مناجات خالصانه امام سجاد(ع)، هدایتگر جامعه اسلامی

امام زین العابدین(ع) در پنجم شعبان 38 هجری در مدینه دیده به جهان گشود. پدر ایشان امام حسین(ع) و مادر آن والامقام شهربانو از زنان پرهیزگار آن روزگار بود.

ابامحمد و ابوالحسن ثانی از كنیه های امام سجاد(ع) است و از لقب های ایشان می توان به «زین العابدین، سجادسید العابدین، زین الصالحین، وارث علم النبیین، وصی الوصیین، خازن وصایا المرسلین، امام المومنین، منار القانتین، الخاشع، الزاهد، العابد، العدل، البكّاء، ذوالثفنات، امام الامه، الزكی، الامین و السجاد» اشاره كرد.

امام زین العابدین(ع) به دلیل بیماری نتوانست در واقعه عاشورا در میدان نبرد حاضر شود اما در وصف شجاعت و دلیری ایشان همین بس كه پس از شهادت عاشوراییان در برابر یزیدیان خطبه‏های مشهور و كوبنده ای را ایراد فرمود و از خاندان امامت و نبوت دفاع و دشمنان اسلام ناب محمدی(ص) را رسوا كرد.

این امام همام پس از شهادت امام حسین(ع) به مدت 34 سال امامت جامعه مسلمانان را بر عهده داشت و هدایت و راهنمایی مردم عصر خویش را به بهترین شكل ممكن به سرانجام رساند.

چهارمین پیشوای شیعیان همواره با زبان دعا و نیایش به مبارزه با حاكمان ستمگر پرداخت و دعاهای بی نظیر ایشان در مجموعه ای با عنوان «صحیفه سجادیه كامله» جمع آوری شده است كه اكنون از با ارزش ترین آثار تشیع محسوب می شود.

امام سجاد(ع) پس از سال ها تلاش در راه احقاق حق و مبارزه با طاغوتیان زمان با نقشه شوم هشام بن عبدالملك در مدینه مسموم شد و به شهادت رسید. اكنون آرامگاه ایشان در قبرستان بقیع در مدینه میعادگاه پیروان آن امام همام است.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت سالروز شهادت امام زین العابدین(ع) چهارمین پیشوای شیعیان به گفت وگو با حجت الاسلام«ابوالفضل شاكری» دبیر اجرایی ستاد اعتكاف سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در تهران و كارشناس امور دینی پرداخت.
***ایرنا: شیوه و روش امام سجاد(ع) برای زنده نگه داشتن آموزه های دینی و پیام قیام امام حسین(ع) به چه صورت بود؟
**حجت الاسلام شاكری:‌ امام سجاد(ع) از راه مرثیه بر امام حسین(ع) و یاران ایشان و یادآوری وقایع عاشورا سعی بر احیا و زنده نگه داشتن آموزه های دینی و اسلامی داشت و این شیوه آن والامقام در این زمینه محسوب می شد تا هیچ گاه حادثه عاشورا از ذهن ها پاك نشود. مرثیه های این امام همام هدف دار بود و در هر مناسبتی برای رساندن پیام اباعبدالله الحسین(ع) و نهضت كربلا انجام می گرفت.

*** ایرنا: شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دوره امامت امام سجاد(ع) چه تفاوتی با دیگر دوران داشت؟
** حجت الاسلام شاكری: هنگامه امامت امام زین العابدین(ع) استبداد بسیاری حكمفرما و دین گریزی در جامعه حاكم شده بود. بدین منظور ایشان به مبارزه با حكومت جور زمان خویش پرداخت و با توجه به اینكه امامت آن والامقام پس از مدت كوتاهی از واقعه عاشورا آغاز شد، از مبارزه مستقیم با شمشیر پرهیز كرد و به رویارویی در میدان اندیشه و جنگ نرم روی آورد. جبرگرایی، بی توجهی به قانون و عدالت اجتماعی و حاكمیت ظلم از جمله مشخصه های جامعه آن روزگار به شمار می رفت. این عوامل امام سجاد(ع) را به این نتیجه رساند كه باید از راه گسترش تعالیم دینی و نهادینه كردن احكام اسلامی در قالب دعا و نیایش به منظور هدایت جامعه استفاده كند.

*** ایرنا: شیوه های مبارزاتی امام سجاد(ع) برای هدایت جامعه پس از واقعه عاشورا چگونه بود؟
**حجت الاسلام شاكری: ساختن روایت های دروغین در فضیلت خلفا و پایین آوردن جایگاه امامت در دوران امامت امام سجاد(ع) به اوج خود رسیده بود. هدایت مردم به طرف هدف های والای معنوی، نخستین اقدامی محسوب می شد كه ایشان انجام داد. مردم آن روزگار پس از قیام امام حسین(ع) از احكام اسلامی، معاد و قیامت به شدت غافل شده و به مظاهر دنیوی و وعده های واهی خلفا روی آورده بودند، در چنین شرایطی ضروری به نظر می رسید تا چهارمین پیشوای شیعیان به منظور آشنا ساختن افراد با تعالیم دینی تلاش وافری كند. در این میان حاكمان بنی امیه از هیچ گونه بدعت گذاری و مظهر بی دینی فروگذاری نمی كردند و هیچ گونه ابایی از گذشتن از خط قرمزهای احكام دینی نداشتند، در چنین شرایطی است كه امام زین العابدین(ع) تنها راه نجات مردم را آشنا ساختن دوباره آنها با خاندان پیامبر(ص) و آموزه های دینی دانست و با پرداختن به مباحث علمی در موضوع های گسترده علم فقه، تفسیر، حدیث، فلسفه، كلام، عرفان و اخلاق به تربیت شاگردان بسیاری همت گماشت. بحث های مهمی از طرف ایشان مانند مفهوم امامت، تعریف امامت و تبیین مقام پیشوایی مطرح شد و اینگونه خلوص قابل توجهی در احكام اسلامی پدید آمد.

*** ایرنا: امام سجاد(ع) برای هدایت مردم جامعه و پاسخ به پرسش های شرعی آنان به دعا متوسل می شد، ایشان چه هدفی از این مهم داشت؟
**حجت الاسلام شاكری: صحیفه سجادیه بخشی از دعاهای فراوان امام زین العابدین(ع) به شمار می رود كه در مجموعه ای گردآوری شده است و آن حضرت برای مبارزه با حاكمان جور زمان خویش از آن استفاده كرد. در این دعاها بر احیای معارف دینی و تقویت جایگاه اهل بیت(ع) به عنوان هدایتگران اصلی بشریت تاكید فراوانی شده و آنچه از حدیث ها و روایت های فقهی، اعتقادی و اخلاقی باقی مانده است، نتیجه تلاش های فرهنگی و علمی امام سجاد(ع) و ائمه پس از ایشان محسوب می شود.

*** ایرنا: چند اثر مكتوب از امام زین العابدین(ع) بر جای مانده است؟
** حجت الاسلام شاكری: بر پایه روایت ها، 2 اثر از امام سجاد(ع) به نام های صحیفه سجادیه كه ادعیه ای با 54 دعا و دیگری «رساله الحقوق» به یادگار مانده است. این رساله، حقوق فردی و اجتماعی را دربردارد كه بخش عمده آن حقوق اجتماعی افراد به شمار می رود و شامل حق خدا بر انسان، حق انسان بر خود، حق جهان طبیعت بر انسان و حق مردم می شود.

*** ایرنا: چگونه می توان برای رسیدن به جامعه مطلوب از منابعی همچون صحیفه سجادیه بهره مند شد؟
** حجت الاسلام شاكری: امام سجاد (ع) نقش بسیار تأثیرگذاری در بازسازی هویت فرهنگی شیعیان داشت كه آن والامقام این مهم را با تبیین فرهنگ و اندیشه اصیل و ناب اسلامی و قرآنی ایجاد كرد. ایشان همواره به پند و اندرز، تبیین و تثبیت جایگاه و اهمیت اهل بیت(ع) و امامت با استناد به آیات قرآن و روایت های تاریخی می پرداخت. در واقع صحیفه سجادیه اثری ماندگار از چهارمین پیشوای شیعیان است كه هر فردی می تواند برای آرامش روح و روان خویش از آن بهره ببرد. با یافتن وجوه مشترك در زمان امام سجاد(ع) و جامعه امروزی می توان با استفاده از عقل و مطالعه به یافتن راه حل برای مشكل ها رسید. امام زین العابدین(ع) توانست جامعه خود را مدیریت و اسلام را حفظ كند و اجتماع را به طرف رشد و كمال پیش ببرد كه در جامعه كنونی نیز می شود با اتكاء به صحیفه سجادیه عمل كرد تا دروغ، تهمت، بی اخلاقی و ... از سطح اجتماع زدوده شود.

*گروه اطلاع رسانی
خبرنگار: مریم همتی**انتشار دهنده: شهربانو جمعه
پژوهشم**9117**2002**9131
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearchهمراه شوید.