به گزارش ایرنا وجود آثار تاریخی متعدد و جاذبه های طبیعی همچون كویر، خراسان جنوبی را در ردیف استان های شاخص در این حوزه جای داده و باغ و عمارت اكبریه بیرجند نیز در فهرست میراث جهانی قرار گرفته است.
119 باغ تاریخی شناسایی شده در خراسان جنوبی كه 65 باغ آن در فهرست آثار ملی و یك باغ در فهرست میراث جهانی ثبت شده، نمادی از ذوق و هنر معماری ایرانی و اسلامی را به تصویر می كشد و با قرار گرفتن در حاشیه كویر زینت بخش شهر و روستاهای منطقه نیز شده است.
توسعه صنعت گردشگری خراسان جنوبی با معرفی چنین باغ هایی موجب رشد اقتصادی و ایجاد شغل در استانی می شود كه سومین استان پهناور ایران به شمار می رود و خلق ثروت از منابع خدادادی و طبیعی راهگشای بسیاری از محرومیت ها و مشكلات است.
ارگ كلاه فرنگی كه در مركز شهر بیرجند واقع شده، ظرفیت بزرگی برای توسعه گردشگری محسوب می شود كه به دلیل كاربری اداری در دسترس نبوده و به درستی از آن بهره برداری نشده است.
بدیهی است لازمه توسعه گردشگری و استفاده از ظرفیت باغ های تاریخی، خروج این اثرها از كاربری اداری و تبدیل آنها به كاربری گردشگری است.
با توجه به شرایط خراسان جنوبی به لحاظ خشكسالی متوالی، محرومیت و فقر، باید از ظرفیت اماكن و باغ های تاریخی برای درآمدزایی و اشتغالزایی استفاده شود.
مدیر پایگاه باغ های تاریخی خراسان جنوبی روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: بهترین گزینه در احیای باغ های تاریخی، احیای كاربری اولیه آن است، یعنی باغ ایرانی، باغ ایرانی بماند.
محمدعلی جنتی فر افزود: باغ های تاریخی استان به عنوان نمونه منحصر به فرد از معماری در مناطق كویری خراسان به یادگار مانده اند.
وی اظهار كرد: این باغ ها نشانه ای از نبوغ مهندسی و هنر معماران ایرانی است كه با شناخت و تمركز بر داشته های زمین، با استفاده از تكنیك حفر قنات، دسترسی به آب های زیرزمینی را آسان كرده و با هنر و ذوق سرشار خود، معماری، آب و گیاه را در كنار هم جمع كرده و هنری والا به نام باغ ایرانی خلق كرده است.
وی گفت: با توجه به وجود تعداد زیادی باغ تاریخی در استان، خراسان جنوبی می تواند مقصد گردشگران برای بازدید از باغ های ایرانی باشد.
استاندار خراسان جنوبی نیز اوایل امسال در بازدید از باغ های شوكت آباد و امیرآباد بیرجند از شرایط نامطلوب این 2 اثر تاریخی كه در زمره باغ های ایرانی قرار دارد، انتقاد كرد.
سید علی اكبر پرویزی در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفته بود: كمیته ای مامور رفع سریع مشكل این باغ تاریخی می شود تا به زودی برای مردم قابل بهره برداری باشد.
وی افزود: همچنین باغ تاریخی امیرآباد بیرجند مدت ها بدون توجه به حال خود رها شد و به لحاظ حقوقی و مالكیتی، از طرف بنیاد مستضعفان به دانشگاه بیرجند فروخته شد كه باید این اثر باستانی تعیین تكلیف و سامان داده شود.
استاندار خراسان جنوبی تصریح كرد: اگر هزینه ای هم انجام شود باید برای استفاده مردم باشد، اگر قرار است هزینه ای انجام شود اما مورد استفاده مردم نباشد دلیلی برای سرمایه گذاری و هزینه وجود ندارد.
وی گفت: به لحاظ حقوقی دانشگاه بیرجند، استانداری خراسان جنوبی و اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با جمع بندی همه موارد بخش میراث فرهنگی آن را از دیگر بخش ها جدا و كاربری آن را مشخص كنند.
مدیركل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان هم دوم شهریور امسال در جمع خبرنگاران گفت: 2 باغ تاریخی استان از جمله اكبریه و رحیم آباد بیرجند كه در گذشته استفاده اداری می شد تخلیه شده و در اختیار هنرمندان صنایع دستی و امور فرهنگی و هنری قرار گرفت.
حسن رمضانی در این نشست افزود: از سال گذشته تاكنون 78 بنای تاریخی در سراسر استان به صورت مشاركتی با مالك آن مرمت شد كه برای هر بنا مبلغ 500 میلیون ریال از محل سازمان میراث فرهنگی هزینه شده است.
وی بیان كرد: كارنامه دولت تدبیر و امید در بخش مرمت بناهای تاریخی استان به صورت مشاركتی قابل قیاس با سال های قبل نیست.
باغ شوكت آباد و عمارت وسط آن هنرمندی معماران دوره قاجاریه را نشان می دهد كه از نظر معماری، فضاهای احداث شده در باغ و عمارت شوكت آباد دارای ویژگی خاصی است كه در دیگر نمونه‌های مشابه آن كمتر می‌توان یافت.
فضاسازی در این باغ با هماهنگی خاصی انجام شد كه بیانگر وجود طرح و نقشه از قبل تعیین شده برای ساخت بناست.
همچنین باغ امیرآباد بیرجند 14 هكتار مساحت داشته و مربوط به دوران زندیه است؛ این باغ دارای یك كوشك بوده و در گذشته برای پذیرش میهمانان مورد استفاده بوده است.
ارگ كلاه فرنگی بیرجند نیز یكی از آثار تاریخی مربوط به دوره قاجار است كه در گذشته به نام های دیگری همچون ارگ حسام الدوله، قصر بی بی عروس و ارگ سركار نیز شهرت داشت.
قسمت ورودی ارگ جلوتر از طبقه همكف ایجاد شده كه با چندین قوس طاق های زیبایی را در بنا به وجود آورده است.
باغ های یادشده به لحاظ معماری و قدمت تاریخی جاذبه های زیادی دارد و اگر سرمایه گذاری مناسب توسط بخش خصوصی فعال و زمینه استفاده فراگیر از آنها برای مردم ایجاد شود به توسعه گردشگری استان و احیای میراث فرهنگی كمك می كند.
باغ ها و عمارت های اكبریه، رحیم آباد، معصومیه، بهلگرد، امیرآباد، علی آباد، شوكت آباد و ارگ كلاه فرنگی در بیرجند و قلعه باغ در مود سربیشه نمونه ای از این باغ ها است.
در این میان مجموعه باغ و عمارت اكبریه بیرجند كه در فهرست میراث جهانی به ثبت رسیده بیش از همه نگاه پرسشگر هر بیننده ای را به سوی خود جلب می كند.
این باغ و عمارت در زمینی به مساحت هشت هزار متر مربع با بناهایی در چند طبقه مجزا ساخته شده و تزیینات بنا شامل تالار آینه و میانخانه گنبد عرقچین و تزیینات مقرنس و رسمی بندی است.
این مجموعه با كاربرد مسكونی و حكومتی متعلق به دوره زندیه تا اوایل پهلوی است كه قسمتی از ساختمان ها و اندرونی آن به اعضای خانواده علم، اختصاص داشته و قسمت مركزی آن بویژه امور دیوانی و حكومتی بوده است.
بخش مركزی این مجموعه نیز كه بنای حكومتی بوده در دو طبقه مجزا به عنوان موزه باستان شناسی و مردم شناسی بیرجند مورد استفاده قرار می گیرد.
باغ و عمارت رحیم آباد نیز در داخل روستای رحیم آباد بیرجند قرار گرفته و از بناهای دوره قاجار به شمار می رود.
این مجموعه شامل بخش های متعددی از جمله عمارت اصلی با راهروها و اتاق های متعدد، اصطبل و حوض خانه با گنبدی كلاه فرنگی است.
عمارت رحیم آباد دارای سه تالار بزرگ است كه از نظر كاربردی به عنوان پذیرایی از میهمانان و تشریفات استفاده می شد و دارای تزیینات مقرنس، آینه كاری و گچ بری است.
درها و پنجره های تالار با كتیبه هایی به شكل هلالی و تزیینات مشبك با طرح اسلیمی بوده كه استفاده از شیشه های رنگی بر زیبایی آن افزوده است.
باغ و عمارت بهلگرد نیز در 15 كیلومتری شرق بیرجند، شامل دو باغ، دو عمارت، اصطبل ، محل سكونت خدمه و یخدان طبیعی به شمار می رود.
طبقه اول این عمارت دارای چهار ستون دایره ای آجری است كه مهمترین عناصر تزیینی باغ را در خود جای داده است.
تاكنون بیش از 816 اثر میراث فرهنگی، تاریخی، طبیعی و گردشگری استان خراسان جنوبی در فهرست آثار ملی و سه اثر در فهرست آثار جهانی ثبت شده است.
سه اثر شامل مجموعه باغ و عمارت اكبریه، قنات بلده فردوس و بیابان لوت (مشترك بین خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و كرمان) در فهرست میراث جهانی به ثبت رسید كه بیابان لوت و مجموعه قنات بلده فردوس استان سال 95 در فهرست آثار جهانی ثبت شد.
سایت ایرنا خراسان جنوبی: www.irna.ir/skhorasan
كانال تلگرام: irnabirjand@
7559*3028*
گزارش: امیرشاهین نایبی فر * انتشار: رسول محمدحسنی
بیرجند - ایرنا - شهر بیرجند دارای باغ های ایرانی زیبا مانند باغ شوكت آباد، امیرآباد و ارگ كلاه فرنگی است كه به دلیل كاربری اداری در دسترس عموم نبوده و این ظرفیت های بالقوه گردشگری در صورت فعال شدن علاوه بر حفظ میراث فرهنگی، به منبع ارزشمند درآمدزایی و اشتغالزایی تبدیل می شود.