارشگری ربط دادند.
در این پیوند با مهدی كسرائی پور، مدیركل سیاست ها و مقررات ارزی بانك مركزی به گفت و گو نشستیم تا جزئیات بیشتری از علل و نتایج این تغییرات ارائه كند.
از دیدگاه وی در شرایطی كه عمده عملیات واقعی اقتصاد كشور با سایر ارزهای معتبر دنیا انجام می شود، توجیهی برای استفاده از دلار در گزارش‌ها وجود ندارد. لذا انتخاب ارز دیگری كه از ثبات و اعتبار نسبی بین المللی برخوردار باشد می‌تواند به عنوان جایگزین «دلار» مطرح شود، بدون آنكه تاثیری بر عملكرد اقتصادی كشور داشته باشد.

** تغییر واحد ارز گزارشگری تاثیری بر عملكرد اقتصادی ایران ندارد
ایرنا: از نظر شما تغییر واحد ارز گزارشگری اقتصاد ایران چه تاثیری بر شرایط اقتصادی ایران دارد؟

كسرائی پور: از‌ آنجا كه درآمدهای ارزی ناشی از صادرات كالاها و خدمات و نیز ارز مورد نیاز برای واردات، به ارزهای مختلف بوده و دلار آمریكا نقش مهمی در آن ندارد، لذا تغییر در ارز گزارشگری، تاثیری بر عملكرد اقتصاد كشور به جا نمی‌گذارد.
به طور كلی ارز مبنای گزارشگری اقتصاد، باید ارزی باشد كه عمده مبادلات خارجی با آن صورت گرفته و سهم قابل‌ ملاحظه‌ای در ذخایر ارزی كشور داشته باشد.
در سال های اخیر به واسطه وجود تحریم‌های دلاری، ارز «دلار» هر دو كاركرد خود را بر اساس تعریف بالا از دست داده است. این ارز اكنون نه قابلیت انتقال و استفاده در مبادلات بین المللی شبكه بانكی كشور را داشته و نه جایگاه ویژه‌ای را در سبد ذخایر ارزی بانك مركزی به خود اختصاص داده است.
بخش اعظم درآمدهای ارزی كشور، ناشی از صادرات نفت و گاز و فراورد‌ه‌های نفتی و پتروشیمی است كه به دلار در بازارهای بین‌المللی قیمت‌گذاری و معامله می‌شود ولی با توجه به نبود امكان تسویه دلاری برای ایران (به دلیل تحریم های غیرهسته ای آمریكا علیه كشورمان)، این درآمدها به سایر ارزها از جمله یورو، روپیه، وون، یوآن و لیر تركیه وارد حساب های بانك مركزی در خارج از كشور می‌شود كه لازم است برای تسهیل در هنگام گزارش‌دهی به یك ارز واحد تبدیل شود.
از طرف دیگر پرداخت های مربوط به واردات كالاها و خدمات نیز باتوجه به جریان ورودی درآمدهای ارزی عمدتاً به سایر ارزها غیر دلار انجام می‌شود لذا دلار آمریكا نقش اندكی در مبادلات و دریافت و پرداختهای كشور و همچنین بدهی‌های خارجی دارد.
این درحالیست كه هنگام گزارشگری از دلار آمریكا استفاده و این ارقام به دلار تبدیل و اعلام می‌شود.
لذا در شرایطی كه عمده عملیات واقعی اقتصاد كشور با سایر ارزهای معتبر دنیا انجام می شود، توجیهی برای استفاده از دلار در گزارش‌ها وجود ندارد. لذا انتخاب ارز دیگری كه از ثبات و اعتبار نسبی بین المللی برخوردار باشد و همچنین سهم عمده‌ای در تجارت خارجی كشور داشته باشد، می‌تواند به عنوان جایگزین «دلار» مطرح شود بدون آنكه تاثیری بر شرایط اقتصادی كشور داشته باشد.
در خصوص تغییر تمایلات افراد برای نگهداری ارزهایی به جز دلار نیز، این امر به صورت تدریجی و با برنامه ریزی در طول زمان محقق خواهد شد و به طوركلی هدف از تغییر واحد ارز گزارشگری متناسب كردن نقش تجاری دلار با نقش واقعی آن در اقتصاد ایران است.

** تغییر ارز گزارشگری تأثیری بر نرخ ارز در بازار نخواهد داشت
ایرنا: به چه دلیل شاخص نسبت ریال در برابر سبدی از ارزها تعیین و اعلام نمی‌شود؟ آیا تغییر ارز گزارشگری اقتصاد ایران به منظور ثبات در بازار ارز است؟

كسرائی پور: در سالهای 1381 و 1382 مطالعات مبسوطی در خصوص تعیین شاخص ارزش ریال در برابر سبدی از ارزها انجام شده است و تا اواخر سال 1390 كه با بحران ارزی مواجه شدیم از این سبد استفاده می‌شد.
در مهر ماه 1391 نرخ ارز مبادله‌ای جانشین نرخ ارز مرجع شد و البته، این نرخ نیز از طریق سبد ارزها تعیین می‌شود. لذا مبحث تعیین سبدی از ارزها و محاسبه شاخص ریال بر اساس آن سبد، موضوع جدیدی نیست و اكنون نیز از آن استفاده می‌شود اما فاكتورهای دیگری نیز در تعیین این نرخ لحاظ می‌شود. در این راستا قابل ذكر است كه اوزان ارزها در سبد بایستی در فواصل زمانی مشخص، بر اساس تحولات اقتصادی مورد ارزیابی و بازنگری قرار گیرد.
اصولاً تغییر ارز گزارشگری تأثیری بر نرخ ارز در بازار نخواهد داشت. به طور سنتی، تمركز تقاضای جامعه به منظور تامین ارز مسافرتی، دانشجویی، درمان و غیره بر روی اسكناس دلار است كه می‌تواند به مرور زمان ارز دیگری جایگزین آن شود البته این ارزِ جایگزین بایستی از قابلیت تبدیل در بازارهای بین‌المللی برخوردار باشد.
در این صورت اتكا بازار به دلار كمتر شده و در این شرایط، زمینه مداخله از طریق دیگر ارزها مهیا می شود البته همانطور كه اشاره شد، این موضوع زمان‌بر بوده و در بلندمدت قابل‌تصور است.

** سهم دلار از ذخایر ارزی كشور كمتر از 8 درصد شد
ایرنا: آیا این تغییر، تاثیری بر ذخایر ارزی ایران در سایر كشورها دارد؟

كسرائی پور: از آنجا ‌كه در 10 سال گذشته سهم دلار در ذخایر ارزی كشور به شدت كاهش یافته و به طور متوسط بیش از 8 درصد كل ذخایر را هم شامل نمی‌شود، از این رو حذف دلار از ارز گزارشگری، تاثیری بر ذخایر ارزی كشور ندارد.

** تغییری در نظام حسابداری ایجاد نمی شود
ایرنا: با تغییر واحد ارز گزارشگری اقتصادی ایران، آیا نظام حسابداری نیز متحول خواهد شد؟

كسرائی پور: واحد پول نظام حسابداری كشور ریال بوده و همه تراكنش های ارزی نیز پس از تسعیر ارز مربوطه به ریال در دفاتر قانونی و صورت های مالی (از جمله ترازنامه) فعالین اقتصادی ثبت و منعكس می شود و بنابراین تغییر واحد ارز گزارشگری اقتصادی ایران از دلار آمریكا به ارز دیگر تحولی در نظام حسابداری كشور ایجاد نخواهد كرد.
برای آگاهی از آخرین اخبار اقتصادی ایران و جهان با كانال اقتصادی ایرنا در تلگرام همراه شوید:
IRNAeco@
https://t.me/irnaeco
اقتصام**2025*1579*خبرنگار: لیلا جودی**انتشار: مرضیه فاتحی