دردهایی در ناحیه شكم كه باید جدی گرفته شود

با توجه به گستردگی تنوع درد در ناحیه شكم و معده و ضرورتی كه برای شناخت انواع خطرناك این دردها وجود دارد، پزشكان متخصص پژوهشكده گوارش و كبد بیمارستان شریعتی تهران در نشستی با خبرنگاران حوزه پزشكی سازمان خبرگزاری جمهوری اسلامی به تشریح دردهای شكمی پرداختند.
این پزشكان با بیان این كه اساسا تعدادی از دردهای شكمی نیاز به مراجعه به پزشك ندارند مانند درد شكمی كه هنگام خوردن مقدار زیاد آب یخ یا سیكل قاعدگی در زنان ایحاد می شود، در عین حال تاكید كردند كه اگر افراد همراه با درد در ناحیه شكم دچار كاهش وزن، تهوع و استفراغ، خونریزی در گوارش یا دردهای شبانه ای بودند كه دفعات آن زیاد می شود، موضوع را پیگیری كنند.

**درد شكمی و قلب
دكتر امیرعلی سهراب پور، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی تهران در این نشست اظهار كرد: گاهی اوقات دردهایی كه در ناحیه بالای شكم و زیر جناغ وجود دارد،ناشی از دردهای قلبی است. در حقیقت گاهی درد در ناحیه ای از شكم احساس می شود، اما اصل درد در قفسه سینه و منشا آن، قلب است.
معاون آموزشی بیمارستان شریعتی تهران، ایجاد و تشدید درد در پی فعالیت هایی مانند بالا رفتن از پله را مهمترین علامت این عارضه اعلام كرد و گفت: كسانی كه دارای سابقه نارسایی قلبی هستند یا سابقه سكته قلبی، عمل قلب باز و آنژیوگرافی دارند، اگر دچار درد در ناحیه بالای شكم شوند، بهتر است آن را جدی بگیرند و آزمایشات لازم را برای تشخیص قطعی آن انجام دهند.
سهراب پور چاقی، سیگار، چربی و قند خون، استرس، سن بالا، فشارخون بالا و سابقه خانوادگی را از عوامل خطر بیماری قلبی (ریزفاكتورهای بیماری قلبی) اعلام كرد و گفت: هر دردی در این ناحیه نباید موجب نگرانی شود، اما افرادی كه ریزفاكنورهای این بیماری را دارند و درد آنها به واسطه فعالیت شدید می شود، باید قبل از معاینه پزشك گوارش به متخصص قلب مراجعه كنند.
به گفته عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی تهران، معمولا در جوانانی كه ریزفاكتورهای ابتلا به بیماری قلبی را ندارند، درد در این ناحیه از شكم ناشی از درد قلب نیست.

**درد شكم همراه با كاهش وزن
وی با اشاره به این كه درد شكم همراه با كاهش وزن مهم است و می تواند خطرناك باشد، گفت: این موضوع به سن خاصی مربوط نمی شود و حتی افراد حدود 25 ساله هم اگر به این وضعیت دچار شدند، باید با مراجعه به مراكز درمانی موضوع را به طور جدی پیگیری كنند.
فوق تخصص گوارش و كبد اظهار كرد: در صورتی كه كاهش وزن به مقدار حدود پنج كیلوگرم در مدت حدود شش ماه باشد و یا به عبارت دیگر، در طی این مدت حدود 10 درصد وزن كاهش یابد، فرد باید به پزشك مراجعه كند تا علت این موضوع به درستی تشخیص داده شود.
سهرب پور توضیح داد: بیماری های معمولی گوارش و دردهای ناشی از استرس سبب كاهش وزن در بیمار نمی شود و به همین دلیل باید آن را به طور جدی پیگیری كرد.
معاون آموزشی بیمارستان شریعتی تهران بیان كرد: همچنین اگر افراد دفع خون در مدفوع یا استفراغ های خونی همراه با دل درد داشته باشند، باید این موضوع مورد بررسی دقیق قرار گیرد.
وی گفت: درد شكم همراه با زردی پوست موضوع نسبتا شایعی است اما باید بررسی دقیق در این زمینه صورت گیرد چرا كه می تواند مرتبط با كبد و مجرای صفراوی باشد.
سهراب پور افزود: درد دیگری كه مهم است و باید مورد بررسی قرار گیرد، دردهای شكمی همراه با استفراغ مكرر است. گرچه حالت تهوع شایع است اما اگر همراه با درد و تكرار باشد، لازم است كه در اسرع وقت به پزشك مراجعه شود.

**درد شكم و اختلال عملكردی دستگاه گوارش
وی شایع ترین دسته از بیماری هایی را كه سبب درد شكم می شود، بیماری عملكردی دستگاه گوارش دانست و گفت: اختلال عملكردی دستگاه گوارش هنگامی رخ می دهد كه روده به وظیفه خود درست عمل نمی كند.
به گفته سهراب پور، علت این اختلال ناشناخته است و پژوهشگران همچنان در حال بررسی دلایل بروز این عارضه هستند. در این دسته از اختلالات، حركات لوله گوارش دستخوش تغییراتی می شود كه نتیجه آن می تواند دردهای شكم، نفخ و تغییرات اجابت مزاج باشد.
فوق تخصص گوارش و كبد افزود: اسپاسم یكی از بخش های دستگاه گوارش اعم از مری، معده و روده از دیگر مشكلات ناشی از این بیماری است كه فرد دچار آن می شود.
وی همچنین با اشاره به میكروب های مفید در روده، گفت: تولید ویتامین K و تبدیل غذا به مواد مغذی از جمله اقدامات این میكروب ها است. مواد غذایی اگر مدتی در یك نقطه در روده بماند، این میكروب ها آن را تخمیر می كنند كه در اثر آن فرد دچار نفخ می شود.

**درد شكمی و سندرم روده تحریك پذیر
دكتر محمد امانی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی تهران نیز در این نشست گفت: بیماری سندرم روده تحریك پذیر با عناوین مشابه دیگری همچون روده عصبی یا پولیپ عصبی 25 درصد افراد جامعه را با شدت و ضعف متفاوت درگیر كرده است.
وی با اشاره به اینكه دردهای شكمی شایع ترین علت مراجعه افراد به درمانگاه و مطب ها است گفت: 25 درصد افراد با شدت و ضعف متفاوت با مشكلات عصبی روده ناشی از بیماری سندرم روده تحریك پذیر مواجه هستند و این بیماری كه در زنان بیشتر شایع است، از هر 5 نفر یك نفر در سنین 20 تا 50 سال را درگیر می كند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی تهران با اشاره به علائم این بیماری مانند احساس درد، نفخ و سنگینی شكم گفت: با توجه به علائم مشترك این بیماری با سایر بیماری های گوارشی، پزشكان با انجام آزمایش های تخصصی از مبتلا نبودن فرد به بیماری های دیگر اطمینان پیدا كنند.
فوق تخصص گوارش و كبد افزود: بیمار به دلیل حساسیت اعصاب روده دچار تغییر در اجابت مزاج از حالت یبوست به اسهال می شود و همچنین احساس عدم تخلیه كامل را دارد.
وی با توجه به متغیر بودن تجربه افراد نسبت به واكنش های غذایی گفت: تجربه نشان داده است كه مواد غذایی همچون هندوانه، خربزه ،خیار، سیب، نان و محصولات گندم و انواع گیاهان نفاخ همچون كلم بروكلی، كلم و كاهو مشكلات این بیماران را افزایش می دهد.
امانی نكته مهم در این بیماری را حساسیت و وسواس افراد عنوان كرد و گفت: افرادی كه دچار استرس هستند و در محیط های استرس زا قرار می گیرند، امكان حساس شدن اعصاب روده در آنها بیشتر است ولی این بیماری خوشبختانه با وجود مزمن بودن كه شاید سال ها هم با بیمار همراه باشد، ولی به هیچ عنوان پیشرفت نمی كند و به بیماری بزرگی تبدیل نخواهد شد.
وی با تاكید بر این كه به هر حال درد های شكم را باید جدی گرفت گفت: دل دردهای مهمی هستند كه به عنوان علائم خطر شناخته می شوند و ضرورت دارد بیمار آزمایش ها و پیگیری لازم را انجام دهد؛ این دردها شامل دردهای شكمی در سنین بالای 50 سال ، در افرادی كه سابقه بیماری های گوارشی در خانواده را دارند، دردهایی كه افراد را از خواب بیدار می كند و سبب مراجعه به اورژانس می شود، افرادی كه در هنگام مصرف غذا احساس می كنند آنچه خورده اند گیر كرده است، و همچنین دردهای همراه با استفراغ پایدار و خونریزی است كه علاوه بر این ها، كاهش وزن واضح را نیز باید جدی گرفت.

** كاهش شیوع زخم معده
وی علت اصلی بروز زخم معده، را عفونت ناشی از باكتری 'هلیكو باكتری پیلوری' عنوان كرد و گفت: خوشبختانه با توجه به پیشرفت و بهبود وضعیت بهداشتی شیوع این بیماری در بعضی از مناطق كه تا 80 درصد در گذشته شیوع داشته، روبه كاهش است.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی تهران با اشاره به اینكه همه مشكلات معده به زخم ارتباط ندارد، گفت: عواملی همچون برگشت اسید از معده به مری (ریفلاكس) یا التهاب در معده ممكن است با زخم معده اشتباه گرفته شود. در بیمارانی كه زخم معده دارند، این عارضه با خوردن بعضی از مواد غذایی همچون نوشابه های گازدار، فلفل و سس ها تحریك می شود و موجب درد و سوزش در قسمت فوقانی شكم می شود.
وی یكی از دلایل عمده زخم معده را مصرف داروهای مسكن غیراستروئیدی عنوان كرد و گفت: مصرف داروهایی همچون پروفن، ژلوفن و آسپرین موجب زخم معده می شود ولی متاسفانه در جامعه مصرف این داروها امری عادی است. مصرف سیگار و تریاك هم می تواند سبب زخم معده شود.
امانی از امپرازول به عنوان یك داروی بی خطر نام برد و گفت: یكی از دلایل كاهش زخم معده نسبت به گذشته، رواج استفاده از این داروها است و امروزه تقریبا همه خانواده ها با رانیتیدین و امپرازول آشنا هستند و این داروها به كاهش اسید معده بسیار كمك می كنند.
فوق تخصص گوارش و كبد با اشاره به این كه در گذشته زخم معده یك بیماری مزمن و فراگیر بود، گفت: در حال حاضر زخم معده شیوع كمتری دارد و به راحتی درمان می شود و بیمار بعد از سه ماه اثری از زخم خود نمی بیند.

**مردان و كم خونی فقر آهن
وی همچنین با اشاره به این كه انتظار نداریم مردان در هر سنی به كم خونی فقر آهن مبتلا شوند، گفت: اگر مردان به این بیماری مبتلا هستند باید مورد بررسی كامل و جامع قرار گیرند تا علت مشخص شود.
امانی ادامه داد: اگر كم خونی فقر آهن به خصوص در مردان همراه با درد باشد، باید مورد معاینه دقیق قرار گیرند.
وی ادامه داد كه همچنین در صورتی كه زنان یائسه كم خونی داشته باشند باید مورد بررسی دقیق قرار گیرند؛ علاوه بر این اصولا زنان در دوران عادات ماهیانه ممكن است با درجاتی از كم خونی مواجه شوند، اما در این مورد هم انتظار نداریم كم خونی فقر آهن آنان در این دوره شدید باشد.
امانی بیان كرد: در صورت شدید بودن كم خونی در ایام قاعدگی به صورتی كه هموگلوبین كمتر از 10 باشد و یا درد با علائم درد شكمی ویژه عادات ماهیانه همخوان نباشد، نیاز به بررسی دقیق تری وجود دارد.
وی همچنین با اشاره به این كه مشكلات تیروئید می تواند علائم مشابه سندوم روده تحریك پذیر داشته باشد، گفت: كم كاری تیروئید می تواند یبوست و نفخ و پركاری تیروئید نیز می تواند اسهال داشته باشد.
امانی، كبد چرب را یكی از بیماری های شایع در كشور اعلام كرد و گفت: این بیماری می تواند علائمی مانند نفخ شكم، سنگینی و فشار و دردهای غیرواضح ایجاد كند و به همین دلیل بررسی آنزیم های كبدی در این وضعیت بسیار مهم است تا بیماری به طور دقیق تشخیص داده شود.
وی به شیوع بیماری التهاب روده ای در سال های اخیر اشاره كرد و گفت: طی 10 تا 20 سال اخیر این بیماری در كشور افزایش پیدا كرده است و این بیماری را نباید به اشتباه بیماری سندرم روده تحریك پذیر تشخیص داده شود.
به گفته امانی، كم خونی، یبوست و اسهال از علائم بیماری حساسیت به گندم است و هر چند اغلب علائم این بیماری همانند سندروم روده تحریك پذیر است اما با معاینه دقیق باید این بیماری را تشخیص و نسبت به درمان آن اقدام كرد.
علمی**9031** 1201
خبرنگار: عبدالكریم جبارپور، عادل پازیار**انتشار: زهره محتشمی پور
برای اطلاع از اخبار متنوع علمی و فناوری، با كانال علمی ایرنا در تلگرام همراه شوید:
irnaelm@
https://telegram.me