نسخه طبی «جامع الادویه المفرده» به گنجینه كتابخانه ملی افزوده شد

غلامرضا امیرخانی روز یكشنبه در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا اظهار داشت: نسخه های خطی نفیس و بی نظیری طی چند ماه گذشته توسط كتابخانه ملی خریداری شده كه در میان آنها نسخه هایی هنری و علمی به چشم می خورد؛ نسخه هایی كه تاكنون در هیچ مجموعه یا كتابخانه ای دیده نشده است.
وی افزود: نسخه های خطی با حمایت اشرف بروجردی رییس سازمان اسناد و كتابخانه ملی كه اهتمام زیادی به این مساله دارد و مساعدت های سازمان برنامه و بودجه خریداری شده هر چند خریداری این نسخ از دوران ریاست سید رضا صالحی امیری در سازمان آغاز شده بود.
امیرخانی با بیان اینكه نسخ خریداری شده متعلق به قرن ششم تا دوره معاصر است، ادامه داد: یكی از مهمترین نسخه ها «جامع الادویه المفرده» تالیف یك پزشك و داروشناس اندلسی به نام ابن سمجون است كه اهمیت زیادی دارد.
امیرخانی اضافه كرد: همه محققان تاریخ پزشكی قرن ها از بخش نخست این كتاب به عنوان بخش از دست رفته یاد كرده اند، «جامع الادویه المفرده» از جنبه های مختلف نیز اهمیت دارد كه از آن جمله می توان به این مطلب اشاره كرد كه ابو علی سینا در تالیف كتاب «قانون» از این كتاب به عنوان یك منبع و مرجع استفاده كرده است.
معاون كتابخانه ملی با بیان اینكه این نسخه طبی از یك مجموعه دار كتاب های طبی در شهر تبریز خریداری شده، گفت: نسخه یاد شده متعلق به یكی از طبیبان دوره ناصرالدین شاه بود كه اكنون در اختیار كتابخانه است.
به گفته وی، با وجود اینكه قرن ها از كتابت این نسخه می گذرد، اما به دلیل اینكه در شرایط خوبی نگهداری شده، كاملا سالم است.

** اتفاقی مهم در عرصه تاریخ طب اسلامی
معاون كتابخانه ملی پیدا شدن «جامع الادویه المفرده» را اتفاقی مهم در عرصه تاریخ طب اسلامی عنوان و اضافه كرد: «فواد سزگین» محقق ترك تبار و مشهور حوزه نسخ خطی از این اثر به عنوان یك اثر مفقوده نام برده است.
وی با بیان اینكه در میان نسخ خریداری شده، چند اثر كهن شیعی از علمای بزرگ شیعه نیز وجود دارد كه بسیار برای تدوین تاریخ تمدن و میراث تشیع قابل اهمیت است، افزود: آثاری از این دست مربوط به قبل از دوران صفویه برای پاسخگویی به برخی شبهات بسیار مهم است.
امیرخانی ادامه داد: برخی محققان قصد دارند، آغاز فعالیت های هنری تشیع را به دوران صفویه و بعد از آن ربط دهند، در حالیكه این آثار نشان می دهد، شیعه علیرغم همه فشارها و تنگناها، آثار پربار تمدنی از همان ابتدای اسلام داشته است.

** مرقعات و خطوط خوش در میان نسخ خریداری شده
معاون كتابخانه ملی با بیان اینكه در میان نسخ خریداری شده، آثار هنری از جمله مرقعات و خوشنویسی به خط بزرگان عرصه خطاطی نیز به چشم می خورد، ابراز امیدواری كرد این آثار چشم نواز و دیگر نسخه های یاد شده در تابستان و در نمایشگاهی كه به همین منظور برپا می شود در معرض دید پژوهشگران عرصه میراث مكتوب و مخطوطات كشور قرار گیرد.
وی اظهار داشت: اكنون برخلاف گذشته تاكید بر خریداری آثار با كیفیت است، از این رو تاكید شده آثاری به گنجینه كتابخانه ملی اضافه شود كه افزوده ای برای میراث مكتوب داشته باشد و از خرید نسخه های عادی و تكراری اجتناب شود.
امیرخانی پیشنهاد كرد، افرادی كه مجموعه و نسخ خطی در اختیار دارند، در درجه اول آن را هدیه و یا وقف كنند زیرا این غیرت ملی می تواند به غنای این گنجینه بیافزاید.
وی ادامه داد: افراد می توانند علاوه بر این كار، آثار در اختیار را برای فروش عرضه كنند، هرچند این اطمینان به آنها داده می شود، با قیمت گذاری منصفانه و عادلانه توسط كارشناسان نسخ خطی، كتابخانه ملی این نسخه ها را خریداری كند.
معاون كتابخانه ملی گفت: در صورتی كه افراد به هر دلیلی ترجیح می دهند، این نسخ را به عنوان میراث خانوادگی نگهداری كنند، می توانند آنها را برای آسیب زدایی و ترمیم تحویل دهند تا كتابخانه ملی علاوه بر مرمت، با تصویربرداری از آنها، نسخه ای را برای انجام كارهای پژوهشی و تحقیقاتی برای خود تهیه كند.
به گفته وی، راه دیگر برای حفظ این آثار، انعقاد قرارداد با صاحبان آنهاست كه در آن قید می شود، مالكیت نسخه ها با آنهاست اما كتابخانه ملی مراحل حفاظتی و ایمنی آنها را برای نگهداری در این مجموعه انجام می دهد كه پس از پایان قرارداد، اصل نسخ به صاحبان آنها بازگردانده می شود.
فراهنگ ** 1880 ** خبرنگار: پروین اروجی * انتشار: امید غیاثوند