رونق اقتصادی و بهبود نظام سلامت در گرو توجه به داروسازی

محمدبن زكریای رازی حكیم، فیلسوف، شیمی دان، كیهان شناس و از مفاخر بزرگ ایران به شمار می رود، وی در شعبان 251 قمری در شهر ری دیده به جهان گشود و به عنوان یكی از مشاهیر علمی جهان، مورخان غربی او را به نام‌های «رازس» و «ال رازی» در كتاب‌های خود یاد كرده‌اند. «جرج آلفرد لئون سارتن» پدر تاریخ علم وی را «بزرگ‌ترین پزشك ایران و جهان اسلام در زمان قرون وسطی» معرفی می كند.

زكریای رازی در دوران جوانی به حرفه زرگری و كیمیاگری مشغول بود و بنابر گفته ابوریحان بیرونی به دلیل استفاده از دود جیوه در این شغل چشمان وی دچار آسیب شد و از آن پس شیوه زندگی زكریا تغییر كرد و از 40 سالگی به كسب علوم مختلف پرداخت و در مدت 20 سال در علوم طب، كیهان شناسی و شیمی به پیشرفت های قابل توجهی رسید.

آثار بسیاری از این دانشمند ایرانی به یادگار مانده است و مجموعه تالیف‌های وی به بیش از 56 كتاب و رساله می رسد. «الحاوی» از مهم ترین نوشته های زكریای رازی است كه به عنوان بزرگ ترین دایره المعارف علم طب برای چندین قرن، مطالعه و تدریس شد. «طب المنصوری» از دیگر اثرهای رازی به شمار می رود كه به نام منصور بن اسحاق، حاكم ری به رشته تحریر درآمد.


روایت های مختلفی از زمان درگذشت این دانشمند پرآوازه وجود دارد اما ابوریحان بیرونی در كتاب «فهرست كتب رازی» پنجم شعبان 313 هجری را زمان درگذشت وی می داند. تلاش های خستگی ناپذیر و دستاوردهای بزرگ این اندیشمند بزرگ سبب شد تا به پاس زحمت های این حكیم داروساز، سالروز تولد وی را به عنوان روز داروساز بنامند.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت سالروز تولد حكیم زكریا رازی و روز داروسازی و به منظور بررسی جایگاه حوزه داروسازی در اجرای طرح تحول نظام سلامت و همچنین مشكلات این حوزه به گفت وگو با «محمدباقر ضیا» رییس انجمن داروسازان ایران و «بابك مصباحی» بازرس انجمن داروسازان كشور و مدیرعامل یكی از شركت های داروسازی پرداخت.

**ضرورت رویكرد تعاملی با داروسازان
بابك مصباحی با اشاره به همزمانی روز داروسازی با تغییر معاونت وزیر و رییس سازمان غذا و دارو، گفت: این انتظار وجود دارد تا در همین راستا تغییرهای اساسی نیز در بدنه داروسازی كشور رخ دهد. امروزه بافت داروسازی كشور تغییر یافته است و آن الگویی كه در سال های گذشته جامعه داروسازی را تشكیل می داد با حضور نسلی جدید، متحول شده اند و باید دولت نیز با رویكردی متفاوت با این موضوع برخورد كند.

مدیر عامل یكی از شركت های داروسازی كشور، با تاكید بر وجود مشكل های قابل توجه در بخش تجاری داروسازی، اظهار داشت: با توجه به اینكه طرح نظام سلامت، طرحی موفق بود، داروسازی كشور نیز هزینه های قابل توجهی را در جریان اجرای این طرح پرداخت كرد و اما اینك دیگر داروسازی كشور توان ادامه این بار مالی را نداشته و لازم است تا دولت نسبت به این موضوع چاره اندیشی كند. افزایش مطالبه های كارخانه های تولیدی و پخش دارو به كُند شدن روند بازسازی و نوسازی این صنعت انجامیده است، اگر توانایی تولید و عرضه داروها، به طور كامل تامین نشود، این نگرانی وجود دارد كه به دلیل مشكل های مالی، كشور با كمبود برخی از داروها روبه رو شود.

بازرس انجمن داروسازان كشور با بیان این كه میزان مطالبه های شركت های داروسازی تا 90 درصد ارزش فروش داروها افزایش یافته است، یادآور شد: با توجه به اینكه شركت های داروسازی در سال های گذشته برای تامین سرمایه در گردش، وام دریافت كرده اند و هم اكنون به دلیل نداشتن توان بازپرداخت، حاضر به قبول دریافت تسهیلات جدید بانكی نیستند.

وی در ادامه با اشاره به این كه مردم 2 نوع درخواست از داروسازان دارند، تصریح كرد: یكی از این مطالبه ها تامین دارو در كوتاه ترین زمان و با كمترین هزینه است و دیگری ارایه خدمت های داروخانه ای، مانند مشاوره دارویی را شامل می شود و مقایسه این نوع خدمت ها با دیگر كشورها، مشخص می كند كه در حقیقت، بسیاری از این امور به صورت رایگان در اختیار مردم قرار داده می شود. هم اكنون 400 قلم دارو ( شامل داروهای اساسی و عمومی) در سطح داروخانه های كشور با كمبود روبه رو است كه انتظار می رود تا دولت نسبت به رفع این بدهی و تامین منابع مالی شركت های دارویی اقدام كند. البته بنابر گفته غلامرضا اصغری معاون جدید وزیر و ریاست سازمان غذا و دارو در هفته های آینده این مطالبه از طرف دولت پرداخت خواهد شد.

مصباحی درباره داروهای وارداتی، بیان داشت: در ایران بیش از 95 درصد تولید داروی داخلی وجود دارد و چند درصدی هم به وسیله واردات تامین می شود اما همین میزان واردات دارو از لحاظ ارزش ریالی 40 تا 50 درصد بودجه تامین دارویی كشور را تشكیل می دهد. البته این گروه از داروها جدید الابداع یا از نظر ثبت اختراع در انحصار تولید هستند كه پس از یك سال ورود به بازار جهانی، داروسازان كشور شامل كارخانه ها و شركت های دانش بنیان خواهند توانست با وجود امكانات تولید در داخل به ساخت و عرضه آن به بازار اقدام كنند.

مدیر عامل یكی از شركت های داروسازی كشور در ادامه تغییر الگوی ذهنی برخی پزشكان ضروری را دانست و گفت: الگوی ذهنی بعضی از پزشكان كشور از داروهای ساخت داخل می بایست كه تغییر كند و اگر آنها به این نوع داروها(مشابه خارجی) اعتقاد پیدا كنند صنعت داروسازی در كشور با تحول روبه رو خواهد شد و با تولید داروهای مشابه خارجی از ورود این نوع داروها به بازار داخل كشور جلوگیری خواهد شد. به عنوان مثال یك نوع دارو به روسیه صادر می شود كه با وجود نوع مشابه رقیب خارجی 100 درصد بازار روسیه را به اشغال خود درآورده است در حالی كه همین دارو در داخل كشور با اقبال نزدیك به 70 درصد روبه رو است كه این مساله به تغییر الگوی ذهنی نزد پزشكان و مردم نیاز دارد.

بازرس انجمن داروسازان كشور درباره شایعه كیفیت پایین داروهای ایرانی نسبت به استاندارد جهانی، یادآور شد: این موضوع نادرست است و با اطمینان كامل می توان به مردم توصیه كرد كه داروهای ساخت داخل از نظر كنترل كیفیت و كمیت در مقام مقایسه با استانداردهای بین المللی هستند و در این ارتباط اداره كل آزمایشگاه های وزارت بهداشت از تمام داروهای تولید داخل به صورت دوره ای نمونه برداری می كند و با توجه به الزام های قانونی، خود شركت های داروسازی نیز می بایست همان دارو را برای انجام دادن آزمایش ها تا پایان مدت انقضای یك ساله در شركت نگهداری كنند كه این موضوع تحت نظارت و كنترل سازمان جهانی بهداشت(WHO) نیز قرار می گیرد. اگر كیفیت داروهای تولید در كشور در حد استانداردهای بین المللی نباشد پس از مدتی جامعه شاهد شیوع بیماری های عفونی خواهد بود كه چنین اتفاقی تاكنون پیش نیامده و هرگز نیز روی نخواهد داد، همین موضوع دلیلی بر كیفیت بالای داروهای تولید داخل است.

**جایگاه ممتاز داروسازی ایران در جهان
محمدباقر ضیا نیز زادروز حكیم محمد زكریای رازی را بهانه ای برای تقدیر از همكاران خود در تمام گروه های این حوزه دانست و گفت: برای برطرف كردن مشكل های بخش دارو باید نخست دولت نظر كارشناسان انجمن داروسازان را در تصمیم گیری های این حوزه دخالت دهد و همچنین یك اراده جدی از طرف مسوولان برای حل این معضل ها ایجاد شود. ما با تمام توان آمادگی مشاركت در هر نوع طرح ملی سلامت را داریم.

رییس انجمن داروسازان كشور با بیان این كه از مجموع فارغ التحصیلان رشته داروسازی در دانشگاه ها بیش از 99 درصد آنها، وارد فعالیت در داروخانه ها می شوند، اظهار داشت: اكنون در بسیاری از بیمارستان ها و درمانگاه های دولتی داروساز دیده نمی شود در حالی كه این گروه از دانش آموخته ها باید در این حوزه حضور داشته باشند. در حالی كه زمینه اشتغال در دیگر حوزه های اقتصادی از جمله صنعت وجود ندارد می بایست شرایطی ایجاد شود تا فارغ التحصیلان رشته داروسازی به كار اصلی كه همان ساخت دارو در حوزه صنعت است، وارد شوند.

اگر برای همكاری میان دانشگاه ها و مركزهای آموزشی داروسازی، وزارت درمان و آموزش پزشكی و انجمن های داروسازی یك كار كارشناسی خوبی انجام نشود در آینده اشتغال داروسازان كشور با مشكل روبه رو خواهد شد. اشتغال در داروخانه ها در حال اشباع است در حالی كه در چنین شرایطی برای فارغ التحصیلان نسل جدید این رشته جایگاه های جدیدی برای اشتغال مهیا نشده است.

وی با اشاره به جایگاه ممتاز داروسازی ایران در جهان تصریح كرد: در هر یك از دانشكده های داروسازی كشور شماری از استادان و دانشجویان نخبه در این رشته علمی وجود دارند كه در عرصه جهانی به صورت رسمی جزو یك درصد نخبگان بین الملل هستند. در حال حاضر وضعیت تولید دارو در داخل كشور قابل مقایسه با سال های گذشته نیست اما آنچه از این مجموعه بیشتر از نظر مردم قابل رویت خواهد بود، بخش عرضه محصول های دارویی است.

ضیا در ارتباط با اجرای طرح تحول سلامت، یادآور شد: این طرح بر پایه سه اصل محافظت مالی مردم، ارتقای كیفیت خدماتی و افزایش دسترسی به خدمات درمانی در حال اجرا است و قشر داروسازان نیز از آن استقبال می كنند اما در این زمینه می بایست كه به مطالبه های داروسازان كشور نیز توجه شود و داروسازان با وجود تامین منبع مالی، قادر خواهند بود كه به فعالیت اقتصادی خود ادامه دهند. مسوولان باید كمبود منابع مالی در این حوزه را جدی بگیرند به این مفهوم كه شركت های تولیدی و پخش دارویی و داروخانه دیگر قادر به ادامه فعالیت در چنین شرایطی نیستند.

با وجود اینكه داروسازان به ویژه صاحبان داروخانه ها حدود هشت ماه است كه مطالبات خود را از دولت دریافت نكرده اند با گشاده رویی به ارایه خدمات و عرضه داروهای مورد نیاز مردم اقدام می كنند.

*گروه اطلاع رسانی
خبرنگار: كامبیز رضایی**انتشار دهنده: شهربانو جمعه
پژوهشم**1699**2059**9131
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearchهمراه شوید.