سازمان همكاري كشورهاي اسلامي با 57 عضو كه بعد از سازمان ملل متحد دومين سازمان بين المللي به شمار مي رود، كلانشهر تبريز را براي سال 2018 ميلادي به عنوان شهر نمونه گردشگري معرفي نموده است. تبريز شهري با يك ميليون و 800 هزار نفر جمعيت يكي از كلانشهرهاي مهم ايران است كه به واسطه داشتن ظرفيتها و جاذبه هاي كم نظير تاريخي، فرهنگي و طبيعي يكي از گردشگر پذيرترين شهرهاي ايران محسوب مي شود.
به گفتۀ رئيس سابق سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري اين رويداد مهم كليد تبديل ايران به بهشت گردشگري كشورهاي اسلامي است.
اين رويداد گردشگري نه فقط براي تبريز و آذربايجان كه براي كل كشور از اهميت زيادي برخوردار است، چنانكه مي توان ادعا كرد كه موفقيت در برگزاري اين رويداد مي تواند صنعت گردشگري ايران را نجات دهد و عدم موفقيت در آن نه تنها تبريز و آذربايجان كه كل كشور را تا ساليان متمادي از ليست مقصد گردشگران خارج خواهد كرد. از اينرو تدقيق و بررسي موضوع بايد به عنوان مهمترين وظيفه محافل آكادميك و مؤسسات تحقيقاتي از يك طرف و كليۀ سازمانها و نهادهاي منطقه قرار بگيرد.
بايد اذعان كرد كه در يك رويداد مهم گردشگري مانند تبريز 2018 جاذبههاي گردشگري مقصد، تنها به ويژگيهاي محيط طبيعي يا ابنيه، صنايع دستي ونظاير آن خلاصه نمي شود.
در واقع رويدادهايي كه در يك مقصد گردشگري رخ مي دهند خود مي توانند به عنوان منبعي مهم براي جذب گردشگران تلقي شوند، اين موضوع تا آن حد اهميت مي يابد كه ممكن است يك مكان جاذبه هاي خاص و مطرح ديگري نيز براي عرضه در سطحي گسترده نداشته باشد، ليكن تدارك و برگزاري يك رويداد بزرگ و داراي اهميت به جذب طيف بسيار گستردهاي از گردشگران بيانجامد.
رويدادها البته تنوع فراوان دارند و برگزاري و مديريت آنها مستلزم تلاشهاي بسيار است. رويداد گردشگري را مي توان واقعه اي دانست كه به طور معمول بر خلاف زندگي متعارف و جاري جامعه ميزبان شكل مي گيرد. آغاز و پاياني براي آن متصوريم و هدف از آن تامين يك نياز، فعاليتهاي اجتماعي خيريه، گذران اوقات فراغت براي مردم محلي يا جلب گردشگران به يك مقصد گردشگري مي باشد.
وارد ساختن موضوع رويدادها به صنعت گردشگري از سابقه اي طولاني برخوردار نيست. زيرا زمينۀ برگزاري رويدادها بيشتر به منظور تامين خواسته ها و نيازهاي مردم محلي شكل گرفته است. گذشت زمان به فعالين حاضر در اين بخش بازار نشان داد كه آنچه براي مردم يك محل داراي جذابيت است و پول و زمان خود را صرف آن مي كند، مي تواند توجه مردماني از ساير نقاط و حتي بسته به مورد از سراسر جهان را به خود جلب نمايد.
برگزاري يك واقعه گردشگري در محلي خاص، وجهه و اعتباري به محل مي بخشد و آن را در سطح مخاطبان رويداد، ملي يا منطقه اي مطرح مي سازد. سرمايه گذاري هاي محلي و طرح رويداد در مقياس گسترده سبب مي شود كه سرمايه هاي فرامنطقه اي به مقصد گردشگري مجري رويداد سرازير شود و اين به معني رونق اقتصادي بيشتر براي مقصد است.
يكي از ويژگيهاي مهم صنعت گردشگري آن است كه محصولات اين صنعت اغلب مورد استفاده مشترك از سوي مردم محلي و گردشگران است. سرمايه گذاري در محل به منظور جذب گردشگران بيشتر خود به عاملي براي تامين بهتر نيازهاي مردم محلي مبدل شده و بر ارتقاي سطح زندگي آنها چه به طور مستقيم يعني كسب درآمد بابت حضور در فرايند شكلگيري رويداد و چه غير مستقيم يعني استفاده از امكانات مهيا شده، تاثير ميگذارد.
يك رويداد گردشگري اهداف زير را پيگيري مينمايد:
جذب مردم به سوي يك منطقه
جلب گردشگران به يك منطقه در ايام غير اوج سفر
جلب توجه رسانهها به يك منطقه و اعتباردهي و مطرح نمودن آن
ايجاد تحرك اقتصادي ـ اجتماعي و روحيهبخشي به مردم يك منطقه
تشويق گردشگران به تكرار بازديد از يك محل
جلب منابع براي تجديد حيات اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و حتي سياسي يك مقصد گردشگري كه از دوران اوج خود فاصله گرفته است.
مهمترين قدم هايي كه در برگزاري موفقيت آميز يك رويداد گردشگري مي توان برداشت، عبارتند از:
هدف ما از برگزاري رويداد چيست، رويداد مورد نظر از چه ماهيتي برخوردار است، كجا و چه زماني برگزار خواهد شد.
تبيين اهداف كلي و خاص رويداد: رويداد ممكن است هدفي كلي نظير ايجاد آگاهي و شناخت نسبت به يك محل و جذب گردشگران به محل يا تشويق مردم به ورزش كردن داشته باشد، در حالي كه هدف خاص ميتواند تعيين درصد افزايش شبهاي اقامت در يك مقصد گردشگري به ميزان معيني باشد.
انجام يك مطالعه امكان سنجي و ارزيابي اقتصادي ـ اجتماعي برگزاري رويداد در محل، ضرورت دارد. بايد آثار اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و حتي سياسي برگزاري رويداد در محل در ابعاد منافع و هزينه ها بررسي شود تا امكانپذيري حصول به اهداف ذكر شده با توجه به منابع در دسترس برگزاركنندگان مورد سنجش قرار گيرد.
روش برنامه ريزي و جدول زمان بندي برگزاري رويداد بايد به دقت طراحي و تنطيم شود تا به عنوان راهنما و نيز معيار عملكرد برگزاركنندگان مورد استفاده قرار گيرند.
برگزاركنندگان رويداد بايد از دسترسي به منابع مالي مورد نياز جهت برگزاري رويداد اطمينان حاصل نمايند.
اينك رويداد بايد به مردم محلي به صورت علني معرفي شود و آنها در جريان برنامه و اقدامات انجام شده مربوط به رويداد قرار گيرند.
ساختار عملياتي متناسب با نيازمندي هاي رويداد بايد تاسيس شده و نيروهاي كليدي مورد نياز به استخدام درآيند.
سيستم هاي كنترل و نظارت مورد نياز رويداد تدوين شده و به مورد اجرا گذارده شود.
اقدامات لازم كه مي بايد پيش از برگزاري رويداد انجام پذيرند، از طريق به كارگماردن نيروهاي كارآمد بايد به مورد اجرا گذارده شوند.
رويداد اينك بايد به طور كامل و در سطح بازار مخاطبان خود اعم از مردم محلي و علاقمندان مبادي گردشگر معرفي شود.
فهرست هاي كنترلي مفصلي براي آخرين بررسيها بايد تنظيم شوند تا از صحت تمامي برنامه ها و اقدامات پيش از آغاز اصلي رويداد مطمئن شويم.
حال زمان اجراي رويداد آنچنان كه برنامه ريزي شده بود فرا رسيده است و برگزاركنندگان بايد تمامي مساعي خود را در جهت برگزاري رويداد مطابق برنامه به كار بندند.
رويداد پس از برگزاري بايد مورد بررسي و ارزيابي مجدد قرار گيرد.
تهيه گزارشي از اجراي رويداد كه به تفصيل در خصوص آن توضيح داده باشد به منظور كمك به آموزش برگزاركنندگان، انتقال تجارب و استفاده آتي در رويدادهاي بعدي ضرورت دارد.
در عين حال اقداماتي نيز هستند كه انجام آنها يا چشم پوشي از آنها مي تواند نابودي و تخريب وجهه يك رويداد گردشگري را به دنبال داشته باشند. از آن ميان توجه به نكات زير واجد اهميت بسيار است:
بي توجهي نسبت به اهميت موضوع سازماندهي.
برنامه ريزي را به تعويق انداختن.
براي اطلاع رساني اقدام شايسته اي انجام ندهيم و فرض كنيم كه خود ارباب رسانه هاي ارتباط جمعي اين وظيفه را انجام خواهند داد.
اهميت رويدادهاي ساده را به فراموشي بسپاريد.
نسبت به ثبت و ضبط اطلاعات، رسيدها، اعلاميه ها و ... بي توجه باشيد.
در رويداد گردشگري تبريز 2018 علاوه بر شهرداري تبريز، سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري نيز به صورت اختصاصي اقدام به تشكيل دبيرخانه كرده است كه داراي وظايف و ساختار تعريف شده بوده و به منظور پيشبرد اهداف خود نيز، فعاليت‌هايي را شروع كرده است.
در دبيرخانه تبريز 2018 علاوه بر شهرداري و ميراث فرهنگي دستگاه‌هاي ديگر استان از جمله استانداري، اتاق بازرگاني، جهادكشاورزي، آموزش و پرورش و سازمان ورزش و جوانان نيز نماينده دارند.
چگونگي مرمت و بازسازي آثار تاريخي و معرفي ظرفيت هاي تفريحي و گردشگري تبريز و آذريجان شرقي و همچنين شناساندن هويت تاريخي اين استان به صورت جامع هدف عمده اين دبيرخانه است.
به گفته مسئولان امر در سال 2018 حدود دو ميليون گردشگر وارد تبريز خواهند شد و مجموعه نهادها و سازمان ها چه در بخش دولتي و چه در بخش خصوصي بايد زيرساخت هاي لازم را براي ميزباني از اين تعداد گردشگر فراهم نمايند.
كمتر از 180 روز به آغاز اين رويداد مهم مانده است، با توجه به اينكه گزارش هاي منظمي از سازمان هاي متولي دريافت نمي شود و مردم بطور كلي از آنچه كه مي گذرد بي اطلاع هستند، آيا تبريز توانسته است اجماع ملي براي موفقيت در اين رويداد را فراهم نمايد؟
آيا ايران، آذربايجان و تبريز از اين آزمون سخت، سربلند بيرون خواهد آمد؟
انتشاردهنده: محمد عزيزي راد
3038/518
دو هفته نامه ' ساهر ' چاپ تبريز در شماره سوم، تيتر اصلي خود را به موضوع انتخاب تبريز به عنوان شهر نمونه گردشگري كشورهاي اسلامي در سال 2018 اختصاص داده و نوشته است: تبريز 2018، آزمون سخت ايران، آذربايجان و تبريز.