مشخص نیست در ذهن افرادی كه چنین بدعتها و تحریف هایی را در مهمترین واقعه تاریخ تشیع بوجود می آورند، چه می گذرد، این افراد خواسته یا ناخواسته به انحرافاتی دامن می زنند كه شیعیان را در مقابل جهانیان خرافی و متعصب جلوه دهد.
گاهی در مراسم عزاداری ماه محرم كه هدف آن زنده نگهداشتن و بزرگداشت واقعه كربلاست، اشعاری صرفا عاطفی و غیرحماسی با آهنگ خاص توسط نوحه خوانان بیان می شود كه گویی قرار است فقط عده ای سینه بزنند و نمایش موزون همراه با اشك براه بیاندازند.
از سوی دیگر در بیشتر مجالس عزاداری حضرت اباعبدالله الحسین (ع) تنها به جنبه مظلومیت آن حضرت و اصحابش توجه شده و برخی به موضوعات غیرواقعی و تحریف وقایع كربلا می پردازند كه هیچ ربطی به فلسفه قیام عاشورا ندارد.
انحراف از مداحی و مجالس به هیات های عزاداری نیز كشیده شده است، انجام حركاتی كه عزاداری را بیشتر به نمایشی وهن انگیز تبدیل می كند مانند قمه زدن و سر و صورت را خونی كردن و خود را بر زمین كشیدن، چرخاندن بیرقی طویل كه 'علامت' گفته می شود و اسباب سرگرمی و قدرت نمایی عده ای را فراهم كرده یا استفاده از علم های بزرگ و چرخاندن آنها كه بیشتر به میدان رقابت بین هیات گردانان تبدیل شده است.
با این حال امام راحل و رهبر معظم انقلاب همواره تاكید كردند كه در بزرگداشت واقعه كربلا باید به عناصر عقل، منطق، حماسه و عاطفه توجه شود و از پرداختن به موضوعات و انجام حركاتی كه هیچ ربطی به فلسفه قیام عاشورا ندارد، اجتناب گردد.
اما باید دید ریشه این بدعت ها در كجاست و چطور می توان آن را سوزاند و عاشورا به عنوان مقدس ترین واقعه برای شیعیان را از گزند انحرافات و تحریف ها دور نگهداشت.
* آگاهی اندك از دین، علت بروز انحرافات در عزاداری ها
استاد حوزه علمیه خراسان رضوی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: بی اطلاعی یا كم اطلاعی از مسائل دینی باعث بوجود آمدن آسیب و انحراف در عزاداری ها شده است.
آیت الله سید جعفر سیدان افزود: روز عاشورا از روزهای تاریخی مهم اسلام و بلكه دوران زندگی بشریت است كه در آن حق و باطل در برابر هم قرار گرفت و جمعی از اولیای حق و حجت خدا و جانشین پیامبر (ص) برای زنده نگه داشتن توحید جان خود را فدا كردند و در گرفتاری های رنج آور قرار گرفتند.
وی بیان كرد: هدف عاشورا طبق یك عبارت در زیارت اربعین، نجات انسان ها از گمراهی، ضلالت و سرگردانی است لذا دوری از افراط و تفریط در عزاداری ضروری می باشد.
وی گفت: در مراسم محرم و صفر باید به حرفهای نادرست و شبهات در ارتباط با عزاداری و زیارت و مسائل مربوط به آن هم پاسخ داده شود و مردم به اهداف قیام عاشورا پی ببرند.
آیت الله سیدان با اشاره به نمونه هایی از انحرافات در عزاداری ها افزود: در برخی عزاداری ها مشاهده می شود عده ای ناآگاه قلاده به گردن خود می اندازند یا صورت خود را به زمین می كشند كه این كارها جز سبكی و وهن چیز دیگری نیست.
وی اظهار كرد: برخی نیز در عزاداری ها با غلو كردن از عبارات نادرست استفاده می كنند یا از ائمه (ع) به عنوان خدای خود نام می برند كه گناه و به نوعی شرك است.
وی شبهه در گریه برای حضرت امام حسین (ع) را اشتباه دانست و گفت: حضرت سیدالشهدا (ع) برای دفاع از حق و برای پاسداری از معارف و توحید جان خود را فدا كرد لذا چنین گریه ای چون برای حق است ثواب دارد و تعظیم شعائر و سوق دادن به سوی حقایق است.
*بیانات غلوآمیز در مجالس عزاداری، به بنیان عاشورا ضربه می زند
معاون فرهنگی و اجتماعی حوزه علمیه خراسان نیز در این باره گفت: برخی مداحان با بیانات غلو آمیز مطالب خلاف شرع می گویند كه این كار به بنیان عاشورا و اهداف حضرت سیدالشهدا(ع) ضربه می زند.
حجت الاسلام والمسلمین علی اكبر نوایی افزود: برخی مطالب در مجالس عزاداری گفته می شود كه با عقل نیز سازگاری ندارد مانند اینكه در روز عاشورا 300 هزار نفر به وسیله حضرت امام حسین (ع) كشته شدند كه اگر هر نفر 2 دقیقه هم زمان ببرد یك شبانه روز نیز برای این تعداد كم است.
وی اظهار كرد: برخی افراد دكان كاسبی راه انداخته اند و از محرم و صفر با ماجراهای ساختگی معركه گیری می كنند در حالی كه غلو و خرافه همانند یك قیچی 2 لبه است كه حقیقت را قربانی می كند و از بین می برد.
یكی از استادان درس خارج حوزه علمیه خراسان نیز در این باره گفت: افزودن دروغ به منظور گریاندن شنوندگان یا اظهار ارادت به ساحت حضرت امام حسین (ع) با كلمات ناهنجار و حتی گاه مخالف با آموزه های توحیدی و دینی، ناپسند است و محتوای بسیار ارزنده قیام سیدالشهدا(ع) را از بین می برد.
آیت الله مصطفی اشرفی شاهرودی افزود: افزودن صورتهایی از مجسمه و كتلها كه شاید برخی از آنها از نصارا گرفته شده باشد و توجه به امور خرافی باعث بی محتوا كردن قیام حضرت امام حسین (ع) می شود.
وی ادامه داد: مجالس و هیاتهای عزاداری محرم نباید از مسیر عقلانیت و اصول شریعت مقدس اسلامی خارج شوند.
وی اظهار كرد: توسل و توجه به امور خرافی باعث طعنه زدن دشمنان به مذهب شده و تلقی نادرست و باطل از شیعه را به دنبال دارد.
این استاد حوزه علمیه گفت: تبدیل عزاداری محرم به رقابت در تشكیل صوری هیاتهای مذهبی و تبدیل آن به تئاتر و زورآزمایی پهلوانی موجب رقابتهای دور از محتوای بلند قیام حسینی است كه یكی از اهداف مهم استعمارگران و دشمنان دین و مكتب اهل بیت (ع) است.
وی افزود: ذكر فلسفه قیام حضرت امام حسین (ع) و نتیجه حاصل از آن، بیان مصائب اهل بیت (ع) و ظلم بی نهایت دشمنان بر آنان و بیان هتك حرمت رسول خدا (ص) به وسیله مدعیان دروغین خلافت از اهم موضوعاتی است كه مورد امر پیامبر (ص) و ائمه معصوم (ع) بوده است و سخنرانان و مداحان هم باید به آنها توجه كنند.
* قمه زنی، جریان فكری تشیع را وهن انگیز جلوه داده است
نایب رئیس كمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی نیز در این باره گفت: گسترش فضای مجازی، قمه زنی را در معرض دید همه قرار داده و انتشار برخی از این صحنه ها موجب وهن و ضربه زدن به جریان فكری تشیع است.
حجت الاسلام نصرالله پژمانفر افزود: برخی بدعتها و خرافات در عزاداریهای حضرت اباعبدالله (ع) مانند قمه زدن ظاهر می شود كه فاقد جذابیت برای ملتهای دیگر است و به تشیع به عنوان گفتمان فكری كه بشریت به آن تكیه كرده است، لطمه می زند.
وی با بیان اینكه برخی انحرافات نیز در تفاسیری كه در قیام حضرت امام حسین (ع) ارائه می شود بروز می كند، اظهار كرد: قیام حضرت امام حسین (ع) مظهر ایستادگی در برابر ظلم است و یكی از انحرافات، متفاوت نشان دادن چهره حضرت سیدالشهدا (ع) و قیام ایشان است.
نماینده مردم مشهد و كلات در مجلس شورای اسلامی گفت: گاهی قیام حضرت امام حسین (ع) را به عنوان یك حادثه تاریخی كه حدود هزار و 350 سال قبل رخ داده به تصویر می كشند كه هیچ الگویی برای انسانهای معاصر ندارد و دائم به شمر آن زمان لعنت می فرستند.
وی افزود: در تبیین قیام عاشورا باید به تطبیق این موضوع با زمان حال و شناسایی شمر زمان بپردازیم زیرا قیام عاشورا از نظر مردم یك جریان پویا و اثرگذار در حفظ اسلام است، قیام سیدالشهدا (ع) نه تنها بركات فراوان برای تشیع و مسلمانان داشته بلكه بر كل جامعه بشری نیز تاثیرگذار بوده است.
حجت الاسلام پژمانفر اظهار كرد: مجلس شورای اسلامی از مجموعه های علمی و پژوهشی كه به گسترش و تقویت گفتمان دینی و حسینی می پردازد، پشتیبانی می كند كه در این راستا محور مسائل مربوط به قیام عاشورا باید مردم باشد و نباید این مسائل را محدود به مراكز حاكمیتی نمود.
* شناسایی 150 خرافه برای عزاداری ماه محرم و صفر
مدیر تبلیغ حوزه علمیه خراسان رضوی نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: برخی عزاداری های ماه های محرم و صفر در خراسان رضوی آمیخته با خرافات، بدعتها و آسیبها است كه تاكنون 150 خرافه در آنها شناسایی شده است.
حجت الاسلام احمد صابری تولایی افزود: قمه زنی، عزاداری در فضاهای غیر رسمی و تحت الشعاع قرار دادن مكانهای اصیل مانند حسینیه، تكایا و مساجد، عدم رعایت شان مكانی مسجد با استفاده از آلات موسیقی جزو آسیبهای شكلی و مكانی عزاداری هاست كه در برخی نقاط به چشم می خورد.
وی اظهار كرد: ترسیم ناقص و تك بعدی از سیمای معصومین (ع)، توجه بیش از حد به جنبه قداست و ملكوتی بودن آنان به گونه ای كه آنها را غیر قابل الگوبرداری كند، بیان مطالب دور از شان ائمه (ع) و اظهار مطالب موهن جزو آسیب های محتوایی عزاداری هاست كه زمینه ای برای هجمه دشمنان به مجالس عزاداری فراهم می كند.
حجت الاسلام صابری گفت: اغلب فرهنگها و كشورها به گونه ای آمیخته با خرافات و بدعتها هستند اما فرهنگ شیعی به عنوان یك فرهنگ اصیل و پیشرو در عرصه تمدن سازی مكانیزمهایی را برای مبارزه با اینگونه آسیبها تدبیر كرده است.
وی با بیان اینكه مبلغان دینی وظیفه پیراستن عزاداری ها از آسیب و خرافه را بر عهده دارند، افزود: تبیین و روشنگری مهمترین وظیفه مبلغان در ماه های محرم و صفر است كه 20 عنوان كتاب در این زمینه به چاپ رسیده و توسط مجموعه های تبلیغی استان در مناسبت های مختلف در اختیار مبلغین قرار گرفته است.
* تلاش ها برای كاهش انحرافات در هیات های مذهبی
رئیس شورای هیات های مذهبی خراسان رضوی نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: طی 2 سال اخیر با اقدامات انجام گرفته، آسیب های مراسم عزاداری برای حضرت اباعبدالله الحسین (ع) بویژه در بخش مداحی و سبكهای عزاداری، كاهش یافته است.
حجت الاسلام حسن صباغیان افزود: در پی تاكید رهبر معظم انقلاب، كارگاه های آموزشی مناسب برای جهت دهی صحیح به مراسم عزاداری این هیات ها برای مسئولان هیات های مذهبی در استان برگزار شد تا مصادیق انحراف و بدعت یا غلو در این مراسم حذف شود.
وی با اشاره به مصادیق انحرافات در مراسم برگزار شده از سوی هیات های مذهبی اظهار كرد: لطمه زدن به بدن، عزاداری روی خار، عزاداری روی آتش، قمه زنی، استفاده از انگشترهای تیغه دار هنگام سینه زدن، مصادیق بدعت در مراسم عزاداری هیات های مذهبی است كه حرام نیز می باشد.
وی گفت: استفاده از سبك های نامتعارف در آهنگ و ریتم هایی كه لهوی محسوب می شود، درآوردن صداهای ناهنجار یا حركت های سینه زنی و زنجیرزنی كه تبدیل به رقص می گردد از دیگر مصادیق انحراف در مراسم عزاداری برای اهل بیت (ع) است.
حجت الاسلام صباغیان افزود: همه انحرافات و بدعت های مزبور در مراسم عزاداری هیات های مذهبی در ایام محرم و صفر در این استان وجود داشته كه با برگزاری كارگاه های آموزشی و برخی ساماندهی ها، به حداقل ممكن رسیده است.
وی اظهار كرد: عمده اقلامی كه در مراسم عزاداری هیات های مذهبی استفاده می شود شامل پرچم، علامت، علم، كتل، زنجیر، طبل و سنج است كه در بین آنها استفاده از اقلامی كه ساختار آن از حد متعارف خارج شده باشد، انحراف محسوب شده و استفاده از آن مجاز نیست.
وی گفت: برخی زنجیرها به گونه ای ساخته شده اند كه به بدن آسیب می زنند، برخی طبل ها و سنج ها بسیار بزرگ با اشكال نامتعارف هستند و صدای ناهنجار دارند كه استفاده از این اقلام در هیات های عزاداری ممنوع است.
وی ادامه داد: در زمینه 'علامت' كه بسیار عریض بوده و حمل آن در مراسم تا حدی مشكل است، دیدگاه های مختلف وجود دارد كه برخی استفاده از آن را در هیات های مذهبی مجاز و برخی دیگر استفاده از آنها را مجاز نمی دانند، اما در مجموع قانون مدونی در این زمینه وجود ندارد.
رئیس شورای هیات های مذهبی خراسان رضوی گفت: نظر نماینده ولی فقیه در استان نسبت به استفاده از علامت در مراسم عزاداری در مشهد مثبت است اما از 250 هیات مذهبی در مشهد كه علامت دارند، 2 یا سه هیات مذهبی مجاز هستند كه از علامت استفاده كنند.
وی افزود: در استان خراسان رضوی هشت هزار و 100 هیات و مجلس عزاداری در سامانه هیات های مذهبی سازمان تبلیغات اسلامی ثبت شده كه از این تعداد یكهزار و 200 هیات و مجلس مربوط به زنان و چهار هزار و 100 هیات مربوط به مشهد است.
*سازماندهی مداحان برای تعمیق مراسم مذهبی
رئیس كانون مداحان و شاعران آئینی استان خراسان رضوی نیز در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: انحرافات متعدد در جامعه مداحی و نوحه خوانی برای عزاداری اهل بیت (ع) بویژه در ایام محرم و صفر بوجود آمده است كه منشا عمده آنها از خارج از مرزهای كشور می باشد.
حجت الاسلام قاسم داور صفت افزود: برخی مداحان تلاش می كنند در شعرخوانی و روضه خوانی، مظلومیت حضرت امام حسین (ع) را نشان دهند و واقعه عاشورا را آنچنان دردناك بیان می كنند تا شیون و گریه مردم بیشتر شود، بدون آنكه هدف اصلی قیام حضرت امام حسین (ع) و عبرت آموزی از این واقعه را مورد تاكید قرار دهند.
وی اظهار كرد: مداح واقعی كسی است كه اهداف عاشورا را تبیین و به معرفت افزایی مردم بپردازد و اشعار بیان شده در روضه های ماه محرم باید جنبه هدایت گری داشته باشد.
وی گفت: سازمان تبلیغات اسلامی برای آموزش مداحان برنامه ریزی كرده كه یكی از مهمترین آموزش ها روضه های ماه های محرم و صفر است و در این زمینه ابتدا مداحان را شناسایی و نام آنان را ثبت كرده به طوری كه در مجموع نام چهار هزار و 500 مداح از این استان در سامانه طوبی سازمان تبلیغات اسلامی به ثبت رسیده است.
رئیس كانون مداحان و شاعران آئینی استان خراسان رضوی افزود: در دوره های آموزشی مربوط به مداحان، روزشمار وقایع محرم و صفر بررسی و روضه های صحیح از ناصحیح تمیز داده می شود.
* اعزام 3500 مبلغ و مبلغه مذهبی در ایام محرم و صفر به نقاط مختلف استان
مدیر كل تبلیغات اسلامی خراسان رضوی هم در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: آسیب ها در حوزه مراسم عزاداری برای اهل بیت (ع) به 2 بخش آسیب های شكلی و آسیب های محتوایی تقسیم می شود كه در طول تاریخ هر 2 نوع آسیب بر این مراسم مترتب بوده است.
حجت الاسلام كاظم لطفیان افزود: برخی آسیبها آگاهانه و مدیریت شده از سوی دشمنان است اما برخی آسیب ها تعمدی نبوده و از روی عشق و علاقه یا شدت عاطفه مردم به ساحت مقدس اهل بیت (ع) بوجود آمده است.
وی اظهار كرد: اغلب انحرافات یا آسیب های شكلی كه بستر عشق دارد، ناآگاهانه است اما انحرافات یا آسیب های محتوایی، آگاهانه است و ناآگاهی ما و آگاهی مدیریت و برنامه ریزی شده مغرضان باعث می شود این آسیب ها در مراسم عزاداری رواج پیدا كند.
وی گفت: در حوزه آسیب های شكلی، ورود برخی آلات عزاداری غیرمتعارف و ناهنجار، داشتن پوشش های ناهنجار، شكل آرایش برخی اماكن مذهبی، شكل ورود كسانی كه می خواهند در مجلس اهل بیت (ع) عزاداری كنند، بسترساز بروز آسیبهاست.
حجت الاسلام لطفیان افزود: در بخش آسیب های محتوایی نیز دست دشمن رو می شود زیرا اندیشه دشمن كمرنگ كردن محور شهادت طلبی، ایثار، مقاومت و نوع دوستی و جاذبه های اجتماعی در مكتب اهل بیت (ع) است.
وی اظهار كرد: برای جلوگیری از آسیب های شكلی و محتوایی در مراسم عزاداری باید با محوریت خطبا و هیات های مذهبی و شاعران و ذاكران، یك سری اقدامات در قالب روضه خوانی ها و نحوه عزاداری هیات های مذهبی و آگاه سازی مردم نسبت به ماهیت و هدف اصلی برگزاری این مراسم انجام شود.
وی گفت: به منظور مقابله با خرافه گرایی در مراسم عزاداری و تبیین فلسفه واقعی عاشورا و آگاهی مردم در این زمینه 3 هزار و 500 مبلغ و مبلغه مذهبی برای ایام محرم و صفر به نقاط مختلف استان اعزام شده و مداحان و هیات های مذهبی استان ساماندهی شده اند.
7489 / 6053 گزارشگر: میترا عبداللهی ** انتشار دهنده: محمد حسین علی مقدم
مشهد- ایرنا- چند سالی است كه ریسمان انحرافات و بدعت ها بر بیرق برخی مجالس سوگواری حضرت اباعبدالله الحسین (ع) پیچیده و بزرگداشت واقعه كربلا را به نمایش وهن انگیز و به دور از عزاداری واقعی شهدای عاشورا تبدیل كرده است.
