شيوه هاي نوين مقابله باگزش جانوران سمي/سالانه 200 هزارنفرگزيده مي شوند

به گزارش ايرنا، بخش جانوران سمي موسسه تحقيقات واكسن و سرم سازي رازي با توجه به قرارگرفتن در فصل تابستان كه بيشترين زمان گزش انسان توسط جانوران سمي است، شيوه هايي نوين را براي پيشگيري از گزش و همچنين راه هاي درماني ارايه كرده است.
بر اساس گزارش هاي ارايه شده، ايران پس از كشور مكزيك بالاترين گزش را توسط جانوران سمي با حدود 200 هزار گزش در سال به خود اختصاص داده است. ولي سال ها است كه هيچ مورد مرگ و ميري ناشي از اين گزش ها گزارش نشده كه نشان از تلاش بي وقفه موسسه رازي در تامين به موقع با بهترين كيفيت سرم هاي درماني دارد.
پيشگيري هميشه به عنوان بهترين، كم هزينه ترين و آسان ترين راه براي مشكلات بهداشتي عنوان شده است كه در صورت توجه به آن، مي توان از بسياري از مشكلات ايمن بود.
**پيشگيري از عقرب زدگي
حفظ آرامش و خونسردي در زمان ديدن عقرب : كه در اين هنگام افراد به دلي ترس ممكن است رفتاري انجام دهند كه نه تنها باعث دورشدن عقرب نشود بلكه باعث تحريك عقرب شده تا با قدرت بيشتري زهر خود را در بدن فرو برد.
پوشش پا: از آنجا كه اغلب عقرب زدگي در هنگام شب اتفاق مي افتد و در بسياري از روستاها كودكان پا برهنه در كوچه ها بازي مي كنند، بهتر است هميشه به خصوص در شب هنگام خروج از منزل از كفش استفاده شود.
استفاده از ابزار در هنگام جابه جا كردن سنگ ها و خار و خاشاك به دليل پنهان شدن اين جانور در زير سنگ ها و خاشاك، بررسي كفش در هنگام پوشيدن آن، احتياط در گرفتن پرندگاني كه لانه هايشان در ديوارها است، توسط كودكان در روستاها، حفظ آرامش در برداشتن عقرب از روي لباس و بررسي وسايل در نقاط عقرب خيز از جمله ديگر نكات پيشگيري كننده از عقرب گزيدگي است.
**اقدامات اوليه در عقرب گزيدگي
گاهي اوقات اقدامات اوليه در صورتي كه به خوبي انجام گيرد مي تواند از عوارض خطرناك بعدي جلوگيري كند و در مقابل ممكن است يك اشتباه مصدوم عقرب زده را به مرگ نزديك تر كند.
حفظ خونسردي، پيشگيري از گزيده شدن دوباره، تامين مايعات بدن در صورت نياز، خارج كردن وسايل زينتي مانند النگو و انگشتر، شست و شوي محل گزش با صابون يا مواد ضدعفوني كننده، ثابت نگه داشتن عضو آسيب ديده با بستن آتل و انتقال سريع به درمانگاه يا بيمارستان از جمله اين اقدامات است.
**كارهايي كه نبايد انجام داد
مكيدن محل گزش با دهان: اين كار توسط محققين مردود شناخته شده است زيرا ضمن انتشار سريع تر توكسين هاي موجود در زهر عقرب در خون منجر به آلودگي دهان فرد مكنده زهر هم مي شود.
تيغ زدن محل نيش عقرب، شوك الكتريكي به وسيله باتري، زياد راه رفتن- دويدن و داشتن هيجان نيز از ديگر اقداماتي است كه نبايد انجام شود.
كمپرس آب سرد، بستن محل گزش، استفاده از مسكن هاي قوي مانند ترياك يا مورفين، مشروبات الكلي ، مصرف آب به مقدار زياد و استفاده از گياهان دارويي، استفاده از بي حس كننده هاي موضعي (فقط استامينوفن استفاده شود) نيز از ديگر كارهايي است كه نبايد پس از گزش كه از زمان هاي گذشته متداول بوده انجام شود.
**پيشگيري از مارگزيدگي
آمار نشان مي دهد كه ساليانه حدد 5 ميليون نفر در جهان توسط مارها مورد گزش قرار مي گيرند كه مرگ و مير ناشي از آن ساليانه بالغ بر 125 هزار نفر است.
در بسيار از موارد مشاهده شده است كه ترس از گزش توسط مارهاي غيرسمي مي تواند منجر به ايجاد مشكلات در مصدوم شود، بنابراين توانايي تشخيص مارهاي سمي از غير سمي كمك موثري در جلوگيري از تشديد عوارض مارگزيدگي در مصدوم مي باشد.
از جمله راه هاي تشخيص مار سمي از غير سمي، تفاوت در شكل مردمك چشم، شكل دم، حركت مار، پولك سر، شكل گردن، شكل سر و شكل دندان نيش است.
گاهي اوقات در مناطقي شايع است كه مارهاي آن غير سمي هستند و همين امر باعث مي شود افراد در صورت مشاهده مار آن را با دست بردارند.
در صورت مشاهده مار سعي كنيد به آرامي از آن دور شويد (مارها بيشتر از انسان هراس دارند تا انسان از آن ها، معمولا مارها حمله نمي كنند مگر اينكه تحريك شوند).
دست و پاي خود را در مكان هاي مشكوك كه بازرسي از آن ها ميسر نيست وارد نكنيم و در صورتيكه به محل هايي مي رويد كه احتمال وجود مار در آن مي باشد (مزرعه و انبار) مي توانيد از چكمه هاي بلند استفاده كنيد.
در دسترس بودن جعبه كمك هاي اوليه مارگزيدگي، احتياط در زمان جابجا كردن سنگ ها- پوشال ها و چوب ها به دليل پنهان شدن اين جانوران در زير آن ها، استفاده از پشه بند در هنگام خواب در محل هاي باز، احتياط در پوشيدن كفش و لباس در محل هايي كه احتمال وجود مار است، اطمينان از كشته شدن مار كشته شده، تماس با آتش نشاني و خدمات ايمني در صورت مشاهده مار در منزل از ديگر اين اقدامات پيش گيري كننده از گزش توسط مار است.
همچنين در انبار منزل و يا كارگاه كه موش ديده مي شود احتمال وجود مار نيز مي باشد زيرا مارها از موش به عنوان غذا استفاه مي كنند بنابراين جهت پيشگيري از ورود مار بايد موش ها را از بين برد.
**اقدامات اوليه پس از گزش
پيشگيري از گزش جانور براي بار دوم، حفظ خونسردي و آرامش زيرا هيجان باعث شدت يافتن گردش خون و انتشار سريع زهر مي شود، تامين مايعات بدن، شناسايي مار، خارج كردن وسايل زينتي، ثابت نگه داشتن عضو بدن، خارج كردن زهر از محل نيش توسط سرنگ هاي مخصوص فورا پس از گزش و انتقال سريع مصدوم به بيمارستان از جمله اين اقدامات است.
**چه كارهايي نبايد انجام شود
شوك الكتريكي، استفاده از يخ، برش محل گزش، استفاده از مشروبات الكلي، بستن بالاي محل گزش، مكيدن محل گزش و استفاده از داروهاي گياهي از جمله كارهايي است كه پس از گزش نبايد انجام شود زيرا محققين پي برده اند اين اقدامات كه قبلا مرسوم بوده ممكن است منجر به افزايش آسيب هاي فرد گزيده شده و يا حتي مرگ او منجر شود.
**شناسايي 70 گونه مار و 40 گونه عقرب در ايران
يكي از وظايف بخش جانوران سمي موسسه تحقيقاتي واكسن و سرم سازي رازي غير از تامين واكسن هاي انساني، دامي و طيور، شناسايي جانوران سمي موجود در كشورمان است.
بر اساس گزارش محققان اين بخش تا كنون در ايران 70 گونه مار شناسايي شده كه 20 گونه آن سمي و 8 گونه دريايي هستند كه 6 گونه آن سمي خطرناك است.
همچنين تا كنون 40 گونه عقرب در ايران شناسايي شده كه بعضي از آنان بسيار خطرناك هستند و حتي نيش يك گونه آنان طوري است كه فرد گزيده شده متوجه گزش نمي شود و فقط متوجه يك سوزش كوچك همچون پشه گزيدگي مي شود ولي در نهايت منجر به مرگ فرد گزيده شده مي شود.
بخش جانوران سمي موسسه تحقيقاتي واكسن و سرم سازي رازي با شناسايي تعدادي از مارهاي سمي ايران نخستين بار در سال 1340 سرم منووالان ضد مارگزيدگي در مقياس محدود تهيه كرد و در ادامه با شناسايي و جمع آوري تعداد بيشتري از مارهاي سمي، سرم هاي تتراوالان و پنتاوالان را تهيه كرد.
اكنون بر اساس نيازي كه وزارت بهداشت در پايان هر سال اعلام مي كند سالانه حدود 70 هزار آمپول (ويال) پادزهر مارگزيدگي و حدود 80 هزار آمپول پادزهر ضد عقرب گزيدگي در اين موسسه توليد مي شود در شرايطي كه ظرفيتي بيش از اين توليد در اين موسسه وجود دارد.
در صورت ساخت و تكميل ساختمان جديد جانوران سمي در موسسه رازي هم ظرفيت توليد افزايش مي يابد و هم استانداردها بر اساس سازمان بهداشت جهاني افزايش مي يابد كه در اين صورت مي توانيم صادرات به كشورهاي اروپايي را داشته باشند.
6156/1535خبرنگار: نوشين طهماسبي**انتشاردهنده:داريوش غفاري