توجه! شهر برای حضور معلولان و سالمندان در دسترس نیست

یكی دیگر از مسئولان تا آن اندازه به مناسب سازی محیط برای افراد دارای معلولیت توجه دارد و هزینه می كند كه تعجب برانگیز است و در نهایت معلوم می شود كه یكی از عزیزانش معلول است اما آیا به راستی به عنوان یك مسئول یا یك شهرووند ، حتما باید یكی از عزیزانمان یا حتی خودمان دچار آسیب شویم تا بفهمیم زندگی برای یك معلول یا بیمار در یك محیط مناسب سازی نشده ، چقدر سخت است.
به راستی چگونه است كه در یك گوشه دنیا برای یك فرد دارای معلولیت و فراتر از آن برای همه افراد دارای ویژگی های خاص ، تمام امكانات فراهم است اما در شهرهای ما حتی استانداردهای كف و اولیه مناسب سازی نیز رعایت نمی شود و آیا این مساله نشان از كم رنگ بودن مسئولیت اجتماعی ندارد.
نیاز به اطلاع رسانی هرچه بیشتر در این زمینه ، ایرنا را برآن داشت كه در یك میزگرد تخصصی در حوزه مناسب سازی با حضور سیدحسن موسوی چلك رئیس انجمن مددكاری ایران و ابراهیم كاظمی مومن سرائی رئیس دبیر خانه ستاد هماهنگی و پیگیری مناسب سازی بهزیستی كشور این مسائل را بررسی كند.

**در حوزه مناسب سازی موفق نبودیم
رئیس انجمن مددكاری ایران می گوید: برغم اینكه افراد دارای معلولیت همیشه در جامعه ما وجود داشته اند اما این اقشار تا سال 1383 كمتر مورد توجه قرار گرفتند ؛ در این سال ، قانون جامع حمایت از معلولان مصوب شد و نسبت به حقوق معلولان ، تصریح شد .البته اسناد قبلی هم هست كه اشاراتی به حقوق معلولان داشتند.
سیدحسن موسوی چلك ادامه می دهد: برغم اینكه قوانین برای حقوق معلولان مشخص شد ، این حقوق مورد بی توجهی قرار گرفت. اما باید توجه داشت كه حتی اگر این حقوق در قانون هم نمی آمد به عنوان یك شهروند ، حق دسترسی برابر باید برای افراد دارای معلولیت فراهم می شد.
وی با اشاره به تشكیل دبیرخانه مناسب سازی در سازمان بهزیستی، می افزاید: دبیرخانه هم در ابتدا خیلی نتوانست اثربخش باشد چون ماهیت مناسب سازی، یك ماهیت فرابخشی است . بهزیستی مسئولیت دبیرخانه را دارد نه آنكه بتواند روی همه دستگاه ها نفوذ كند. حتی دستگاه هایی مانند راه و شهرسازی و شهرداری كه طبق قانون مسئولیت دارند و حتی خود سازمان بهزیستی نیز دارای اماكن مناسب سازی نشده ، بودند.
وی اضافه می كند: بطورمثال مترو در گذشته آسانسور نداشت یا دستگاه های خودپرداز بانك ها در اوایل پله داشتند و معلولان عملا نمی توانستند از آن استفاده كنند . ایستگاه های اتوبوس نیز برای سوارشدن معلولان مناسب سازی شده نبود. در كشورهای مختلف در این حوزه كارهای زیادی شده اما ما عملا در این زمینه چندان موفق نبوده ایم چون دستگاه ها ارزیابی نمی شدند و كسی پاسخ نمی داد.
رئیس انجمن مددكاری اجتماعی ایران یادآور می شود: در دولت آقای روحانی به دلیل دغدغه ای كه نسبت به حقوق معلولان وجود داشت، قانون قبلی حمایت از حقوق معلولان را بازنگری كردند . لایحه ای كامل تر در خصوص حقوق معلولان به مجلس بردند و اكنون قرار است در صحن علنی مجلس، بررسی شود .
چلك می گوید: علاوه بر این، دولت مصوبه ای را در دهم خرداد 94 در خصوص مناسب سازی محیط داشت و وظایف دستگاه های زیر نظر قوه مجریه را احصا كرد، خود این یك گام به جلو بود و اگرچه پیش از این آیین نامه ای در این زمینه وجود داشت اما اشكالات آیین نامه قبلی در مصوبه جدید، احصا شد.
وی می افزاید : تیم دبیرخانه مناسب سازی بهزیستی نیز همكاری خوبی در این مصوبه داشتند اما بسیاری از مواد این مصوبه تاحالا هنوز اجرایی نشده و هنوز روی كاغذ است .

** نیاز به 10 سال انتظار برای مناسب سازی دستگاه های دولتی
رئیس انجمن مددكاری اجتماعی ایران می گوید: توجه به حقوق افراد دارای معلولیت و افراد دارای نیازهای خاص ، كم است.
موسوی چلك می افزاید: سال گذشته با كمك سازمان اداری استخدامی در جشنواره شهید رجایی - كه در هفته دولت دستگاه ها را مورد ارزیابی قرار می دهند- ، شاخص های مناسب سازی در شاخص های ارزیابی دستگاه های دولتی گنجانده و مسئولیت ارزیابی دستگاه ها در این شاخص ها نیز به دبیرخانه مناسب سازی داده شد. این یك گام به جلو است و این ارزیابی ها برای سال 96 نیز قرار است اجرایی شود.
وی تاكید می كند: اگر ما بتوانیم این شاخص ها را 10 سال در شاخص های عمومی داشته باشیم تا 10 سال آینده وضعیت مناسب سازی ما بهتر خواهد شد.
وی اضافه می كند: هنوز هم بسیاری از اماكن عمومی برای معلولان مناسب نیست اما وقتی با دوران گذشته مقایسه كنیم هم در سیاست گذاری و هم در اجرا ، این توجه بیشتر شده است اما با وضع مطلوب خیلی فاصله داریم. از سوی دیگر حساسیت های رسانه و تشكل های غیردولتی در این حوزه به نسبت قبل ، بیشتر شده و این مساله را باید به فال نیك گرفت.
رئیس انجمن مددكاری اجتماعی ایران می گوید: ما در جامعه ای زندگی می كردیم كه اصلا حقی برای افراد دارای معلولیت و نیازهای خاص ، قائل نبودیم اما بطورمثال اكنون در تهران ، مینی بوس های خاص حمل و نقل معلولان و جانبازان را داریم. در ورزش این توجه به مراتب بیشتر شد ، اگرچه در جاهایی به خاطر جانبازان بوده كه این توجه بیشتر شد یا در بحث خودروهای مناسب سازی شده این گام برداشته شده است.
موسوی چلك می افزود: پلاك خودروهای معلولان اكنون با یك علامت ویلچر مشخص شده است، این كار خوبی بود كه در این بخش انجام شد. بخشی از آن نیز تجهیزات توانپزشكی است كه افراد دارای معلولیت به آن نیاز دارند. توجه به اینگونه مسائل به نسبت قبل بهتر شده است.

**پله برقی به درد معلول نمی خورد
رئیس انجمن مددكاری اجتماعی ایران می گوید: كیفیت تجهیزات توانبخشی بهتر شده اما وقتی می خواهیم ببینیم چه تعداد از افراد دارای معلولیت به ویژه افراد دارای ضایعه نخاعی، فرصت حضور در جامعه را دارند ، باید بگوییم كه با اهداف موردنظر خیلی فاصله داریم و اگر كارهای انجام شده و نشده حوزه معلولان را فهرست كنیم به مراتب فراوانی كارهای انجام نشده ما بیشتر است.
موسوی چلك می افزاید: موضوع مناسب فقط خاص معلولان نیست؛ سالمندان نیز مشمول این موضوع می شوند .
وی در ادامه به مشكلات مناسب سازی در حوزه افراد دارای معلولیت اشاره می كند و می گوید: برخی جاها پله برقی كار گذاشته اند پله برقی برای كسی كه ویلچر دارد به درد نمی خورد و اكنون كشورهای دیگر در حال تسمه زدن هستند یا امكانات دیگری آنجا فراهم كردند .
وی ادامه می دهد: در برخی نقاط شهری ما خط عابر می زنیم اما خط معلول كجاست یا هنگامی كه یك نابینا كنار چراغ راهنمایی می ایستد ، نشان نمی دهد كدام رنگ چه بوقی می زند كه برای او آشنا باشد.

**چقدر دسترسی برای معلول فراهم كرده ایم؟
رئیس انجمن مددكاری اجتماعی ایران با تاكید بر اهمیت موضوع دسترسی برای فعالیت معلول در عرصه های اجتماعی، می گوید: بخش حمل و نقل یكی از محورهای دسترسی است.
وی ، دسترسی به دانشگاه را نیز یكی دیگر از استراتژی های لازم در حوزه معلولان می داند و این پرسش را مطرح می كند كه چند كتاب داریم كه برای معلولان آماده شده باشد.
موسوی چلك اضافه می كند: نابینایان در بسیاری از دانشگاه ها باید با پول شخصی ، كتاب های خود را روی نوار پیاده كنند. دسترسی محدود به كتاب های بریل وجود دارد.
وی تصریح می كند: به عنوان مددكار اجتماعی معتقدم معلول را در حوزه دسترسی مانند بقیه مردم ندیدیم. بطورمثال در دانمارك در یك مركز ، 12 سرویس بهداشتی اتومات ویژه برای 12 نوع معلولیت ، وجود داشت و مسئولان مركز می گفتند كه شاید از این سرویس ها سالی یك بار استفاده شود اما می خواهیم اگر فرد دارای معلولیت به این مركز آمد، دغدغه ای نداشته باشد. در شهر كپنهاك مانعی برای حضور معلول وجود نداشت و حتی در تمام پارك ، برای نابینایان با خط بریل نقشه كشیده شده بود.
وی تاكید می كند: وقتی مانع وجود دارد توانمندی معلول دیده نمی شود. در این بخش هم باید اطلاع رسانی و هم مطالبه گری بیشتری داشته باشیم اما در حال حاضر زور ما خیلی برای مطالبه گری نمی رسد.

**خط عابر نابینایان به جوی آب منتهی می شود !!
رئیس انجمن مددكاری اجتماعی ایران می گوید: تلاش زیادی شد تا حقوق افراد دارای معلولیت در اسناد و قوانین آورده شود اما حرف شنوی چندانی وجود ندارد .
موسوی چلك می افزاید: هرچند تشكیل دبیرخانه مناسب سازی و ارزیابی دستگاه های دولتی در شاخص های مناسب سازی ، انقلابی در حوزه حقوق افراد دارای معلولیت به شمار می رود اما باید بدانیم كه همه ما به عنوان یك شهروند در مقابل فرد دارای معلولیت ، مسئولیت داریم.
وی ادامه می دهد: تجربه نشان داده است كه هرجا عرصه برای فرد دارای معلولیت باز شد ، توانمندی های خود را نشان داده و بطورمثال پاراالمپیك یكی از این عرصه ها است. افراد دارای معلولیت مانند بقیه توانمندی ، استعداد و مسئولیت پذیری دارند اما ما در بسیاری از جاها عرصه را برای آنان تنگ كردیم .
رئیس انجمن مددكاری اجتماعی ایران تصریح می كند: هفت استراتژی در دنیا برای بخش توانمندسازی مهم بوده كه یكی از آنها دسترسی به محیط سالم و مناسب است. اما اكنون این پرسش مطرح است كه چقدر خانه های معلولان ما مناسب سازی شده اند. پاسخ بسیار بسیار كم است و حتی خانه معلولی كه تحت پوشش دولتی است و حمایت می شود بازهم مناسب سازی انجام نشده است.
موسوی چلك می افزاید: بسیاری از خط های عابر در شهر به جوی آب منتهی شده است. در پیاده روها، موزائیك زرد را برای نابینایان گذاشته ایم اما كمی جلوتر برای اینكه موتور از پیاده رو رد نشود ، میله هایی وسط پیاده رو كارگذاشته شده كه برای نابینایان مانعی بزرگ است. یا اینكه ویلچر فرد دارای معلولیت حركتی از بین این میله ها رد نمی شود.
وی ادامه می دهد: مسجد یا پارك ساخته می شود اما سرویس بهداشتی آن به گونه ای است كه یك فرد دارای معلولیت نمی تواند از آن استفاده كند. گاهی نیز سرویس بهداشتی فرنگی ساخته می شود اما ویلچر نمی تواند داخل آن شود یا اینكه اگر داخل هم شد ، استاندارد اولیه برای استفاده افراد دارای معلولیت را ندارد.
وی اضافه می كند: گاهی رمپ برای تردد ویلچر در برخی نقاط شهر ساخته شده اما ویلچر در این رمپ ، جا نمی شود یا گاهی شیب رمپ آنقدر زیاد است كه فرد ناتوان قدرت حركت روی آن را ندارد.
رئیس انجمن مددكاری اجتماعی ایران می گوید: صندلی های ویژه معلولان در اتوبوس های شهری وجود دارد اما ویلچر را نمی توانیم داخل اتوبوس ببریم. برای تقدیر از معلولان در سالن های همایش هم باید آنها را كمك كنیم تا بتوانند در سالن و روی سن حاضر شوند و حتی این سالن ها نیز مناسب سازی شده نیست.
موسوی چلك می افزاید: همه اینها به آن معنا است كه عرصه را برای حضور این افراد در جامعه فراهم نكرده ایم.

**هیچ كجا برای حضور معلول مناسب نیست
رئیس انجمن مددكاری اجتماعی ایران می گوید: جای جای اماكن عمومی شهری ما حتی حداقل استانداردها را برای حضور افراد معلولیت ندارند كه دو دلیل دارد . اول آنكه مردم آگاهی های لازم را ندارند و دوم اینكه دستگاه های صادركننده مجوز ، دقت لازم را ندارند. چون قانون تكلیف كرده دستگاه صادر كننده مجوز نباید اجازه ساخت بناهای غیرمناسب سازی شده را بدهد.
موسوی چلك می افزاید: در هندوستان كمپی برای كودكان معمولی و كودكان دارای معلولیت برگزار می شود تا كودكان با مسئولیت اجتماعی خود و حقوق افراد دارای معلولیت، آشنا شوند اما این آموزش ها در ایران وجود ندارد و مردم با حقوق افراد دارای معلولیت آشنا نیستند.
وی با اشاره به استفاده یك میلیون و 300 هزار فرد دارای معلولیت از خدمات بهزیستی، اضافه می كند: بیش از 300 هزار جانباز نیز وجود دارد كه اگر آمار سالمندان، بیماران و زنان باردار را به آن اضافه كنیم شمار افراد دارای ویژگی خاص و نیازمند اماكن مناسب سازی شده ، بسیار زیاد می شود.

**سكوت تلخ در برابر حقوق معلولان
رئیس انجمن مددكاری اجتماعی ایران با اشاره به بازنگری لایحه حقوق معلولان می گوید: تا تصویب این لایحه در مجلس، دولت متقبل شده است كه برای معلولان شدید مانند حداقل حقوق كارمندان ، مستمری برقرار كند.
موسوی چلك از دولت می خواهد تا اجازه دهد چگونگی اجرای مناسب سازی در دستگاه های تابعه دولت در خود هیات دولت گزارش شود .
موسوی چلك می افزاید: تجربه نشان داده است هرجا گزارش موضوعی در دولت ارائه شد ، در حمایت های گسترش آن فعالیت تاثیر زیادی دارد.
وی اضافه می كند: همچنین مجلس شورای اسلامی به عنوان ناظر قانون جامع حقوق معلولان است اما در ادوار مختلف در این زمینه كوتاهی و سكوت كرد درحالیكه مجلس و دولت می توانند در زمینه حقوق معلولان خیلی كمك كنند.

**تاثیر یك روز زندگی با افراد دارای معلولیت در سیاست گذاری ها
رئیس انجمن مددكاری اجتماعی ایران می گوید: كسی كه پاساژ می سازد به مناسب سازی برای افراد دارای معلولیت توجهی ندارد چراكه پذیرش مناسب سازی از دستگاه های ناظر كه خودش این كار را انجام نداده ، سخت است.
موسوی چلك می افزاید: محیط مناسب سازی نشده و افراد دارای معلولیت ناگزیرند وارد محیط نشوند و در خانه بمانند؛ وقتی معلول در خانه می ماند ، افسرده شده و خانواده او نیز رنجور می شود.
وی تصریح می كند: مردم با استانداردهای مناسب سازی آشنا نیستند بطورمثال فاصله دستگیره از در برای معلول استانداردی دارد كه رعایت آن هزینه ندارد و فقط به یك اطلاع رسانی ساده نیاز دارد.
به گفته موسوی چلك، سناتورها در برخی كشورها با افراد دارای معلولیت یك روز زندگی می كنند و بطورقطع این تجربه در سیاست گذاری ها تاثیر زیادی دارد.

**سه هزار تشكل فعال در حوزه معلولیت اما اطلاع رسانی ناچیز
رئیس انجمن مددكاری اجتماعی ایران می گوید: خیلی جاها روی مناسب سازی حساس نیستیم چون اطلاع رسانی مستمری انجام نشده است . بطورمثال در كشورهای خارجی یك تشكل مردم نهاد، كل قوانین مرتبط با معلولان را مجددا برای دستگاه ها ارسال و یادآوری می كرد .
موسوی چلك می افزاید: اكنون ما حدود سه هزار تشكل مردم نهاد در حوزه معلولان داریم ، كدامیك در حوزه اطلاع رسانی یا مطالبه گری و دفاع از حقوق معلولان، فعالیت دارد.
وی تاكید می كند: استمرار در اطلاع رسانی مهم است . آموزش ها نباید به یك مقطع زمانی محدود شود.

**مناسب سازی فقط نیاز معلول نیست؛ حرف دل همه است
ابراهیم كاظمی مومن سرائی رئیس دبیر خانه ستاد هماهنگی و پیگیری مناسب سازی بهزیستی كشور نیز در این میزگرد به خبرنگار ایرنا می گوید: متاسفانه مقوله مناسب سازی ، بسیار غریب و مغفول مانده است.
وی می افزاید: مساله ای كه باید به آن توجه داشت ، این است كه مناسب سازی را نمی شناسیم و فرهنگ مناسب سازی در كشور ما جا نیفتاده است.
وی ادامه می دهد: متاسفانه گاهی احساس می شود كه مناسب سازی فقط مرتبط با معلولان است و گفته می شود كه جامعه یك و نیم میلیون نفری افراد دارای معلولیت در برابر جمعیت كلی كشور ، محدود بوده و بنابراین موضوع چندان جدی گرفته نمی شود درصورتیكه بحث مناسب سازی و دسترسی پذیری صرفا مربوط به معلولان نیست.
وی اظهار می كند: معلولان یك بخش این موضوع هستند و جانبازان ، سالمندان، زنان باردار و زنی كه كالسكه كودكش را حمل می كند ، نیز نیاز به مقوله مناسب سازی دارند.
رئیس دبیر خانه ستاد هماهنگی و پیگیری مناسب سازی بهزیستی كشور می گوید: به زودی با پدیده سالمندی روبرو هستیم و در آینده نزدیك قشر عظیمی از سالمندان نیاز به مناسب سازی خواهند داشت.
مومن سرائی می افزاید: افرادی كه در اثر بیماری یا تصادف دچار آسیب های موقت یك یا چند هفته ای می شوند و ناگزیرند از عصا یا ویلچر استفاده كنند، بسیاری از نقاط شهر برای آنان قابل دسترس نخواهد بود. همچنین فرد سالمی كه در دو دستش چمدان گرفته یا باری دارد ، نیاز به محیط مناسب سازی شده، دارد.
وی تاكید می كند: اگر فضای رفت و آمد دارای موانع باشد و بار در دست داشته باشیم ، ممكن است زمین بخوریم ، پس مناسب سازی فقط برای افراد دارای معلولیت نیست.

**فراموش شدگان
رئیس دبیر خانه ستاد هماهنگی و پیگیری مناسب سازی بهزیستی كشور می گوید: یكی از مشكلات اساسی كشور ما این است كه چون مناسب سازی را به معلولان یا جانبازان برمی گردانند و شناخت در این موضوع وجود ندارد، این مساله جدی گرفته نمی شود.
مومن سرائی در ادامه به یكی از خاطرات خود در حوزه بی توجهی به حقوق افراد دارای معلولیت اشاره می كند و می گوید: فرمانداری در یكی از شهرستان ها می گفت من اصلا معلول در شهرستان خود ندارم و چرا باید مناسب سازی كنم.
وی اضافه می كند: شهردار یكی از استان های بزرگ ما نیز می گفت مگر در روز چند نفر معلول از مترو استفاده می كند كه من باید مترو را مناسب سازی كنم. این فرد به نظر من نه تنها اطلاعی از مناسب سازی ندارد بلكه بویی از انسانیت نیز نبرده است.
وی تاكید می كند: مناسب سازی یك موضوع مهم انسانی است . اگر به معلول اجازه ندهیم از اماكن شهری استفاده كند، مجبور است ، خانه نشین شود. وقتی فردی خانه نشین شود بسیاری از كارهایی كه قبلا انجام می داده ، انجام نمی دهد و بعد از مدتی به نوعی از بین می رود. حتی می توان گفت مناسب سازی به اندازه جان انسان ارزش دارد.
رئیس دبیر خانه ستاد هماهنگی و پیگیری مناسب سازی بهزیستی كشور می گوید: متاسفانه مشكل ما این است كه مسئولان نمی دانند كه مناسب سازی و دسترسی پذیری چه فایده ای دارد . مدیری در یكی از استان ها به مساله مناسب سازی برغم تذكرات ما ، بی توجه بود؛ او در تصادفی دچار معلولیت موقت شده و چند هفته ای نمی تواند وارد محل كارش شود و بعد از این واقعه ، تماس گرفته بود و می گفت نمی توانم سر كارم در طبقه سوم بروم و حالا هركاری شما در زمینه مناسب سازی بگویید، انجام می دهم.
مومن سرائی می افزاید: حتما مسئولان باید درگیر این موضوع شوند تا بفهمند مناسب سازی ، فایده دارد و افراد سالم ممكن است فردا در اثر وقوع حادثه ای نیاز به آن داشته باشند.
وی ادامه می دهد: شناخت كافی در موضوع مناسب سازی نداریم و سریع هم می خواهیم آن را به معلولان و جانبازان وصل كنیم و بگوییم تعداد آنان نیز كم است و لازم نیست كه خیلی جاها بیایند پس نیازی به انجام مناسب سازی نیست.

**وقتی با مسیر ویژه نابینایان گل می سازیم
رئیس دبیر خانه ستاد هماهنگی و پیگیری مناسب سازی بهزیستی كشور با اشاره به اهمیت آموزش در حوزه مناسب سازی ، می گوید: اگر هم ما رمپی برای افراد دارای معلولیت می سازیم، آموزش در این موضوع ندیده ایم و استانداردها را رعایت نمی كنیم.
مومن سرائی می افزاید: در یكی از شهرها بطور اتفاقی مشاهده كردیم كه كارگر شهرداری با مسیر نابینایان در حال طراحی گل در پیاده رو است و هنگامی كه از او پرسیدیم چكار می كنی گفت دارم زیبا سازی می كنم و نمی دانست كه این موزائیك ها ویژه نابینایان است. در صورتیكه مسیر ویژه نابینایان خود یك مبحث علمی دارد و باید دانست چگونه آن را طراحی كرد.
وی ادامه می دهد: این در حالی است كه گاهی این مسیرهای ویژه نابینایان به یك درخت یا كیوسك تلفن برخورد كرده یا نابینا را به وسط خیابان هدایت می كند. این مسائل نشان می دهد كه ما از مسائل آموزشی غفلت كرده ایم و بعد از 13 سال از وضع شدن قانون جامع حقوق معلولان و آیین نامه اجرایی مرتبط ، هنوز قوانین و مقررات آن ، انجام نمی شود.

**اسامی دستگاه هایی كه تكالیف خود را فراموش كردند!
رئیس دبیر خانه ستاد هماهنگی و پیگیری مناسب سازی بهزیستی كشور می گوید: قانونگذار برای دستگاه ها در حوزه مناسب سازی ، وظایفی تعیین كرده و بطورمثال برای شهرداری ها 12 وظیفه در حوزه مناسب سازی از جمله همسطح سازی پیاده رو ، پارك ، مترو، عدم صدور پروانه ساخت برای ساختمان های غیرمناسب سازی شده و بسیاری از موارد دیگر تعریف كرده است.
مومن سرائی می افزاید: همچنین قانونگذار به وزارت علوم تكلیف كرده كه دو واحد درسی مناسب سازی در سرفصل رشته های فنی و مهندسی قرار بدهد كه اگر مهندس قرار است از دانشگاه ، دانش آموخته شود دست كم دو واحد درس مناسب سازی خوانده باشد و اگر به عنوان پیمانكار شهرداری در استانی مشغول كار شد به مقوله مناسب سازی توجه داشته باشد.
وی این سئوال ها را مطرح می كند كه چرا نمی توانیم دو واحد درسی مناسب سازی برای دانشجویان ایجاد كنیم. چرا شهرداری ها به 12 وظیفه خود در حوزه مناسب سازی عمل نمی كنند. چرا وزارت صنعت و معدن ، مناسب سازی خودروهای معلولان را انجام نمی دهد.
وی ادامه می دهد: وزارت راه و شهرسازی وظیفه تهیه چك لیست های نظارتی دستگاه های دولتی را دارد و چك لیست بعد از مدت ها و پیگیری های دبیرخانه مناسب سازی كشور، تهیه شد و آنها را به استانداری های سراسر كشور ابلاغ كردیم.
رئیس دبیر خانه ستاد هماهنگی و پیگیری مناسب سازی بهزیستی كشور اضافه می كند: چرا یك ردیف بودجه مستقل در دستگاه های اجرایی برای مناسب سازی نداریم. یكی از موضوعات این است كه تا به مساله مناسب سازی دستگاه های دولتی ورود می كنیم ، می گویند برای این موضوع بودجه نداریم.
مومن سرائی می گوید: سازمان صدا و سیما و وزارت ارشاد وظیفه برنامه سازی و فرهنگ سازی در زمینه مناسب سازی دارند اما چقدر در این زمینه كار شده است. بطورمثال اگر برنامه ای در زمینه اینكه وقتی یك خودرو جلوی یك رمپ ، پارك می كند، معلول نمی تواند از آنجا رد شود، ساخته شود آنگاه ماندگاری زیادی در ذهن خواهد داشت.
وی می افزاید: واقعیت این است كه فرهنگسازی در این زمینه ها بسیار محدود است و موجب شده تا دستگاه ها به این موضوع اهتمام نداشته باشند.

**قطار مناسب سازی تازه به راه افتاده است
رئیس دبیر خانه ستاد هماهنگی و پیگیری مناسب سازی بهزیستی كشور یادآور می شود: اقدامات خوبی در دبیرخانه مناسب سازی انجام شده است.
مومن سرائی می افزاید: مسئولیت ستاد مناسب سازی كشور با وزیر كشور و دبیری آن با رئیس سازمان بهزیستی است و 9 معاون وزیر ، دو تا معاون معاون رئیس جمهور ، رئیس شورای عالی استان ها ، رئیس سازمان شهرداری ها و دهیاری ها و تشكل های غیردولتی معلولان و جانبازان در این ستاد عضویت دارند و اولین جلسه آن در سال 93 تشكیل شد.
وی تصریح می كند: قبلا مناسب سازی بصورت سلیقه ای انجام می شد. بطورمثال 10 تا 15 سال پیش ، شهردار یكی از مناطق تهران در منطقه خود بیش از یكصد میلیون تومان ، هزینه مناسب سازی می كند . بعد كه ورود پیدا می كنیم كه چرا او تا این اندازه به مناسب سازی علاقمند است می بینیم او یك برادر معلول دارد. اما از طرفی می بینیم كه در یك استان، امور مناسب سازی صفر است و اصلا به این قضیه توجهی ندارد.
وی ادامه می دهد: پس از تشكیل ستاد مناسب سازی ، ستاد استانی و كمیته های شهرستانی تشكیل شده و مصوبات خوبی در زمینه مناسب سازی داشتیم البته از نظر ما هیچ كاری انجام نشده و در اول راه هستیم و قطار مناسب سازی تازه راه افتاده است اما همینكه مسئولان متوجه اهمیت مناسب سازی شده اند، خوب است چراكه بطورمثال شهرداری در یكی از استان ها با مجوز دادستان، شبانه ، موانع موجود در پیاده رو از جمله پله ها، خراب كرده بود. همچنین حدود 60 دستگاه اتوبوس مناسب سازی شده ، وارد ناوگان حمل و نقل استان اصفهان شده است.
مومن سرائی در عین حال یادآور می شود: البته در برخی زیرساخت ها مشكل داریم ، بطورمثال برای اتوبوس های مناسب سازی شده، لازم است كه كف ورودی اتوبوس با كف ایستگاه اتوبوس ، برابر باشد تا ویلچر بتواند وارد اتوبوس شود.

**یزد بهترین و تهران بدترین استان در حوزه مناسب سازی
رئیس دبیر خانه ستاد هماهنگی و پیگیری مناسب سازی بهزیستی كشور می گوید: قانونگذار دستگاه را 13 سال پیش مكلف كرده تا هر سال، 30 درصد دستگاه های اجرایی دولتی ، مناسب سازی شوند كه اگر طی این سال ها ، این مناسب سازی ها انجام شده بود ، دستگاه های ما باید عرض سه سال، مناسب سازی شده باشند و امروز نباید دستگاه دولتی غیرمناسب سازی شده ، داشته باشیم.
مومن سرائی می افزاید: برای ارزیابی دستگاه ها در هفته دولت در جشنواره شهید رجایی ، مجموعه ای از شاخص های عمومی و اختصاصی وجود دارد و با اقدامات دبیرخانه مناسب سازی و همكاری سازمان اداری و استخدامی ، یك شاخص و چهار زیرشاخص برای ارزیابی دستگاه های دولتی در حوزه مناسب سازی در این جشنواره درنظر گرفته شد.
وی ادامه می دهد: حدود 25 تا 70 دستگاه دولتی در هر استان و در سطح ملی 88 دستگاه در جشنواره شهید رجایی در حوزه مناسب سازی مورد بررسی قرار گرفتند كه نمره های آنان از صفر شروع می شد و امسال می خواهیم چند شاخص دیگر مناسب سازی برای شركت در جشنواره اضافه كنیم.
وی خاطرنشان می كند: سال گذشته قبل از برپایی جشنواره شهید رجایی، در هراستان ، 39 دستگاه را در 13 آیتم مناسب سازی از جمله مناسب سازی رمپ ، ورودی ساختمان ، پاركینگ، سرویس های بهداشتی و علائم هشدار دهنده ، بررسی كردیم.
رئیس دبیر خانه ستاد هماهنگی و پیگیری مناسب سازی بهزیستی كشور اظهار می كند: بالاترین دستگاه در كشور از نظر مناسب سازی ، سازمان بهزیستی كشور با 68 درصد مناسب سازی و پایین ترین دستگاه ، سازمان نظام پزشكی با 23 درصد مناسب سازی ، بود.
مومن سرائی تصریح می كند: این نمره ها فقط در 13 آیتم مناسب سازی بوده و اگر تعداد این آیتم ها افزایش یابد ، نمره ها پایین تر بیاید.
وی اضافه می كند: حتی برخی دستگاه ها نمی خواستند در جشنواره شركت كنند اما خواهان مناسب سازی بودند.
به گفته مومن سرائی در سطح كشور استان یزد با 59 درصد، بهترین استان و تهران با 24 درصد پایین ترین استان در حوزه مناسب سازی بودند.
رئیس دبیر خانه ستاد هماهنگی و پیگیری مناسب سازی بهزیستی كشور می گوید: در برخی استان ها مانند استان گلستان به شرط اقلیمی ، مناسب سازی در آنها بسیار سخت است.

**ربط مناسب سازی با گردشگری
رئیس دبیر خانه ستاد هماهنگی و پیگیری مناسب سازی بهزیستی كشور با اشاره به اهمیت مناسب سازی در جلب گردشگر می گوید: متاسفانه اگر موارد مناسب سازی هم رعایت شود به استانداردهای آن بی توجهی می شود بطور مثال گاهی در برخی اماكن، سرویس فرنگی كار گذاشته می شود اما عرض 120 سانتی متر برای ورود ویلچر یا میله دست گرد و زنگ هشدار برای معلول وجود ندارد.
مومن سرائی می افزاید: همچنین داخل آسانسور سه طرف باید میله دست گرد داشته باشد و دكمه های آسانسور برای معلول ویلچری قابل دسترسی یا برای نابینا قابل خواندن باشد. در كشورهای پیشرفته روی میله های دست گرد ، مسیرها به زبان بریل برای نابینایان نوشته شده است.
وی ادامه می دهد: ایران جاذبه های زیبایی برای جذب گردشگر دارد اما باید تلاش كنیم گردشگر ما با مشكل خاصی روبرو نباشد. بطورمثال جانباز قطع نخاعی ما به تنهایی در نمایشگاه توانبخشی دوسلدورف آلمان شركت كرده بود و می گفت تنها مشكل من از منزل تا فرودگاه امام خمینی (ره) و برعكس بود و در آلمان، مانعی برای حضور معلول در جامعه وجود نداشت.

** مشكلات مناسب سازی را پیامك كنید
رئیس دبیر خانه ستاد هماهنگی و پیگیری مناسب سازی بهزیستی كشور می گوید: اكنون حساس سازی خوبی در مقوله مناسب سازی انجام داده ایم و اقدامات خوبی در این زمینه انجام شده بطورمثال مستند 13 قسمتی به نام 'شهری برای همه' در حال آماده شدن است كه به زودی پخش می شود.
مومن سرائی می افزاید: همچنین سامانه ای برای اطلاع دادن مشكلات مناسب سازی موسوم به سامانه معبر با شماره 3000012322 راه اندازی شده است .
وی ادامه می دهد: پیام های ارسال شده از مردم ، بلافاصله برای مسئولان دبیرخانه های مناسب سازی در سراسر كشور ، پیامك شده و به موازات آن با مدیركل بهزیستی استان نیز مكاتبه می شود و طبق ساز و كار تعیین شده ، این موضوع پیگیری می شود .
وی اضافه می كند: بطورمثال مدتی قبل، فرد دارای معلولیتی در یكی از ادارات ثبت احوال به سامانه معبر ، پیامك كرد كه 12 سال است در این اداره ، سرویس بهداشتی فرنگی وجود ندارد. این موضوع فورا پیگیری و برطرف شد.
رئیس دبیر خانه ستاد هماهنگی و پیگیری مناسب سازی بهزیستی كشور می گوید: با پیام های دریافت شده سامانه معبر ، به مساله مناسب سازی در حوزه شهرداری ها نیز در چند مورد ورود پیدا كردیم و اكننون پیگیر هستیم كه سطح فعالیت های سامانه معبر ارتقا یابد.

**انتظارات از دستگاه های مسئول
رئیس دبیر خانه ستاد هماهنگی و پیگیری مناسب سازی بهزیستی كشور می گوید: قانونگذار برای هر دستگاه وظایفی در حوزه معلولان و مناسب تعیین كرده كه اگر به این وظایف عمل شود ، كار دیگری نمی خواهیم. از وزارت علوم گنجاندن دو واحد درسی مناسب سازی در دروس مهندسین و از سازمان صدا و سیما بحث برنامه سازی را می خواهیم.
مومن سرائی می افزاید: از وزارت راه و شهرسازی بحث قوانین و مقررات نظارت بر دستگاه های دولتی و اماكن و مناسب سازی هواپیما و قطار را می خواهیم ؛ از سازمان برنامه و بودجه كه عضو ستاد مناسب سازی كشور هست ، می خواهیم ردیف بودجه ای برای مناسب سازی ببیند. می خواهیم وزارت آموزش و پرورش و وزارت رفاه به وظایف خود در این زمینه عمل كنند.
وی تاكید می كند: اگر دستگاه ها به وظایف خود - به ویژه شهرداری به 12 وظیفه خود - عمل كنند ، بسیاری از مشكلات حوزه مناسب سازی برطرف می شود.

**اعتبارات مناسب سازی كم است
در اینجا موسوی چلك رئیس انجمن مددكاری اجتماعی ایران درباره اینكه چرا دستگاه ها به وظایف خود در حوزه مناسب سازی عمل نمی كنند ، می گوید: مشكلی به نام تملك دارایی در حوزه مناسب سازی وجود دارد ، دولت ها معمولا علاقمند نیستند در حوزه تملك ، خیلی اعتبار بگذارند. مبالغ تملك آنقدر كم و برنامه های اولویت دار آنچنان فراوان هستند كه دیگر مناسب سازی نمی تواند در اولویت قرار گیرد.
وی می افزاید: برنامه پنج ساله ششم فرصت خوبی است تا دولت هدفگذاری كند و مناسب سازی برخی اماكن عمومی را صد در صد تمام كرد و حتی می توانیم خیرین را وارد این بخش كنیم .

**خیران به كمك معلولان در حوزه مناسب سازی بیایند
رئیس انجمن مددكاری اجتماعی ایران با اشاره به لزوم مشاركت مردمی در حوزه مناسب سازی می گوید: معافیت مالی در قالب قانون مالیات های مستقیم می تواند راهكار خوبی برای مودیان مالیاتی باشد تا بخشی از درآمد خود را برای ساخت و ساز اماكن و مراكز توانبخشی هزینه كنند.
موسوی چلك می افزاید: همچین می توانیم فضا را برای مشاركت خیران آماده كنیم تا تمام مساجد یا پارك ها را مناسب سازی كنند . اگر برای مناسب سازی، بر منابع دولتی تكیه كنیم با توجه به منابع كم بودجه ای ، زمان زیادی خواهد برد بنابراین بهزیستی در بخش خیران باید سرمایه گذاری بیشتری بكند.
وی ادامه می دهد: در بخش مناسب سازی باید حساسیت ایجاد كنیم و با ارتباط مستمر با خیران، آنان را به سمت مناسب سازی سوق دهیم. باید روش جلب مشاركت را از سنتی تغییر دهیم و فضای تشویقی برای خیران ایجاد كنیم. این اقدامات در راستای مسئولیت اجتماعی است.

**راهكارهای دیگر برای بهبود وضعیت مناسب سازی در كشور
رئیس انجمن مددكاری اجتماعی ایران می گوید: راه دیگر این است كه برندسازی كنیم و بطورمثال شركت های صنعتی و تولیدی ، بخشی از درآمد خود را در راستای مسئولیت اجتماعی به مناسب سازی اماكن برای معلولان اختصاص دهند. آنگاه شهروندان محصولات آن شركت را خواهند خرید چون می دانند بخشی از درآمد آن به نفع معلولان است . ما روی این بخش روش جلب مشاركت، كار نكرده ایم.
موسوی چلك تاكید می كند: با بودجه دولتی نمی توان مناسب سازی را انجام داد. حتی هنگامی كه بخش خصوصی می خواهد مركز خریدی راه اندازی كند می توان او را توجیه كرد كه مناسب سازی را انجام دهد. دستگاه های دولتی و تشكل های غیردولتی برای آگاه سازی باید سراغ آنان بروند و استانداردهای مناسب سازی را به اطلاع آنان برساند. باید از ظرفیت تشكل های مردم نهاد برای ایجاد حساسیت در مردم بهره گرفت.
وی اضافه می كند: بازتوانی اجتماعی معلولان بدون ایجاد بستر برای حضور آنان در جامعه و دسترسی به حقوق برابر مانند بقیه شهروندان، امكان پذیر نیست.
موسوی چلك با اشاره به منشور حقوق شهروندی ابلاغی از سوی رئیس جمهور طی سال جاری می گوید: یك بخشی از این منشور مربوط به معلولان و مناسب سازی است . باید به سمت اجرایی و ارزیابی این منشور برویم و اگر دستگاهی در این زمینه كار كرد، نشان معنوی به آن اعطا شود.
اجتمام**9185**1933 ** 1569
گزارش از سادات حسینی خواه و بهروز سلطانیان ** انتشار: علی حبیبی
*آگاهی از آخرین اخبار اجتماعی و حوادث ایران و جهان در كانال تلگرام گروه اجتماعی ایرنا:
@irnaej
https://t.me/irnaej