به گزارش روز چهارشنبه گروه اخبار علمي ايرنا از ساينس ديلي، محققان دانشگاه ساري در انگليس با استفاده از روش‌هاي جديد ثبت فعاليت مغز در خواب، شواهد ديگري براي تاييد نقش خواب در رشد، تغيير و تثبيت اطلاعات در مغز يافتند.
محققان با استفاده از اين روش، يك بخش از مغز به نام دندريت را مورد هدف قرار دادند. اين بخش مسئول شكل‌گيري اطلاعات جديد و تركيب آنهاست. يافته‌ها نشان ميدهد فعاليت اين بخش از مغز در خواب افزايش مي‌يابد. همچنين اين يافته ها ارتباط افزايش فعاليت مغز با امواج مغزي ناحيه اي از مغز كه كليد شكل‌گيري حافظه است، را نشان مي دهد.
به گفته Julie Seibt يكي از محققان اين پروژه، مغز يكي از اندام‌هاي شگفت انگيز است كه بر اساس تجريبات كسب‌شده، قابليت تغيير و سازگاري دارد و خواب نقش مهمي در اين سازگاري ايفا مي‌كند. مطالعات نشان ميدهد بخش مهمي از اين تغييرات در حين امواج مغزي بسيار كوتاه و تكرارشونده به نام اسپيندل اتفاق مي‌افتد. مطالعات جديد نشان ميدهد در طول اسپيندل، مسيرهاي خاصي در دندريت ها فعال مي‌شوند و سبب مي‌شوند خاطرات در طول خواب تقويت و تثبيت شوند.
محققان معتقدند فناوري‌هاي نوظهوري مانند تحريك مغناطيسي مي‌توانند فركانس‌هاي اسپيندل را شبيه‌سازي كنند و منجر به تحريك دندريت‌هاي غير فعال شوند. اين راهكار مي‌تواند در افزايش عملكرد شناختي در بيماري‌هايي نظير آلزايمر موثر باشد.
سيستم پاك سازي مغز كه مهمترين وظيفه آن خارج كردن مواد زائد از اين بافت حياتي است، در زمان خواب بيشترين ميزان فعاليت را دارد. بخش اعظم دفع مواد زائد از بدن توسط سيستم لنفاوي انجام مي شود. اين سيستم، مولكول ها و پاتوژن هاي معيوب را از بافت ها به جريان خون منتقل مي كند تا از طريق خون به مجراهاي ديگر بدن برسند و پس از تغييراتي از آن جا خارج شوند؛ اما پاك سازي بافت بسيار حساس مغز توسط يك سيستم مستقل انجام مي شود. مغز بر خلاف ساير اندام ها از سيستم لنفاوي براي اين منظور بهره نمي برد.
سيستم پاك سازي مغز متشكل از نوعي سلول موسوم به گليال است كه عملكرد اصلي آن ثابت كردن نورون ها در محل مقتضي است. در اين سيستم مايع خاصي بين رگ هاي مغزي و سلول هاي گليال جريان دارد كه تركيبات پروتئيني مضر را از بافت مغز جدا مي كند. محققان معتقدند هنگام خواب، سلول هاي گليال از رگ هاي مغز جدا مي شوند و فضاي بيشتري را براي عبور اين مايع فراهم مي كنند.
پس از خواب كامل، عملكرد سيستم پاكسازي تا 60 درصد افزايش مي يابد. علاوه بر مغز، عملكرد قلب و ساير ارگان ها نيز به خواب وابسته است. خواب تنها زماني است كه بدن فرصت ترميم پيدا مي كند. سيستم ايمني با خواب كافي تقويت مي شود.
برخي از مهمترين فوايد خواب كافي عبارتند از :
-خوابيدن تعداد سلول هاي مغز را افزايش مي دهد
خوابيدن باعث مي شود كه امكان توليد ميلين توسط سلول هاي مغز افرايش يابد. ميلين تركيب نوعي فسفوليپيد و پروتئين است كه مانند عايق عمل مي كند و مانند غلافي در اطراف تمام سلول هاي عصبي قرار مي گيرد. ميلين براي عملكرد صحيح سلول هاي عصبي ضروري است و كمبود آن منجر به بروز بيماري هاي خطرناكي مانند ام اس مي شود.
ميلين كاربردهاي مختلفي دارد؛ ولي يكي از مهمترين وظايف آن، تسريع در ارسال پيام هاي عصبي است. خواب باعث افزايش تعداد سلول هاي عصبي و احياي سلول هاي قبلي مي شود.
-خواب كافي سبب كاهش دردهاي مزمن مي‌شود
مطالعات جديد نشان ميدهد خواب كافي و باكيفيت يكي از مهمترين روش‌هاي كاهش درد است و به همين دليل پزشكان در دوره نقاهت بيماري يا عمل جراحي، استراحت كامل را توصيه مي‌كنند.
- خواب كافي قدرت استدلال و تفكر را افزايش ميدهد
كيفيت خواب يكي از مهمترين فاكتورهاي نحوه تفكر و استدلال منطقي است. توصيه شده است هنگام مواجهه با مشكلات پيچيده كه نيازمند اتخاذ راه حل و تفكر است، استراحتي كوتاه داشته باشيد و تاثير فوق العاده آن را ببينيد.
-خواب كافي و با كيفيت التهاب بدن را كاهش ميدهد
التهاب مهمترين دليل بروز بيماري‌هاي قلبي، سكته مغزي، ديابت، آرتريت و پيري زودرس است. تحقيقات نشان مي دهد سطح پروتئين التهابي در افرادي كه در شب كمتر از شش ساعت مي‌خوابند، نسبت به افرادي كه خواب كامل دارند، بيشتر است. فشار خون ناشي از التهاب از ديگر مضرات اختلال خواب است.
- خواب كافي سبب كاهش وزن و بيماري‌هاي متابوليك مي‌شود
بدن در حالت خواب كالري مي‌سوزاند، كم خوابي يا اختلال خواب يكي از مهمترين دلايل چاقي و اضافه وزن است.
-خواب كافي نقش مهمي در درمان بيماري ام اس دارد
-خواب كافي باعث تقويت حافظه مي شود و از برخي اختلالات ژنتيكي جلوگيري مي كند.
-خواب كافي و با كيفيت در دوران جواني و ميانسالي، مهمترين عامل تقويت حافظه در پيري است
- خواب كافي قدرت بدني را افزايش ميدهد
-كم خوابي احتمال ابتلا به بيماري هاي قلبي را دو برابر و سكته مغزي را چهار برابر افزايش مي دهد
-كودكان و نوجواناني كه خواب منظم و كافي ندارند، از نظر رفتاري ناهنجار مي شوند. اين كودكان در مدرسه رفتار مناسبي ندارند و معمولا براي هم سن و سالان و اولياي مدرسه مشكل ايجاد مي كنند
-كم خوابي و خستگي مهمترين عامل مشاجره و اختلاف زوجين است
-خواب ناكافي سيستم يادگيري را مختل مي كند
-اختلال خواب سبب افزايش فشار خون و ضربان نامنظم قلب مي شود
-خواب آلودگي يكي از مهمترين علل تصادفات رانندگي است
-خواب ناكافي سبب مرگ زودرس مي شود
-اختلال خوال و خواب ناكافي مهمترين علت پيري پوست است
-اختلال خواب قابليت قضاوت را از بين مي برد
-كاهش حافظه، افسردگي، چاقي و ديابت نوع 2 برخي از ديگر مضرات كم خوابي هستند
-نتايج اين مطالعه در نشريه Nature Communications منتشر شده است.
علمي (6) ** 9259**1440
مترجم: سپيده كاشاني** گلشن
تهران –ايرنا – مطالعات جديد نشان ميدهد خواب نقش مهم و حياتي در توانايي مغز براي تغيير، رشد و سازماندهي مجدد به منظور تطبيق و سازگاري با اطلاعات جديد دارد.
