چگونه معلمي حرفه اي باشيم

در اين مطلب مي خوانيم:
همه مي دانيم، هرگاه افرادي بخواهند در كار خود همچون عنصري حرفه اي مطرح شوند، بايد شرايط و ملزومات آن را هم داشته باشند. اصولاً حرفه اي شدن در هر كاري قواعد خاص خود را دارد .حرفه معلمي نيز از اين قاعده مستثني نيست.
اغلب به غلط تصور مي كنيم كه معلمان با تجربه و برخوردار از دانش و اطلاعات سطح بالا معلمان حرفه اي نيز هستند. هر چند موارد ذكر شده براي هر معلم حرفه اي شرط لازم است، اما كافي نيست. چه بسا معلماني را سراغ داريم كه دررشته اي كه تدريس مي كنند سوابقي بس طولاني دارند، اما نتوانسته اند همچون معلمي حرفه اي عمل كنند؛ به عبارتي در جلب توجه علاقه دانش آموزان چه به لحاظ روش تدريس و چه به لحاظ مديريت كلاس موفق نبوده اند و همچنين با معلماني مواجه بوده ايم كه از لحاظ روش تدريس و مديريت در وضعيت مطلوبي قرار داشته اند، اما به هيچ وجه نتوانستند كلاس جذابي را براي فرا گيرندگان فراهم آورند.
سوالي كه در اينجا مطرح مي شود، اين است كه چه عواملي سبب شده تا اينگونه افراد نتوانند همچون معلمي حرفه اي عمل كنند. و اصولا به غير از دانش و سابقه تدريس، آيا متغيير هاي ديگري نيز در حرفه اي شدن يك معلم دخالت دارد؟ اين مقاله بر آن است تا روش هايي را به معلمان معرفي كنند تا در امر تدريس به منزله ي فردي حرفه اي عمل كنند.
معلم حرفه اي، كسي است كه دانش و تجربه ي كافي دارد و روش تدريس نيز مي داند؛ يعني اينكه مي داند چه روش ها و فنوني را در كجا و چگونه به كار گيرد تاكلاس كارآمد و اثر بخشي داشته باشد. معلماني كه هر سه ويژگي دانش ، تجربه و روش را توأمان دارا باشند، معلم حرفه اي قلمداد مي شوند وگرنه هر يك از ويژگي هاي مذكور به تنهايي نمي تواند فردي را به معلمي حرفه اي تبديل كند.
در واقع ،آنچه كه معلم حرفه اي را از ساير معلمان متمايز مي كند، استفاده مناسب و به جا از روش هاي مطلوب تدريس است. هرچند نبود هر يك از دو عامل دانش و تجربه كافي مشكلاتي براي معلم به وجود مي آورد ، نداشتن روش مناسب ، سبب از بين رفتن دو متغيير ديگر مي شود. براي تبيين مطلب ، مثالي ذكر مي كنيم.
معلمي را تصور كنيد كه دانش و تجربه كافي در رشته مورد تدريس خود دارد و مي داند دانش آموزان پس از پايان تدريس بايد چه چيزهايي دست يابند، چه مهارت هايي را كسب كنند و به چه نگرش هايي برسند، به طور كلي ، اگر اهداف درس را به خوبي بشناسند، اما روش هاي رسيدن به آن را نداند، آيا امكان حصول به آن اهداف مسير است؟
آيا او مي تواند دانش آموزان را راضي از كلاس بيرون بفرستد ؟ در اين جاست كه تفاوت يك فرد حرفه اي يا غير حرفه اي كاملاً آشكار مي شود. معلم حرفه اي مي داند كه چگونه و با چه روش هايي تدريس خود را آغاز كرده، ادامه دهد و آن را به اتمام رساند و مطالب را كي و چگونه عرضه كند، تا دانش آموزان را به حداكثر فعاليت وا دارد و آن ها را قدم به قدم به اهداف تدريس نزديك كند.
منظور از روش، در اينجا، تنها دانستن انواع روش هاي مرسوم تدريس كه اغلب معلمان، كم و بيش از آن ها استفاده مي كنند، نيست؛ بلكه فراتر از آن مدنظر نگارنده است. هر چند استفاده به موقع و مناسب از آن روش ها هم مورد تأكيد است، اما در اينجا روش ها و فنوني ذكر خواهد شد كه بتواند همه معلمان را به سوي حرفه اي شدن رهنمون سازد.
ديدگاهي كه اين مقاله به دنبال آن است، كاملاً متفاوت با ديدگاه ها و برداشت هايي است كه احيانا معلمان درگذشته آن ها را ياد گرفته و به كارگرفته اند. ديدگاهي است كه براي همه معلمان و در تمام سطوح كاملاً جنبه كاربردي دارد ، تا از اين طريق همگان بتوانند با استفاده از آن، كلاس جذاب و پركششي را براي خود و فراگيرندگان فراهم آورد.
چگونه كلاس جذابي براي دانش آموزان خود فراهم كنيم ؟ فرض كنيد وارد كلاس شده ايد. اولين قدم تدريس شما پس از ورود به كلاس چيست؟ به عبارت ديگر، چه كارهايي را بايد انجام دهيد؟ و از انجام چه كارهايي بايد بپرهيزيد؟ اگر كلاس شلوغ بود چه بايد كرد؟ و ... فرآيندي را كه را كه در پي مي آيد ، مرحله به مرحله طي كنيد، و مطمئن باشيد كه كلاس جذابي خواهيد داشت.
* مكث كنيد، منتظر بمانيد تا همه ي كلاس آماده شود. تك تك دانش آموزان را از نظر بگذرانيد ، قبل از آن كه همه ي كلاس آماده شود ، تدريس خود را شروع نكنيد.
* اگر كلاس شلوغ است، به دانش آموزان شلوغ، خيره شويد، تغيير فعاليت دهيد ( مثل جابه جايي صندلي كلاس، نگاه به دفتر نمره و نگاه به دانش آموزان و ... )
* هرگز تدريس خود را با ارعاب و تهديد آغاز نكنيد. صحبت هاي خود را دوستانه و به آرامي آغاز كنيد.
* از مطالب درس قبلي سوال كنيد، بدون يادآوري درس قبلي درس جديد را آغاز نكنيد.
* براي تدريس درس جديد، دانش آموزان را آماده كنيد، و براي آماده سازي، سوألات غير مستقيم اما در ارتباط با درس جديد از دانش آموزان نكنيد.
* تدريس خود را با مثال هاي ساده ، به روز و كاربردي آغاز كنيد. از بيان مثال هاي تكراري و اصطلاحات فني تا حدامكان بپرهيزيد.
* مقدمات تدريس را آن قدر طولاني نكنيد كه دانش آموزان براي يادگيري موضوع اصلي درس، خسته شوند .
* در اين مرحله، بر موضوع درس تمركز كنيد، و تدريس خود را پي بگيريد. چرا بايد براي دانش آموزان ايجاد انگيزه كرد؟
انگيزه را، محرك هر فرد براي رسيدن به اهداف خود تعريف كرده اند. اگر معلمي نتواند از اين عامل براي بهتر شدن تدريس استفاده كند. يك ابزار بسيار قوي را از دست داده است. از اين رو، توصيه مي شود قبل از هر تدريس، انگيزه ي دانش آموزان را براي يادگيري درس جديد افزايش دهيد.» بيان اينكه چرا بايد در دانش آموز ايجاد انگيزه كرد؛ « مي توان به اين موارد اشاره كرد: 1- برانگيختن علاقه دانش آموزان 2- درگير كردن دانش آموزان با موضوع تدريس
3- معطوف كردن توجه دانش آموز، به آنچه كه بايد ياد بگيرد.
/8138/ 6133/ تنظيم: فرزانه پيري ** انتشار- جعفرمسلمي