به گزارش ايرنا، آيين معنوي علم بندان در دامغان از آن دسته سنت هايي است كه بعد از سال ها همچنان پابرجا مانده و هر سال باشكوه تر از گذشته برگزار مي شود، مراسم علم بندان به شماره 627 در سال 91 در فهرست آثار معنوي كشور به ثبت رسيده است.
علم از مهمترين و اصلي ترين علائم عزاداري است، از آنجا كه در تاريخ جنگ‌ها، علم نمادي از سپاه و لشكر بوده و علمداري سپاه امام حسين(ع) در روز كربلا بر عهده حضرت ابوالفضل العباس(ع) بود، از اين رو، علم و علمداري نمادي مقدس از سپاه حق در نينوا و در آيين هاي سوگواري به ويژه در دسته‌روي هاست و علم در هر هيات نماد و نشانه اي از رايت عباس است كه بايد برافراشته بماند.
از اين رو، مردم براي علم در سوگواري حسيني احترام زيادي قائل هستند، بر اساس سنتي ديرينه مردم شهرها و روستاهاي شهرستان دامغان از چند روز مانده به آغاز محرم با آماده كردن پارچه هاي سبز، چوبه علم و نذوراتي مانند آجيل و نقل و شكلات براي پذيرايي از ارادتمندان به علم كربلايي حضرت عباس(ع) به استقبال از ماه محرم مي روند.
اين مراسم طبق سنت هرساله در شب هاي قبل از آغاز ماه محرم و يا شب هاي ابتدايي اين ماه در منازل با حضور عزاداران برگزار مي شود، بستن علم با حضور جمعي از زنان و مردان در خانه ها، هيات ها، تكيه ها و مساجد برگزار مي شود.
باور اهالي شهرستان دامغان اين است كه علامت دست روي علم ها، بلاتشبيه، دست حضرت ابوالفضل(ع) علمدار و پرچمدار سپاه امام حسين(ع) در نينواست كه باتوجه به زمين ماندن آن در صحراي كربلا، امروز شيعيان با برداشتن علم و پيچيدن پارچه بر اطراف، ضمن سياهپوش كردن و اراي احترام و سوگواري، علم را مورد احترام قرار مي دهند و بر تداوم برافراشتگي پرچم حق و عدالت‌طلبي سپاه امام حسين(ع) تاكيد مي‌كنند.
بسياري از اهالي شهرستان دامغان با نذر كردن و خريدن نقل، شكلات، آجيل، پارچه، حاجت خود را از علمدار كربلا طلب مي‌كنند كه بسياري از آنان با حاجت روا شدن در سال بعد، نذورات خود را اهدا كرده و يا آيين علم‌بندان را در منزل خود برگزار مي كنند.
روضه خواني، مديحه سرايي، قرائت زيارت عاشورا و سينه زني از ديگر برنامه هاي اين سنت كهن است، روز علم بندان پس از جمع شدن مردم محل، لباس، دستمال‌ها، پارچه ها و توغ علم را مي بندند و در حين اين كار اسفند دود كرده و چاووشي مي خوانند و همراهان صلوات مي فرستند.
عزاداران امام حسين (ع)
همزمان با بستن پارچه هاي سبز، مشكي و سفيد بر بدنه علامت، شعرهايي در تناسب با مقام و منزلت علمدار كربلا مي خوانند كه مضاميني مبني براي اينكه اين علم از كيست كه بي صاحب است و اشعار مربوط به ساقي كربلا را قرائت مي كنند.
عده ديگر، اين مراسم كهن را نشانه ياري از امام حسين (ع) مي دانند و با برپايي علم عزاي امام حسين(ع)، پيروي و بيعت با عدالت خواهي و حق جويي سيدالشهدا را اعلام مي كنند.
پس از بستن علم، يكي از بزرگان و يا صاحب مجلس، آن را برداشته و دور منزل مي چرخاند و سپس در اطراف علم سينه مي زنند و در پايان علم‌ها را به مساجد و تكايا به منظور حضور دادن در عزاي سيدالشهدا مي برند.
علم از دو قسمت پايه و توغ تشكيل شده كه پايه هاي آن از دو تا 20 متر متغير است و بيشتر آنها دو تا پنج متر است، علم پوشش پارچه اي دارد كه به آن پيراهن علم مي گويند و به رنگ‌هاي سبز، سياه، سفيد و روشن است.
به بالاي علم‌ها توغ وصل است و به زير توغ دستمال‌هاي زيادي متصل مي شود كه اكثر آنها توسط مردم تهيه مي شود و توغ علم انواع گوناگوني دارد كه مشهورترين آن پنچه، قپه، سرتوغ و نخل است.
پس از پايان ايام عزاداري، علم هر منزل به خانه ها برمي گردد و پس از شستشو در پارچه سفيد گذاشته مي شود تا در محرم سال بعد، شور حسيني ديگر ايجاد كند.
رئيس شوراي هماهنگي تبليغات اسلامي شهرستان دامغان درباره آيين حضور علم و علم‌بندان گفت: مراسم علم بندان در دامغان و روستاهاي اين شهرستان در روزهاي مختلف دهه اول محرم از جمله شب يا روز اول، دوم، سوم، چهارم و هفتم ماه محرم انجام مي شود.
حجت الاسلام سيد جعفر ميرعلي اكبري افزود: علم ها اغلب باني و علمچي دارند كه اين شغل به‌طور موروثي به آنها منتقل شده و در برخي مناطق بانيان، علم ها را در خانه هايشان به اتفاق اقوام بسته و براي بقيه مراسم به مسجد و يا محل تجمع مردم مي آورند.
رئيس شوراي هماهنگي تبليغات اسلامي شهرستان دامغان، در توصيه به عزاداران حسيني، گفت: در كنار عزاداري ماه هاي محرم و صفر بايد از منبر غفلت نشود چرا كه حضور در محافل سخنراني و كسب معرفت، قرار گرفتن در خط عاشورا و امام حسين(ع) را به دنبال دارد.
رئيس اداره تبليغات اسلامي شهرستان دامغان هم گفت: مراسم سنتي علم بندان نوعي عرض ارادت به مقام سيدالشهدا و شهداي كربلا است.
حجت الاسلام حسين صبوري افزود: اهالي دامغان و مردم روستاهاي اين شهرستان با بستن علم، ثابت مي كنند كه علمدار نهضت عاشورا هستند و هيچ گاه اجازه نخواهند داد تا قيام عاشورا و پرچم عزاي حسيني به فراموشي سپرده شود.
رئيس اداره تبليغات اسلامي شهرستان دامغان اضافه كرد: بازگو كردن فرهنگ حسيني و ترويج آن، سبب تحكيم پايه هاي ديني، معرفتي و علمي جوانان خواهد شد.
بيش از 300 هيات عزاداري در شهرستان دامغان فعاليت دارند، در شهرستان دامغان بيرق هاي عزاداري و پارچه هاي مشكي در خيابان ها و سر در منازل نصب مي شود.
9856/6103 گزارش: ميثم اسماعيلي** انتشاردهنده : مصطفي دهقان
براي آگاهي از تازه‌ترين اخبار و رويدادهاي استان سمنان به نشاني IRNASEMNAN@كانال اخبار ايرنا سمنان مراجعه كنيد.
دامغان- ايرنا- آيين معنوي علم بندان در دامغان از جمله آداب و رسوم ماه محرم و نوعي عرض ارادت به مقام سيدالشهدا و شهداي كربلا است كه نسل به نسل در بين ارادتمندان نهضت عاشورايي و مريدان فرهنگ حسيني به قوت خود باقي است.
