تهدید مكرر كاخ سفید به خروج از توافق هسته ای؛ هیاهو برای هیچ؟

به گزارش گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا، در روزهای برگزاری هفتاد و دومین مجمع عمومی سازمان ملل متحد، سرنوشت برجام و پایبندی آمریكا به توافق هسته ای به یكی از مهمترین مسائل سیاست خارجی و مركز توجهات بین الملل تبدیل شده و برای بسیاری این پرسش مطرح است كه آیا «دونالد ترامپ» رییس جمهوری جنجالی آمریكا به وعده خود برای خروج از توافق هسته ای یا دست كم دگرگونی آن عمل خواهد كرد؟
ترامپ در سخنرانی روز سه شنبه (بیست و هشتم شهریورماه) با تندترین لحن ممكن علیه جمهوری اسلامی ایران و به شكلی بی سابقه، نامتعارف و توهین آمیز در مجمع عمومی سخن گفت و پیش و پس از آن بارها ضرورت برخورد با سیاست های تهران در سطح منطقه و بازنگری در توافق هسته ای را تكرار كرده است.
برجام توافقی است كه ترامپ دو روز پیش آن را «یكجانبه» و «شرم آور» خواند و جمعه هفته گذشته در جمع خبرنگاران با لحنی تهدیدآمیز گفت خواهید دید با برجام چه خواهم كرد. رییس جمهوری آمریكا دیروز اعلام كرده تصمیم خود را در زمینه توافق هسته ای گرفته است اما به گفته وزیر امور خارجه این كشور حاضر نشده نتیجه این تصمیم را با نخست وزیر انگلیس به عنوان نزدیك ترین شریك اروپایی واشنگتن در میان بگذارد.
از دید برخی ناظران، ترامپ به رغم مخالفت های بین المللی در اواسط مردادماه رسما درخواست خروج از پیمان اقلیمی پاریس را به سازمان ملل متحد ارایه داد و ضمن اتخاذ برخی مواضع تند در عرصه بین المللی از جمله بحران كره، در داخل آمریكا نیز سیاست اوبامازدایی را برای تحقق شعارهایش دنبال می كند.
از این منظر، ترامپ به خروج از برجام به چشم موضوعی حیثیتی نگریسته و برای جلب نظر متحدان خاورمیانه ای خود به ویژه رژیم صهیونیستی، افزایش التهاب و در پی آن مسابقه تسلیحاتی و كسب منافع اقتصادی توافق هسته ای را به سوی نابودی سوق خواهد داد.
در همین ارتباط بود كه «ركس تیلرسون» پس از نشست دیروز وزیران امور خارجه ایران و كشورهای 1+5 از مشكلات عدیده آمریكا با برجام سخن گفت. وزیر امور خارجه آمریكا كه گفته می شود خود از مخالفان مواضع تند ترامپ علیه برجام است چند روز پیش از این اعلام داشته بود در صورت پابرجایی توافق هسته ای به شكل كنونی و اصلاح نشدن آن آمریكا از برجام خارج خواهد شد.
با وجود این موضع گیری های ضدبرجامی، اظهارات بشدت خصمانه ترامپ و اصرار وی بر تحریم های مكرر جمهوری اسلامی ایران، برخی براین باورند با توجه به منش محاسبه گری رییس جمهوری آمریكا، مخالفت نخبگان سیاسی این كشور، ناهمراهی شركای غربی و نتایج نامعلوم خروج از توافق هسته ای، ترامپ خطر آن را نخواهد پذیرفت.
چندی پیش رسانه ها از تدوین طرحی در آمریكا برای تعیین راهبرد جدید واشنگتن در قبال توافق هسته ای ایران و 1+5 خبر دادند كه ناظر بر بررسی دقیق پایبندی تهران به توافق، پركردن خلاء های توافق از طریق تحریم های تكمیلی خارج از چارچوب برجام و نیز برنامه ریزی برای دوره انقضای محدودیت های ایران (از سال 2025) است؛ محور سوم البته موضوعی است كه رهبران پاریس نیز بر آن انگشت گذاشته و دلیل آن را تقویت و ایجاد بسترهای پابرجایی توافق هسته ای عنوان می كنند.
در مقابلِ تحلیل هایی كه خروج آمریكا از برجام را محتمل می شمرند، دیدگاهی وجود دارد كه می گوید این تصمیم در عمل هیچ فایده ای را نصیب ترامپ نخواهد ساخت و وی در رقابت های انتخاباتی 2020 باید به این پرسش رقیب دموكرات خود پاسخ دهد كه برهم زدن توافق هسته ای چه دستاوردی برای آمریكا داشته است.
آنچه مشخص است اینكه نابودی برجام حیثیت دولت آمریكا را به عنوان ناقض حقوق بین الملل، پیمان های جهانی و توافقات دیپلماتیك با خدشه ای جبران ناپذیر روبرو خواهد ساخت، بر اختلافات دو سوی آتلانتیك بین آمریكا و اروپا دامن زده و ترامپ را در جایگاه مسبب بازگشت ایران به سیاست های هسته ای پیشین، حركت دولت های خاورمیانه به سوی هسته ای شدن، تشدید تعارضات و درگیری ها احتمالی خواهد نشاند ضمن آنكه در وضعیت كنونی رادیكال شدن مواضع كره شمالی به واسطه تحریكات ترامپ برای آمریكا و جامعه بین المللی دردسرساز و نگران كننده شده است.
بر اساس برخی تحلیل ها، كمرنگ شدن موضع گیری های ضدبرجامی سعودی ها و حتی صهیونیست ها كه از لغو به بازنگری در برجام تقلیل یافته ناشی از همین نگرانی ها و نقش موثر برجام در مهار تعارضات منطقه ای است.
از سویی دیگر برخی معتقدند كاخ سفید نیز در عمل، برهم زدن توافق هسته ای را بهانه ای ساخته تا امتیازات بیشتری را از ایران به ویژه در دوره انقضای برخی محدودیت های مندرج در برجام به دست آورد تا از این طریق هم از پیامدهای نامعلوم خروج از توافق هسته ای رهایی یابد و هم یكی از شعارهای انتخاباتی ترامپ به تحقق نزدیك شود.
بنا بر اعلان شبكه خبری «ان.بی.سی» آمریكا به نقل از مقامات آگاه، ترامپ تصمیم خروج یا ماندن آمریكا در برجام را بر عهده كنگره خواهد گذاشت. در صورت اتخاذ چنین تصمیمی وی از از زیر بار فشار تایید حضور آمریكا در توافق هسته ای یا بازنگری در آن تا حدی خارج خواهد شد و به مانند اعلان راهبرد تازه آمریكا در افغانستان خواهد توانست سیاست هایی ناهمخوان با وعده های انتخاباتی خود در پیش گیرد.

پژوهشم**9275**9279**تنظیم: اعظم حمیدپور**انتشار:سیدمحمد موسی كاظمی
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearch همراه شوید.