همه چیز درباره گواتر

به گزارش روز شنبه گروه اخبار علمی ایرنا، گواتر به تورم گردن بر اثر بزرگ شدن غده تیرویید گفته می‌شود. تیرویید غده ای كوچك در ناحیه گردن و مسئول ترشح دو هومون مهم T3 و T4 است. هورمون‌های ترشح شده توسط تیرویید همراه جریان خون در سراسر بدن حركت كرده و وظایف مهمی چون سوخت و ساز بدن را كنترل می كنند. این هورمون ها بر عملكرد تمام اعضای بدن از جمله قلب، مغز، عضلات و پوست تاثیر می‌گذارد. متابولیسم (سوخت و ساز) نقش موثری در دمای بدن، ضربان قلب و نحوه سوزاندن كالری دارد. اگر میزان هورمون تیرویید كافی نباشد، بدن انرژی كمتری تولید می‌كند و به اصطلاح سوخت و ساز بدن تنبل می‌شود. گواتر علاوه بر تورم با علایم دیگری از قبیل بلع دشوار، احساس خفگی و تنگی گلو و مشكلات تنفسی همراه است.

***علایم گواتر
معمولا گواتر بدون علامت است. ولی ممكن است این بیماری با نشانه‌هایی همراه باشد. تورم گلو، تنگی گلو، مشكل بلع، سرفه، خستگی، اختلال در تنفس، تپش قلب، بیش‌فعالی، افزایش تعریق، حساسیت نسبت به گرما، افزایش اشتها، ریزش مو، عدم تحمل سرما، یبوست، فراموشی، تغییر خلق و خو و افزایش وزن از مهمترین نشانه‌های گواتر یا كم‌كاری و پركاری تیرویید هستند.

***علل گواتر
گواتر در زنان شایع‌تر از مردان است و احتمال بروز آن با افزایش سن بیشتر می‌شود. مهمترین علت ابتلا به گواتر كمبود ید است؛ در كشورهای توسعه‌یافته، معمولا گواتر به دلیل بیماری‌های خود ایمنی بوجود می‌آید. ولی علل دیگری نیز می‌تواند باعث بروز این بیماری شود كه عبارتند از:
-بیماری گریوز
دلیل این بیماری ترشح بیش از اندازه هورمون تیرویید است (پركاری تیرویید).
-بیماری هاشیموتو
این بیماری غده تیرویید را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در بیماری هاشیموتو سیستم ایمنی بدن به غده تیرویید حمله می‌كند. گاهی این التهاب منجر به كاهش فعالیت غده تیرویید می‌گردد. در این حالت بدن مقدار بیشتری هورمون تحریك‌كننده تیرویید ترشح می‌كند و همین موضوع باعث بزرگ‌شدن غده تیرویید می‌شود.
-سرطان تیرویید
احتمال سرطان تیرویید بسیار كمتر از گره‌های خوش‌خیم تیرویید است؛ اما به محض مشاهده این حالت با نمونه‌برداری می‌توان از بدخیم شدن تومور پیشگیری كرد.
-بارداری
افزایش هورمون HCG در دوران بارداری ممكن است به بزرگ‌شدن غده تیرویید منجر شود.
-التهاب
هرگونه التهاب می‌شود منجر به تورم غده تیرویید شود.
-كمبود ید
غذاهای دریایی، گیاهان رشد كرد در خاك غنی از ید و شیر گاو مهمترین منابع تامین ید هستند.
-سیگار
تركیب thiocyanate موجود در دود تنباكو باعث جذب ید می‌شود.
-تغییرات هورمونی
علاوه بر بارداری، تغییرات هورمونی ناشی از بلوغ و یائسگی نیز می‌تواند بر عملكرد تیرویید تاثیر بگذارد.
-سابقه خانوادگی
-بیماری‌های خود ایمنی
-داروهای خاص
-قرار گرفتن در معرض اشعه
پرتور درمانی به ویژه در ناحیه گردن احتمال ابتلا به گواتر را افزایش می‌دهد.
-مصرف بیش‌ از اندازه ید
مصرف بیش از حد ید نیز یكی از دلایل ابتلا به گواتر است.
گواتر معمولا با معاینه فیزیكی تشخیص داده می‌شود؛ اما ممكن است برای تشخیص از آزمایش و اسكن‌های تیرویید نیز استفاده شود.

***درمان گواتر
معمولا گواتر با دریافت ید كافی قابل درمان و پیشگیری است و به همین دلیل بعضی كشورها به نمك مصرفی ید اضافه می‌كنند. معمولا اگر گواتر با علایم مشهودی همراه نباشد، به خودی خود درمان می‌شود و نیاز به درمان خاصی ندارد؛ در غیر اینصورت نیازمند درمان است. در صورت كم‌كاری غده تیرویید درمان با هورمون مصنوعی تیرویید آغاز می‌شود. در این حالت دوز تیروكسین به مرور افزایش می یابد تا تیرویید عملكرد طبیعی خود را بدست آورد. در صورت پركاری تیرویید باید از داروهایی استفاده شود تا با تولید بیش از حد هورمون مقابله كند. در این صورت معمولا داروهایی مانند تیونامید تجویز می‌شود تا به تدریج سطح هومون را كاهش دهد. یك روش دیگر درمان با ید رادیواكتیو است و در این حالت عملكرد تیرویید و تولید هورمون كاهش می‌یابد. جراحی گواتر برای كاهش تورم و حذف غده تیرویید نیز راه حل آخر است.
منابع:
Medicalnewstoday
Mayoclinic
Webmd
Medlineplus
علمی (6) ** 9259**1440
مترجم: سپیده كاشانی** انتشار: گلشن