به گزارش گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا، زیرساخت محور توسعه است و از مهم ترین عوامل تاثیر گذار در پایداری توسعه و افزایش نرخ رشد اقتصادی، زیرساخت های حمل و نقل و ترابری است.
اتكا به درآمدهای غیرنفتی رویای تمام دولت ها در ادوار مختلف بوده در حالی كه بخشی از جایگزینی درآمدهای حاصل از صنعت گردشگری، ترانزیت، تجارت و صادرات به جای پول نفت به میزان و مقدار زیرساخت های موجود در بخش حمل و نقل بر می گردد اما مدت زمان افتتاح پروژه های عمرانی مربوط به این بخش با میانگین های جهانی بسیار فاصله دارد.
طبق گفته «احمد خرم» وزیر راه و ترابری دولت اصلاحات، مدت زمان افتتاح یك پروژه عمرانی و زیربنایی در كشورهای توسعه یافته به كمتر از 10 سال می رسد اما در كشورمان پروژه هایی نیمه كاره باقی مانده اند كه كلنگ آنها قبل از پیروزی انقلاب به زمین خورده است.
مهم ترین عامل كُندی كار درساخت پروژه های زیربنایی تامین منابع است كه دولت یازدهم برای رفع این مانع، از اسناد خزانه اسلامی استفاده كرد و توانست با سیاست گذاری های علمی در كنار تخصیص منابع، در بخش حمل و نقل و زیرسخت های مربوط به این حوزه اقدامات قابل توجهی را انجام دهد.
زیرسازی و ریل كشی نزدیك به 2000 كیلومتر راه آهن جدید ، ورود 7 فروند هواپیمای جدید، ساخت بیش از 15 هزار كیلومتر انواع راه، نوسازی ناوگان جاده ای و برگزاری مناقصه های تعیین اپراتورهای بنادر شهید رجایی و شهید بهشتی و اقدام به توسعه این بنادر حیاتی كشور، گلچینی از عملكرد دولت در توسعه حمل و نقل و زیرساخت های مرتبط به این حوزه است.
در بین شقوق مختلف حمل و نقل، تاكید دولت یازدهم بر توسعه راه آهن بود و بارها این جمله كه « راه آهن از دولت به یادگار می ماند» از زبان دولتمردان در سطوح عالی نقل شد. دولت دوازدهم هم در بخش حمل و نقل سیاست های دولت قبل را دنبال می كند و قرار بر این است كه گسترش راه آهن درصدر برنامه های دولت در بخش ساخت زیربناها و توسعه حمل و نقل كشور باشد.
** آغاز دوره طلایی راه آهن
هر چند كه گسترش شبكه و كریدورهای جاده ای، نوسازی ناوگان هوایی، دریایی و جاده ای، افزایش سهم شركت های هواپیمایی ایرانی در بازار جهانی، افزایش امكانات فرودگاه های كشور و به روز سازی تجهیزات، توسعه بنادر و ارتقای تجهیزات بندری، رشد آمار شناورها و كشتی های مسافری و تجاری از برنامه های دولت و وزارت راه و شهرسازی در بخش حمل و نقل است اما آنچه كه در برنامه ششم توسعه هم به عنوان اولویت در این حوزه به آن تاكید شده، توسعه راه آهن است و حمل و نقل ریلی بیشترین سهم را در احكام این سند راهبردی كشور دارد.
كاهش ترافیك و تصادفات، كاهش هزینه های حمل ونقل، صرفه جویی در مصرف سوخت و جلوگیری از آلودگی هوا و دسترسی به شبكه راهی بین المللی تنها بخشی از دلایلی است كه باعث شده تا كشورها به سمت انتقال بار و مسافر از شبكه جاده ای به شبكه ریلی پیش بروند.
در چهار سال گذشته هم برای توسعه شبكه راه آهن و ساخت زیربناهای ریلی اقدامات گسترده ای انجام شد كه یكی از مهم ترین آنها اتصال 5 مركز استان به شبكه سراسری راه آهن است تا كنون قطار به دو مركز استان های همدان و كرمانشاه رسیده است و استان های گیلان، آذربایجان غربی هم تا پایان سال صاحب ایستگاه قطار می شوند و مردم این استان ها هم صدای سوت قطار را می شنوند. تبریز هم از مسیر جدید به شبكه ریلی متصل می شود.
طبق گفته «خیرالله خادمی» معاون وزیر راه وشهرسازی- مدیر عامل شركت ساخت وتوسعه زیربناهای حمل و نقل- در دولت یازدهم در بخش زیربناهای ریلی، زیرسازی و ریل كشی حدود 2000 كیلومتر راه آهن جدید راه اندازی شد و تا پایان امسال هم 919 كیلومتر راه آهن جدید در استان های مختلف كشور به بهره برداری می رسد.
براساس این اظهارات امسال دوره طلایی راه آهن است چرا كه با افتتاح این حجم از پروژه های ریلی می توان گفت معادل عملكرد پنج ساله دولت های قبل در این حوزه، كار انجام شده است.
این تنها عملكرد شركت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل در بخش گسترش خطوط راه آهن در كشور بوده و شركت راه آهن هم یكی از معاونت های وزارت راه و شهرسازی است در طول چهار سال گذشته اقدامات قابل توجهی در این حوزه داشته است.
به استناد گزارش های رسمی شركت راه آهن در دولت یازدهم دو خطه سازی بیش از 2000 كیلومتر راه آهن در دستور كار قرار گرفت كه بیش از 800 كیلومتر آن به افتتاح رسید.
این درحالی است كه تا سال 1392 در مجموع طول راه آهن دو خطه كشور به چیزی حدود 1500 كیلومتر می رسید.
از سویی دیگر در حالی كه روزانه به طور میانگین حدود یك میلیون و 200 هزار خودرو از حومه شهر وارد تهران و از آن خارج می شود توسعه خطوط راه آهن حومه ای و انتقال جابه جایی مسافران از جاده به ریل یك ضرورت برای كاهش ترافیك و آلودگی هوای پایتخت است.
از این رو از ابتدای شروع به كار دولت یازدهم ساخت 700 كیلومتر خط آهن قطارهای حومه ای در اطراف كلانشهرها در دستور كار شركت راه آهن قرار گرفت كه بخشی از این پروژه در تهران، اصفهان و... به اجرا رسید.
اما در كنار توسعه زیر بناهای راه آهن برای تحقق برنامه های دولت، پروژه نوسازی ناوگان ریلی هم آغاز شد. با دستور وزیر راه و شهرسازی واگن های مسافری بالای 55 سال و 45 سال در دو سال گذشته از رده خارج شدند و قرار بر این است كه آذرماه امسال هم نسبت به از رده خارج سازی واگن های مسافری بالای 35 سال اقدام شود.
نكته قابل توجه این است كه واگن های تولید ایران جایگزین این ناوگان فرسوده می شوند كه این خود عامل اشتغالزایی در كشور است. البته قراردادهایی هم با شركت های صاحب نام اروپایی در تولید واگن برای تامین ناوگان ریلی كشورمان منعقد شده كه براساس توافق ها، كنسرسیومی متشكل از شركت های ایرانی و خارجی اقدام به ساخت واگن در ایران می كنند كه مهم ترین مزیت این قراردادها انتقال تكنولوژی به ایران است.
** تحقق سیاست های ریلی نیازمند سرمایه 80 هزار میلیاردی
سیاست گذاری ها در بخش زیربناهای حمل و نقل كشور نشان از اولویت برنامه های ریلی در اجرای پروژه ها دارد. قطعا یكی از ابزارهای تحقق سیاست های دولت برای توسعه راه آهن و افزایش درآمدهای حاصل از آن در ترانزیت، گردشگری، صادرات و... تامین منابع مالی است.
طبق گزارش های رسمی شركت راه آهن جمهوری اسلامی ایران، بخش حمل و نقل ریلی كشور برای دستیابی به اهداف راه آهن در برنامه ششم توسعه( تا سال 1400) به 83 هزار میلیارد تومان سرمایه گذاری نیاز دارد.
براساس سند برنامه ششم و طبق مصوبه مجلس در طول چهار سال آینده سهم حمل بار ریلی به 30 درصد و سهم حمل مسافر از طریق راه آهن باید تا 20 درصد افزایش پیدا كند. همچنین در سال جاری حجم جابه جایی كالا از طریق ریل باید به 62 میلیون تن برسد درحالی كه در سال 1395 این رقم حدود 40.2 میلیون تن بوده است كه این آمار نشانگر ركورد در تاریخ حمل و نقل ریلی در ایران محسوب می شود.
اما برای رسیدن به اهداف و ماموریت های تعیین شده و حفظ روند موجود به سرمایه گذاری 83 هزار میلیارد تومان نیاز است كه اگر این رقم بین زیربنا و ناوگان تقسیم شود، حدود 15درصد سهم بخش خصوصی و 35 درصد دولت در بخش زیرساخت ها و 33 درصد بخش خصوصی و 14 درصد دولت در بخش ناوگان خواهد بود.
قطعا این حجم از سرمایه گذاری منافع اقتصاد ملی را تامین می كند به طوری كه طبق برآوردها، منافع حاصل از توسعه حمل و نقل ریلی شامل 30 میلیارد و 918 میلیون تومان بر اساس میزان صرفه جویی در مصرف سوخت، 9 هزار و 452 میلیارد تومان منافع ناشی از كاهش آلایندگی و 7 هزار و 919 میلیارد تومان منافع ناشی از كاهش تلفات جاده‌ای است كه درمجموع 48 هزار و 290 میلیارد تومان به اقتصاد ملی تزریق خواهد كرد.
پژوهشم**9345** 1601**خبرنگار: نازیلا مهدیانی ** انتشار: شهناز حسنی
تهران- ایرنا- گسترش راه آهن در راس برنامه های دولت در بخش توسعه حمل و نقل قرار دارد و قرار است كه امسال، آغاز دوره طلایی راه آهن جمهوری اسلامی ایران باشد .
