به گزارش روز دوشنبه گروه علمی ایرنا از خبرگزاری یونایتدپرس، جمعی از كارشناسان مركز تحقیقات تنوع زیستی در آلمان و پژوهشگرانی از دانشگاه های میشیگان، جورجیا و بویز در آمریكا می گویند كه مردم با مشاهده گستردگی پوشش شن و ماسه در سواحل و بیابان های بی پایان بی درنگ منبعی نامحدود را برای آن تصور می كنند.
اما بر اساس چشم اندازی كه در نشریه علمی Science منتشر شده است، تقاضای روزافزون برای شن و ماسه به همراه استخراج كنترل نشده این مواد معدنی برای تامین تقاضا، عوامل اصلی كمبود آن هستند. شواهد فراوانی وجود دارد كه نشان می دهد مقدار شن و ماسه در بسیاری از مناطق تا حد زیادی كاهش یافته و كمیاب شده است.
برای نمونه در ویتنام، تقاضای داخلی برای شن و ماسه بیش از ذخایر كل این كشور است؛ به طوری كه براساس اطلاعیه های رسمی، در صورت تداوم وضعیت موجود، منابع شن و ماسه های ویژه ساخت و ساز در این كشور احتمالا تا سال 2020 به اتمام می رسد.
این مشكل به ندرت در بحث های علمی مورد توجه قرار می گیرد و از لحاظ سیستماتیك مورد مطالعه قرار نگرفته است.
با این حال، گرایش رسانه ها به واكاوی تبعات بهره برداری بی رویه از منابع شن و ماسه باعث شد كه محققان نیز به آن توجه كنند؛ به واقع، محققان تلاش های زیادی برای اندازه گیری تأثیر ساختارهای زیربنایی مانند جاده ها و ساختمان ها بر زیستگاه های اطراف آنها انجام می دهند، اما اثرات استخراج معادن مانند معادن شن و ماسه برای ایجاد سازه ها نادیده گرفته شده اند.
** تقاضای روزافزون برای شن و ماسه
شن و ماسه در حال حاضر بیشترین مواد معدنی استخراج شده در جهان است، به طوری كه میزان بهره برداری از منابع این دو ماده از استخراج سوخت های فسیلی و زیست توده پیشی گرفته است.
همچنین شن و ماسه دو عنصر كلیدی برای ساخت بتن، جاده ها، شیشه و ابزارهای الكترونیك هستند. مقدار زیادی شن و ماسه برای پروژه های آبادسازی زمین، استخراج گاز و برنامه های بازسازی ساحلی مورد بهره برداری قرار می گیرد.
این در حالی است كه وقوع سیل های اخیر در هوستون، هند، نپال و بنگلادش به تقاضای جهانی برای شن و ماسه دامن می زند و آن را بیش از پیش افزایش خواهد داد.
در سال 2010، كشورها حدود 11 میلیارد تن شن و ماسه فقط برای ساخت و ساز استخراج كردند؛ بیشترین میزان این بهره برداری در منطقه آسیا و اقیانوس آرام و به دنبال آن، اروپا و آمریكای شمالی بود.
** استخراج شن و ماسه و آسیب به انسان و محیط زیست
پیامدهای منفی بهره برداری بی رویه شن و ماسه در مناطق فقیر محل استخراج این مواد معدنی كاملا حس می شود.
همچنین استخراج گسترده شن و ماسه اكوسیستم های رودخانه ها و سواحل را تغییر می دهد، افزایش رسوبات معلق را به همراه دارد و باعث فرسایش می شود.
تحقیقات همچنین نشان می دهد كه عملیات استخراج شن و ماسه بر تعدد گونه های مختلف جانوری، از جمله ماهی ها، دلفین ها، تمساح ها و سخت پوستان تاثیر منفی دارد.
استخراج شن و ماسه تأثیرات جدی بر معیشت مردم نیز دارد؛ زیرا سواحل و تالاب ها از ساكنان جوامع ساحلی در برابر دریاهای خروشان محافظت می كنند و افزایش روزافزون فرسایش ناشی از استخراج شن و ماسه باعث می شود كه این جوامع در برابر بروز سیل و طوفان آسیب پذیرتر شوند.
گزارش اخیر شبكه Water Integrity نشان داد كه استخراج بی رویه شن و ماسه اثرات سونامی اقیانوس هند در سال 2004 در سریلانكا را تشدید كرد.
در دلتا مكونگ، استخراج شن و ماسه در حال كاهش چشمگیر ذخایر رسوبی است كه این موضوع پایداری دلتا را تهدید می كند و احتمالا باعث افزایش نفوذ آب شور در فصول خشك سال می شود و خطری برای امنیت آب و غذای جوامع محلی خواهد بود.
محققان خاطرنشان كردند كه علاوه بر این، استخراج شن و ماسه بر سلامت و بهداشت نیز تاثیر منفی دارد كه هنوز چندان مشخص نشده و لازم است كه تحقیقات بیشتری در این زمینه انجام شود.
به گفته محققان، فعالیت های استخراج شن و ماسه باعث ایجاد استخرهایی از آب راكد می شود كه می توانند مكان های مناسبی برای پرورش پشه های مالاریا باشند.
این استخرها همچنین ممكن است نقش مهمی در گسترش بیماری های در حال ظهوری مانند زخم Buruli در غرب آفریقا داشته باشد كه یك عفونت باكتریایی پوست است.
علمی**2038**1834
مترجم: درنا محمدیان* انتشار: ناهید شفیعی
برای اطلاع از اخبار متنوع علمی و فناوری، با كانال علمی ایرنا در تلگرام همراه شوید:
irnaelm@
https://telegram.me
تهران- ایرنا- محققان معتقدند كه بهره برداری بی رویه از منابع شن و ماسه در سطح جهان باعث كمبود این منابع شده است و علاوه بر آن به محیط زیست آسیب می زند، جوامع را به خطر می اندازد و حتی سبب ترویج جنگ و خشونت می شود.
